1. Đặc điểm phân của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

Trước khi tìm hiểu về hiện tượng phân lỏng màu vàng, mùi chua, chúng ta cần hiểu đặc điểm phân của trẻ ở các giai đoạn phát triển khác nhau:

• Trẻ sơ sinh bú mẹ hoàn toàn: Phân thường có màu vàng tươi hoặc vàng cam, lỏng, có thể hơi sệt, mùi chua nhẹ. Đây là đặc điểm bình thường do trẻ hấp thụ sữa mẹ giàu lactose và chất béo. Phân có thể xuất hiện hạt nhỏ li ti (giống hạt mù tạt), tần suất đi ngoài từ 5-10 lần/ngày trong vài tuần đầu.

• Trẻ bú sữa công thức: Phân thường đặc hơn, màu vàng nhạt hoặc nâu nhạt, mùi nặng hơn so với trẻ bú mẹ. Tần suất đi ngoài ít hơn, khoảng 1-3 lần/ngày.

• Trẻ ăn dặm: Khi trẻ bắt đầu ăn dặm (từ 6 tháng tuổi), phân sẽ thay đổi tùy thuộc vào thực phẩm. Phân có thể cứng hơn, màu nâu, xanh hoặc vàng, và mùi cũng đa dạng hơn.

2. Phân lỏng màu vàng, mùi chua: Khi nào là bình thường, khi nào là bệnh lý?

Phân lỏng màu vàng, mùi chua ở trẻ nhỏ có thể là dấu hiệu bình thường trong các trường hợp sau:

• Trẻ bú mẹ: Như đã đề cập, sữa mẹ chứa nhiều lactose – một loại đường tự nhiên gây ra mùi chua nhẹ trong phân. Phân lỏng, màu vàng tươi là dấu hiệu hệ tiêu hóa của bé hoạt động tốt, hấp thụ đầy đủ dưỡng chất từ sữa mẹ.

• Trẻ thay đổi chế độ ăn: Khi trẻ bắt đầu ăn dặm hoặc chuyển từ sữa mẹ sang sữa công thức, hệ tiêu hóa cần thời gian thích nghi. Phân có thể lỏng hơn, màu vàng và mùi chua do sự thay đổi trong vi khuẩn đường ruột.

• Trẻ mọc răng: Một số trẻ khi mọc răng (thường từ 6-12 tháng tuổi) có thể đi phân lỏng hơn bình thường, màu vàng, mùi chua do tiết nhiều nước bọt hoặc thay đổi trong ăn uống.

Những trường hợp này thường không kéo dài quá 3-5 ngày và trẻ vẫn ăn uống, chơi đùa bình thường. Cha mẹ chỉ cần theo dõi và đảm bảo bé được bú đủ sữa, uống đủ nước.

Nếu trẻ đi phân lỏng màu vàng, mùi chua nhưng vẫn ăn ngủ tốt, chơi bình thường thì chưa cần quá đáng lo

Mặc dù phân lỏng màu vàng, mùi chua thường không đáng lo, nhưng trong một số trường hợp, đây có thể là dấu hiệu của các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn. Cha mẹ cần đưa bé đến bác sĩ nếu nhận thấy các triệu chứng sau:

• Tiêu chảy cấp: Nếu bé đi ngoài nhiều lần trong ngày (hơn 10 lần), phân rất lỏng, màu vàng hoặc xanh, mùi chua nồng, kèm theo bọt, có thể bé đang bị tiêu chảy do nhiễm virus (như rotavirus), vi khuẩn hoặc ký sinh trùng. Tiêu chảy kéo dài có thể gây mất nước, nguy hiểm cho trẻ.

• Không dung nạp lactose: Một số trẻ không sản xuất đủ enzyme lactase để tiêu hóa lactose trong sữa, dẫn đến phân lỏng, màu vàng, mùi chua, kèm đầy hơi, đau bụng. Tình trạng này thường gặp ở trẻ bú sữa công thức hoặc trẻ lớn hơn.

• Nhiễm trùng đường ruột: Phân lỏng, màu vàng, mùi chua, có lẫn máu hoặc chất nhầy có thể là dấu hiệu nhiễm trùng đường ruột do vi khuẩn như E. coli hoặc Salmonella.

• Rối loạn tiêu hóa: Các vấn đề như dị ứng thực phẩm (sữa bò, đậu nành), viêm ruột hoặc hội chứng ruột kích thích cũng có thể gây phân lỏng, màu vàng, mùi chua.

Dấu hiệu nguy hiểm cần đưa bé đi khám ngay:

• Bé đi ngoài quá nhiều, phân lỏng như nước.

• Bé có dấu hiệu mất nước: môi khô, mắt trũng, tiểu ít, quấy khóc, mệt mỏi.

• Bé sốt cao, nôn mửa, bỏ bú hoặc ăn kém.

• Phân có máu, chất nhầy hoặc mùi hôi bất thường.

• Trẻ sụt cân hoặc không tăng cân trong thời gian dài.

3. Cách xử lý khi bé đi phân lỏng màu vàng, mùi chua

Nếu là hiện tượng bình thường, cha mẹ có thể yên tâm nhưng vẫn cần theo dõi sát sao. Với trẻ bú mẹ, hãy tiếp tục cho bé bú bình thường, vì sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tối ưu, chứa các kháng thể giúp cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột và hỗ trợ tiêu hóa. Đảm bảo bé được bú đủ cữ, không ép bé bú quá nhiều hoặc quá ít. 

Ngoài ra, việc giữ vệ sinh là rất quan trọng. Cha mẹ cần rửa tay sạch trước khi pha sữa hoặc chuẩn bị thức ăn cho bé, đồng thời tiệt trùng kỹ bình sữa, thìa, bát và các dụng cụ ăn uống để tránh vi khuẩn xâm nhập. Nếu bé đã bắt đầu ăn dặm, hãy theo dõi chế độ ăn, giới thiệu thực phẩm mới từng loại một để dễ dàng phát hiện nếu bé có dấu hiệu dị ứng hoặc không dung nạp thực phẩm.

Trong trường hợp nghi ngờ bé bị bệnh lý, cần có những biện pháp kịp thời để bảo vệ sức khỏe của trẻ. Trước tiên, nếu bé đi phân lỏng nhiều lần, cha mẹ cần bù nước và điện giải bằng cách sử dụng dung dịch oresol, pha đúng tỷ lệ theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc nhà sản xuất. Tránh cho bé uống các loại nước ngọt, nước trái cây hoặc đồ uống có đường, vì chúng có thể làm tình trạng tiêu chảy nặng hơn. 

Quan trọng nhất, cha mẹ không nên tự ý sử dụng thuốc cầm tiêu chảy hoặc kháng sinh mà không có chỉ định của bác sĩ, vì điều này có thể gây nguy hiểm cho trẻ. Hãy đưa bé đến bác sĩ để được thăm khám và làm xét nghiệm phân nếu cần thiết, nhằm xác định chính xác nguyên nhân gây ra tình trạng phân lỏng.

Nếu trẻ đi phân lỏng màu vàng, mùi chua kèm dấu hiệu bất thường thì mẹ hãy đưa bé đến bác sĩ để được kiểm tra

 Nếu bé đang ăn dặm, cha mẹ có thể tạm thời giảm các loại thực phẩm khó tiêu như thức ăn giàu chất xơ, dầu mỡ, và ưu tiên những món dễ tiêu như cháo loãng hoặc khoai lang nghiền. Trong trường hợp bé bú sữa công thức và có dấu hiệu không dung nạp lactose, bác sĩ có thể đề nghị chuyển sang loại sữa không chứa lactose để giảm kích ứng đường ruột.

Hiện tượng bé đi phân lỏng màu vàng, mùi chua thường là dấu hiệu bình thường ở trẻ sơ sinh bú mẹ hoặc trẻ đang trong giai đoạn thay đổi chế độ ăn. Tuy nhiên, cha mẹ không nên chủ quan, đặc biệt khi bé có các triệu chứng bất thường như tiêu chảy nhiều lần, sốt, mất nước hoặc phân lẫn máu. Việc theo dõi sát sao, đảm bảo vệ sinh và tham khảo ý kiến bác sĩ kịp thời sẽ giúp bảo vệ sức khỏe của bé. Hãy luôn lắng nghe cơ thể con và tạo môi trường phát triển an toàn, lành mạnh cho trẻ!

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

• Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng: 

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng: 

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

• Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
• Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội. 
• Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
• Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699