Biến chứng tắc sữa sau sinh: Dấu hiệu nhận biết và cách phòng ngừa hiệu quả

1. Tắc sữa là gì?

Tắc sữa xảy ra khi sữa mẹ không chảy ra khỏi vú một cách bình thường do các ống dẫn sữa bị tắc nghẽn. Điều này có thể do sữa tích tụ quá nhiều, áp lực từ bên ngoài, hoặc viêm nhiễm nhẹ. Tắc sữa thường gặp ở những tuần đầu sau sinh, khi cơ thể mẹ đang điều chỉnh để sản xuất sữa phù hợp với nhu cầu của bé. Nếu không được xử lý, tình trạng này có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và việc nuôi con bằng sữa mẹ.

Tắc sữa có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, bao gồm:

Cho con bú không đều đặn: Nếu bé bú ít hoặc mẹ không vắt sữa thường xuyên, sữa có thể tích tụ trong ống dẫn, gây tắc.
Ngậm ti sai cách: Bé ngậm ti không đúng có thể khiến sữa không được rút ra hoàn toàn, dẫn đến tắc nghẽn.
Áp lực lên vú: Mặc áo ngực chật, nằm sấp khi ngủ hoặc túi chườm nặng có thể chèn ép ống dẫn sữa.
Stress và mệt mỏi: Căng thẳng hoặc thiếu ngủ làm giảm hormone oxytocin, ảnh hưởng đến dòng chảy của sữa.
Chế độ dinh dưỡng không phù hợp: Thiếu nước hoặc chế độ ăn thiếu chất có thể làm sữa đặc hơn, dễ gây tắc.

2. Dấu hiệu nhận biết tắc sữa

Nhận biết sớm các dấu hiệu tắc sữa là yếu tố quan trọng để xử lý kịp thời, tránh biến chứng. Các dấu hiệu bao gồm:

Đau và sưng vú: Vú căng cứng, đau khi chạm, có thể cảm thấy các cục cứng nhỏ trong vú.
Đỏ hoặc nóng tại vùng tắc: Một số mẹ nhận thấy vùng da ở vú bị đỏ, ấm hoặc nóng hơn bình thường.
Sữa chảy chậm hoặc không ra: Bé bú khó hoặc sữa không chảy ra dù vú căng.
Sốt nhẹ: Nếu tắc sữa kéo dài, mẹ có thể bị sốt nhẹ do viêm nhẹ ở ống dẫn sữa.
Cảm giác khó chịu toàn thân: Mệt mỏi, đau nhức cơ thể hoặc cảm giác ớn lạnh có thể xuất hiện.

Nếu các triệu chứng này không được xử lý trong 24-48 giờ, tắc sữa có thể tiến triển thành các biến chứng nghiêm trọng.

3. Biến chứng của tắc sữa nếu không được xử lý

3.1. Viêm vú

Viêm vú là biến chứng phổ biến nhất của tắc sữa, xảy ra khi vi khuẩn xâm nhập vào ống dẫn sữa bị tắc, gây nhiễm trùng. Dấu hiệu bao gồm vú sưng đỏ, đau dữ dội, sốt cao (trên 38,5°C), và đôi khi có mủ. Viêm vú cần được điều trị bằng kháng sinh theo chỉ định bác sĩ, vì nếu để lâu có thể dẫn đến áp-xe vú.

Viêm vú là biến chứng phổ biến nhất của tắc sữa sau sinh

3.2. Áp-xe vú

Áp-xe vú là tình trạng mủ tích tụ trong mô vú, hình thành các khối u đau, sưng và nóng. Tình trạng này thường cần can thiệp y tế, chẳng hạn như chọc hút mủ hoặc phẫu thuật nhỏ. Áp-xe vú không chỉ gây đau đớn mà còn làm gián đoạn việc cho con bú, ảnh hưởng đến nguồn sữa mẹ.

3.3. Giảm lượng sữa

Tắc sữa kéo dài có thể làm giảm sản xuất sữa do cơ thể mẹ nhận tín hiệu rằng nhu cầu sữa của bé thấp. Điều này có thể dẫn đến thiếu sữa, khiến bé không được bú đủ và mẹ gặp khó khăn trong việc duy trì nuôi con bằng sữa mẹ.

3.4. Tâm lý căng thẳng

Đau đớn và lo lắng về tắc sữa, viêm vú hoặc mất sữa có thể khiến mẹ stress, ảnh hưởng đến hormone oxytocin và prolactin, làm giảm lượng sữa thêm nữa. Stress kéo dài cũng có thể dẫn đến trầm cảm sau sinh, ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể của mẹ.

4. Cách xử lý tắc sữa để tránh biến chứng

4. 1. Cho con bú thường xuyên và đúng cách

Cho bé bú ngay khi vú bắt đầu căng, khoảng 2-3 giờ/lần, để tránh sữa tích tụ.
Đảm bảo bé ngậm ti đúng khớp (miệng bao phủ cả quầng vú) để rút sữa hiệu quả.
Thay đổi tư thế bú để làm rỗng đều các ống dẫn sữa trong vú.

Mẹ bỉm cần cho bé bú thường xuyên và đúng cách để tránh tình trạng tắc sữa

4.2. Vắt sữa đều đặn

Nếu bé bú không hết sữa, sử dụng máy hút sữa hoặc vắt tay để làm rỗng vú.
Vắt sữa sau mỗi cữ bú hoặc khi cảm thấy vú căng cứng, nhưng tránh vắt quá mạnh để không gây tổn thương mô vú.

4.3. Chườm ấm và massage vú

Chườm khăn ấm lên vùng vú bị tắc trước khi cho bú hoặc vắt sữa để kích thích dòng chảy.
Massage nhẹ nhàng vùng vú theo hướng từ ngoài vào trong, tập trung vào các cục cứng để làm thông ống dẫn sữa.

4.4. Chườm lạnh để giảm sưng

Sau khi cho bú hoặc vắt sữa, chườm lạnh (túi đá bọc khăn) lên vú trong 10-15 phút để giảm sưng và đau.
Tránh chườm nóng quá lâu vì có thể làm tăng viêm.

4.5. Uống đủ nước và ăn uống lành mạnh

Uống 2-3 lít nước mỗi ngày để duy trì độ lỏng của sữa, giúp dễ chảy hơn.
Bổ sung thực phẩm giàu protein, vitamin (như

Tắc sữa là vấn đề phổ biến nhưng có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như viêm vú, áp-xe vú hoặc giảm lượng sữa nếu không được xử lý kịp thời. Nhận biết sớm các dấu hiệu như đau, sưng, sốt nhẹ và áp dụng các biện pháp như cho bú đều đặn, massage vú, chườm ấm sẽ giúp mẹ vượt qua tình trạng này. Phòng ngừa tắc sữa bằng cách duy trì lịch bú, vệ sinh đúng cách và giảm stress là chìa khóa để đảm bảo nguồn sữa dồi dào cho bé. Nếu có dấu hiệu bất thường, mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được điều trị kịp thời, đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699