Cách đo thân nhiệt chính xác cho trẻ khi bị sốt: Cha mẹ cần biết

1. Các loại nhiệt kế và phương pháp đo thân nhiệt

Sốt ở trẻ em là tình trạng thân nhiệt tăng cao hơn mức bình thường, thường được xác định khi nhiệt độ đo ở hậu môn vượt quá 38°C hoặc đo ở nách trên 37,5°C. Đây là phản ứng tự nhiên của cơ thể khi hệ miễn dịch chống lại các tác nhân gây bệnh như virus, vi khuẩn, hoặc do các nguyên nhân khác như mọc răng, phản ứng sau tiêm vắc-xin. Sốt không phải là bệnh mà là triệu chứng, và ở trẻ em, đặc biệt là trẻ sơ sinh, nó có thể là dấu hiệu của các vấn đề từ nhẹ đến nghiêm trọng.

Hiểu rõ sốt và tầm quan trọng của đo thân nhiệt

Sốt ở trẻ em thường xuất hiện khi cơ thể phản ứng với nhiễm trùng hoặc các kích thích khác, giúp kích hoạt hệ miễn dịch để tiêu diệt mầm bệnh. Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, sốt cần được theo dõi cẩn thận vì hệ miễn dịch của trẻ còn non yếu, dễ dẫn đến biến chứng nếu không được xử trí kịp thời. Đo thân nhiệt chính xác giúp cha mẹ xác định mức độ sốt (nhẹ, trung bình, hay cao), từ đó quyết định các bước chăm sóc như hạ sốt tại nhà hay đưa trẻ đi khám. Các phương pháp đo thân nhiệt khác nhau, từ đo ở hậu môn, nách, miệng, đến tai hoặc trán, đều có ưu và nhược điểm riêng, đòi hỏi cha mẹ phải chọn đúng nhiệt kế và kỹ thuật để đảm bảo kết quả đáng tin cậy.

Nhiệt kế điện tử và ứng dụng đa dạng

Nhiệt kế điện tử là lựa chọn phổ biến nhất nhờ tính an toàn, dễ sử dụng, và cho kết quả nhanh trong vòng 10-30 giây. Loại nhiệt kế này có thể đo ở nhiều vị trí như hậu môn, miệng, nách, hoặc đôi khi ở tai, phù hợp cho mọi lứa tuổi.

Nhiệt kế điện tử là lựa chọn phổ biến nhờ tính an toàn, dễ sử dụng, và cho kết quả nhanh chóng

Đo ở hậu môn được khuyến cáo cho trẻ dưới 3 tuổi vì mang lại kết quả chính xác nhất, với thân nhiệt bình thường dao động từ 36,6-38°C. Đối với trẻ lớn hơn, đo ở nách (thân nhiệt bình thường 34,7-37,3°C) hoặc miệng (35,5-37,5°C) cũng là lựa chọn tiện lợi, nhưng cần đảm bảo trẻ hợp tác và nhiệt kế được đặt đúng vị trí. Cha mẹ cần vệ sinh nhiệt kế bằng nước ấm, xà phòng, hoặc cồn 70% trước và sau khi sử dụng để tránh lây nhiễm vi khuẩn, đặc biệt khi đo ở hậu môn.

Nhiệt kế hồng ngoại: Tiện lợi nhưng cần cẩn thận

Nhiệt kế hồng ngoại, bao gồm loại đo trán và đo tai, là lựa chọn không xâm lấn, cho kết quả nhanh trong vài giây, rất phù hợp cho trẻ lớn hoặc trẻ không hợp tác. Đo ở tai (thân nhiệt bình thường 35,8-38°C) phù hợp cho trẻ trên 6 tháng, nhưng cần kéo nhẹ vành tai ra sau để thẳng ống tai, đảm bảo đầu nhiệt kế được đặt đúng vị trí. Đo ở trán tiện lợi cho mọi lứa tuổi, nhưng kết quả có thể bị ảnh hưởng bởi mồ hôi, nhiệt độ phòng, hoặc cách đặt thiết bị. Để tăng độ chính xác, cha mẹ nên làm sạch vùng trán hoặc tai của trẻ trước khi đo và tuân theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Nhiệt kế hồng ngoại cần được vệ sinh sau mỗi lần sử dụng để tránh sai số hoặc lây nhiễm.

Nhiệt kế thủy ngân: Không còn được khuyến cáo

Trước đây, nhiệt kế thủy ngân từng được sử dụng phổ biến, nhưng hiện nay đã bị cấm ở nhiều quốc gia do nguy cơ rò rỉ thủy ngân, gây độc cho người dùng và môi trường. Cha mẹ nên tránh sử dụng loại nhiệt kế này và thay thế bằng nhiệt kế điện tử hoặc hồng ngoại để đảm bảo an toàn. Các loại nhiệt kế hiện đại không chỉ an toàn hơn mà còn cung cấp kết quả nhanh chóng, dễ đọc, và phù hợp với nhu cầu chăm sóc trẻ.

Lựa chọn phương pháp đo phù hợp với độ tuổi

Việc chọn phương pháp đo thân nhiệt phụ thuộc vào độ tuổi và tình trạng của trẻ. Đối với trẻ dưới 3 tháng, đo ở hậu môn bằng nhiệt kế điện tử là cách chính xác nhất, giúp phát hiện sớm sốt ở giai đoạn nhạy cảm này. Trẻ từ 6 tháng đến 4 tuổi có thể được đo ở tai hoặc trán bằng nhiệt kế hồng ngoại, hoặc ở nách nếu sử dụng nhiệt kế điện tử. Với trẻ trên 4 tuổi, đo ở miệng là một lựa chọn tốt, nhưng cần đảm bảo trẻ không cắn nhiệt kế và giữ yên trong khoảng 30 giây. Mỗi phương pháp đều có ưu điểm riêng, nhưng đo ở hậu môn thường được ưu tiên khi cần kết quả chính xác cao, đặc biệt trong các trường hợp nghi ngờ sốt nghiêm trọng.

2. Cách đo thân nhiệt chính xác cho trẻ

2.1. Chọn nhiệt kế phù hợp

Đối với trẻ dưới 3 tháng: Sử dụng nhiệt kế điện tử đo ở hậu môn để có kết quả chính xác nhất.
Trẻ từ 6 tháng đến 4 tuổi: Có thể dùng nhiệt kế hồng ngoại đo tai hoặc trán, hoặc nhiệt kế điện tử đo nách.
Trẻ trên 4 tuổi: Đo ở miệng hoặc nách là lựa chọn tốt, nhưng cần đảm bảo trẻ hợp tác.

2.2. Chuẩn bị trước khi đo

Vệ sinh nhiệt kế: Rửa sạch đầu nhiệt kế bằng nước ấm và xà phòng, hoặc lau bằng cồn 70% trước và sau khi sử dụng.
Đảm bảo trẻ ở trạng thái ổn định: Không đo ngay sau khi trẻ tắm, ăn, hoặc vận động mạnh, vì những hoạt động này có thể làm thay đổi thân nhiệt.
Kiểm tra môi trường: Đo ở nơi thoáng mát, tránh gió lùa hoặc ánh nắng trực tiếp để không ảnh hưởng đến kết quả.

2.3. Hướng dẫn đo từng vị trí

Đo ở hậu môn:

Đặt trẻ nằm sấp trên đùi mẹ hoặc trên bề mặt phẳng, sạch.
Bôi một ít gel bôi trơn gốc nước lên đầu nhiệt kế.
Nhẹ nhàng đưa nhiệt kế vào hậu môn khoảng 1-2 cm, giữ yên cho đến khi có tín hiệu báo kết quả (thường 10-20 giây).
Ghi lại kết quả và vệ sinh nhiệt kế ngay sau khi sử dụng.

Đo ở nách:

Đặt đầu nhiệt kế vào giữa nách của trẻ, đảm bảo tiếp xúc hoàn toàn với da.
Kẹp cánh tay trẻ vào người để cố định nhiệt kế.
Chờ khoảng 30-60 giây (hoặc đến khi có tín hiệu) và ghi lại kết quả.

Đo ở tai:

Kéo nhẹ vành tai trẻ ra sau để thẳng ống tai.
Đưa đầu nhiệt kế vào sâu trong ống tai, giữ yên và nhấn nút đo.
Đọc kết quả sau vài giây, đảm bảo vệ sinh đầu nhiệt kế sau mỗi lần dùng.

Đo ở trán:

Đặt nhiệt kế hồng ngoại ở giữa trán, cách da khoảng 1-3 cm (theo hướng dẫn của thiết bị).
Di chuyển chậm để quét nhiệt độ, hoặc giữ yên nếu là loại đo điểm.
Đọc kết quả và vệ sinh nhiệt kế.

Cha mẹ có thể đặt nhiệt kế hồng ngoại ở giữa trán để đo thân nhiệt cho trẻ khi bị sốt

2.4. Ghi lại và theo dõi

Ghi lại thời gian, vị trí đo, và kết quả thân nhiệt để theo dõi diễn tiến sốt.
Đo lại sau mỗi 4-6 giờ hoặc khi trẻ có dấu hiệu thay đổi (như run rẩy, mệt mỏi).
Báo cáo kết quả chính xác cho bác sĩ nếu cần can thiệp y tế.

Đo thân nhiệt chính xác là kỹ năng quan trọng giúp cha mẹ theo dõi sức khỏe của trẻ khi bị sốt. Việc chọn nhiệt kế phù hợp, thực hiện đúng kỹ thuật đo, và theo dõi các dấu hiệu đi kèm sẽ giúp cha mẹ đánh giá tình trạng của trẻ một cách chính xác. Kết hợp với các biện pháp hạ sốt và chăm sóc tại nhà, cha mẹ có thể giúp trẻ thoải mái hơn trong giai đoạn sốt. Tuy nhiên, nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, việc đưa trẻ đến bác sĩ ngay là cần thiết để đảm bảo an toàn. Với sự chuẩn bị và kiến thức đúng đắn, cha mẹ có thể chăm sóc trẻ hiệu quả, giúp con nhanh chóng phục hồi.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699