1. Thế nào là chiều cao không đạt chuẩn?

Chiều cao là một chỉ số quan trọng phản ánh sự phát triển thể chất của trẻ theo thời gian. Để đánh giá bé có đang phát triển đúng chuẩn hay không, bố mẹ cần dựa vào bảng chiều cao theo tuổi do Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ban hành, có phân chia rõ theo giới tính và tháng tuổi.

Một trẻ được coi là thấp còi khi chiều cao của bé nằm dưới -2SD (hai điểm lệch chuẩn) so với trung bình của nhóm tuổi và giới tính tương ứng. Đây là dấu hiệu cho thấy bé đang có nguy cơ chậm phát triển thể chất kéo dài, cần được can thiệp sớm.

Chiều cao là một chỉ số quan trọng phản ánh sự phát triển thể chất của trẻ theo thời gian

2. Dấu hiệu cho thấy bé có nguy cơ chậm phát triển chiều cao

Không phải lúc nào trẻ cũng lớn vọt rõ ràng theo từng tháng, nhưng nếu chiều cao tăng quá chậm hoặc đứng yên trong thời gian dài, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm tình trạng chậm phát triển thể chất. Dưới đây là những dấu hiệu cha mẹ cần đặc biệt lưu ý:

• Chiều cao gần như không thay đổi trong 2–3 tháng liên tiếp: Đây là dấu hiệu rõ ràng cho thấy quá trình phát triển đang chậm lại bất thường, đặc biệt nếu bé vẫn ăn ngủ bình thường.

• Chiều cao tụt khỏi đường cong tăng trưởng: Nếu đường chiều cao của bé lệch hẳn xuống dưới -2SD hoặc có xu hướng đi ngang thay vì đi lên, cần được đánh giá chuyên sâu.

• Bé thấp hơn rõ rệt so với bạn bè cùng tuổi: Đặc biệt dễ nhận thấy khi bé đến tuổi đi mẫu giáo, nếu luôn lọt thỏm trong hàng, mặc đồ size nhỏ hơn nhiều so với chuẩn.

• Chậm đạt các mốc vận động: Như chậm biết đứng, đi, leo trèo... cũng có thể liên quan đến yếu tố chiều cao và sức mạnh cơ – xương khớp.

3. Nguyên nhân khiến bé thấp hơn chuẩn

Trẻ thấp hơn chuẩn chiều cao có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ chế độ sinh hoạt không phù hợp đến những vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Hiểu rõ các nguyên nhân giúp cha mẹ có hướng điều chỉnh đúng cách:

• Thiếu dinh dưỡng kéo dài: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Chế độ ăn thiếu protein, canxi, kẽm, vitamin D hoặc năng lượng không đủ sẽ khiến xương phát triển kém, ảnh hưởng trực tiếp đến chiều cao của trẻ.

• Thiếu ngủ hoặc rối loạn giấc ngủ: Hormone tăng trưởng (GH) được tiết ra nhiều nhất vào ban đêm, trong giấc ngủ sâu. Nếu trẻ ngủ ít, ngủ muộn hoặc ngủ chập chờn kéo dài, quá trình phát triển chiều cao sẽ bị gián đoạn.

• Bệnh lý mạn tính tiềm ẩn: Các bệnh như tim bẩm sinh, rối loạn tiêu hóa, viêm nhiễm kéo dài, suy tuyến giáp hoặc thiếu hormone tăng trưởng có thể khiến trẻ chậm lớn dù ăn uống bình thường.

• Yếu tố di truyền: Trẻ có bố mẹ thấp có thể có xu hướng thấp theo, nhưng nếu chiều cao của trẻ tụt nhiều so với tầm vóc di truyền dự kiến, vẫn cần kiểm tra để loại trừ nguyên nhân bệnh lý.

4. Cha mẹ cần làm gì khi nghi ngờ bé chậm tăng chiều cao?

Khi nghi ngờ bé chậm tăng chiều cao, cha mẹ không nên quá lo lắng mà cần đánh giá tổng thể và hành động kịp thời. Việc can thiệp đúng lúc sẽ giúp con bắt kịp đà phát triển trong những năm vàng đầu đời:

• Theo dõi chiều cao định kỳ: Ít nhất mỗi tháng trong năm đầu và mỗi 2–3 tháng sau đó. So sánh với biểu đồ tăng trưởng chuẩn WHO để biết bé có đang đi đúng hướng hay không.

• Đánh giá lại chế độ sinh hoạt toàn diện: Xem xét khẩu phần ăn có đủ nhóm chất (đặc biệt là đạm, canxi, kẽm), bé ngủ đủ và đúng giờ chưa, có được vận động mỗi ngày không.

• Đưa bé đi khám: Nếu thấy chiều cao chậm kéo dài, không cải thiện sau khi điều chỉnh ăn ngủ, hoặc có kèm dấu hiệu bất thường khác (mệt mỏi, chậm vận động...).

• Bổ sung vi chất đúng cách, tuân theo chỉ định bác sĩ: Không nên tự ý dùng các loại sữa “tăng chiều cao”, men vi sinh hay thực phẩm chức năng quảng cáo quá mức, vì có thể gây rối loạn chuyển hóa hoặc khiến cha mẹ bỏ lỡ nguyên nhân bệnh lý thực sự.

Khi nghi ngờ bé chậm tăng chiều cao, cha mẹ không nên quá lo lắng mà cần đánh giá tổng thể và hành động kịp thời

Theo dõi chiều cao của trẻ thường xuyên là cách đơn giản nhưng hiệu quả để phát hiện nguy cơ chậm phát triển. Nếu có nghi ngờ, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám để được tư vấn và điều trị kịp thời. Sự đồng hành đúng lúc của gia đình sẽ tạo nền tảng vững chắc cho tương lai của con.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

• Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

 https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng: 

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng: 

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

• Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)

• Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.

• Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699