Đặc điểm hệ tiêu hóa của trẻ em

1. Cấu Trúc Hệ Tiêu Hóa Ở Trẻ Em

Hệ tiêu hóa của trẻ em bao gồm các cơ quan chính như miệng, thực quản, dạ dày, ruột non, ruột già và các cơ quan phụ trợ như gan, túi mật, tuyến nước bọt. Tuy nhiên, ở trẻ em, các cơ quan này chưa phát triển hoàn thiện, dẫn đến nhiều đặc điểm riêng biệt:

1.1. Miệng Và Tuyến Nước Bọt

Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, tuyến nước bọt hoạt động kém hiệu quả, tiết ít enzym amylase (enzym tiêu hóa tinh bột) hơn so với người lớn. Điều này khiến trẻ khó tiêu hóa các loại thức ăn chứa tinh bột trong những tháng đầu đời. Ngoài ra, phản xạ nuốt của trẻ sơ sinh còn yếu, dễ gây sặc khi bú. Đến khoảng 6 tháng tuổi, trẻ bắt đầu mọc răng, hỗ trợ quá trình nhai và nghiền nát thức ăn, nhưng khả năng nhai vẫn còn hạn chế so với người lớn.

Trẻ thường mọc răng ở mốc 6 tháng tuổi

1.2. Thực Quản

Thực quản của trẻ em ngắn và hẹp hơn, với cơ vòng thực quản dưới (giữa thực quản và dạ dày) chưa phát triển hoàn chỉnh. Điều này giải thích tại sao trẻ sơ sinh dễ bị trào ngược dạ dày – thực quản, đặc biệt sau khi bú no. Phản xạ trào ngược này thường giảm dần khi trẻ lớn lên và cơ vòng thực quản trở nên chắc chắn hơn.

1.3. Dạ dày

Dạ dày của trẻ sơ sinh có dung tích nhỏ, chỉ khoảng 30-90ml ở trẻ mới sinh và tăng dần theo độ tuổi. Ví dụ, ở trẻ 1 tuổi, dạ dày có thể chứa khoảng 200-300ml thức ăn. Ngoài ra, dạ dày trẻ tiết ít acid hydrochloric và enzym pepsin hơn so với người lớn, dẫn đến khả năng tiêu hóa protein và diệt khuẩn trong dạ dày kém hơn. Điều này khiến trẻ dễ bị rối loạn tiêu hóa nếu chế độ ăn không phù hợp.

1.4. Ruột

Ruột non của trẻ em có diện tích hấp thụ lớn tương đối so với cơ thể, nhưng chức năng hấp thụ còn hạn chế do các enzym tiêu hóa như lactase (tiêu hóa đường sữa), lipase (tiêu hóa chất béo) chưa hoạt động tối ưu. Ruột già của trẻ cũng ngắn hơn, dẫn đến thời gian lưu trữ phân ngắn, khiến trẻ đi ngoài nhiều lần trong ngày, đặc biệt ở trẻ sơ sinh. Hệ vi sinh vật đường ruột ở trẻ em cũng chưa ổn định, dễ bị mất cân bằng khi gặp các yếu tố như kháng sinh hoặc thay đổi chế độ ăn.

1.5. Gan Và Túi Mật

Gan của trẻ em chưa phát triển hoàn thiện, đặc biệt ở trẻ sơ sinh, dẫn đến khả năng chuyển hóa và bài tiết bilirubin kém, gây vàng da sinh lý. Túi mật tiết ít mật, ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa chất béo. Điều này giải thích tại sao trẻ sơ sinh cần chế độ ăn giàu sữa mẹ, vì sữa mẹ chứa chất béo dễ tiêu hóa.

2. Chức Năng Hệ Tiêu Hóa Ở Trẻ Em

2.1. Tiêu Hóa Thức Ăn

Quá trình tiêu hóa ở trẻ em bắt đầu từ miệng, nhưng do thiếu enzym amylase, trẻ dưới 6 tháng tuổi chủ yếu tiêu hóa được sữa mẹ hoặc sữa công thức. Ở dạ dày, acid và enzym tiêu hóa protein hoạt động yếu, khiến trẻ khó xử lý các loại thực phẩm phức tạp. Ruột non là nơi hấp thụ phần lớn chất dinh dưỡng, nhưng enzym lactase giảm dần sau 2-3 tuổi, dẫn đến một số trẻ không dung nạp lactose (đường trong sữa) khi lớn lên. Chất béo và protein trong sữa mẹ được tiêu hóa dễ dàng hơn so với thực phẩm rắn, phù hợp với hệ tiêu hóa non nớt của trẻ.

2.2. Hấp Thụ Chất Dinh Dưỡng

Ruột non của trẻ có khả năng hấp thụ tốt các chất dinh dưỡng đơn giản như glucose, axit amin và chất béo dạng chuỗi ngắn. Tuy nhiên, việc hấp thụ các chất phức tạp như tinh bột hoặc chất béo chuỗi dài còn hạn chế, đặc biệt ở trẻ dưới 1 tuổi. Hệ vi sinh vật đường ruột đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ hấp thụ và sản xuất vitamin (như vitamin K, B), nhưng hệ vi sinh ở trẻ em dễ bị rối loạn do chế độ ăn hoặc bệnh lý.

Hệ tiêu hóa của trẻ giúp hấp thụ tốt các chất dinh dưỡng

2.3. Bài Tiết Chất Thải

Trẻ sơ sinh đi ngoài nhiều lần trong ngày (thường 4-8 lần) do ruột già ngắn và nhu động ruột mạnh. Phân của trẻ bú sữa mẹ thường lỏng, màu vàng và ít mùi, trong khi trẻ dùng sữa công thức có thể có phân đặc hơn. Khi trẻ bắt đầu ăn dặm, phân trở nên đặc và có mùi hơn do sự thay đổi trong hệ vi sinh đường ruột.

Hệ tiêu hóa của trẻ em có nhiều đặc điểm riêng biệt, từ cấu trúc chưa hoàn thiện đến chức năng tiêu hóa và hấp thụ còn hạn chế. Những đặc điểm này khiến trẻ dễ gặp các vấn đề tiêu hóa nếu không được chăm sóc đúng cách. Cha mẹ cần hiểu rõ các đặc điểm này để xây dựng chế độ dinh dưỡng phù hợp, giữ vệ sinh an toàn thực phẩm và theo dõi sức khỏe tiêu hóa của trẻ. Với sự chăm sóc chu đáo, hệ tiêu hóa của trẻ sẽ phát triển khỏe mạnh, tạo nền tảng cho sự phát triển toàn diện trong những năm đầu đời.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699