Dính thắng môi trên có nguy hiểm không? Khi nào cần phải can thiệp phẫu thuật?

1. Dính thắng môi trên là gì và làm sao để nhận biết?

Thắng môi (hay còn gọi là phanh môi) là một dải niêm mạc mỏng, hình tam giác, có vai trò kết nối mặt trong của môi trên với vùng lợi ở hàm trên. Ở một đứa trẻ bình thường, điểm bám của thắng môi thường nằm ở ranh giới giữa niêm mạc lỏng lẻo và lợi dính, cho phép môi trên cử động linh hoạt, dễ dàng lật lên hoặc chu ra. Dính thắng môi trên xảy ra khi dải niêm mạc này dày lên, ngắn lại hoặc điểm bám của nó nằm quá thấp, bám chặt vào ngay đỉnh mào sống hàm hoặc thậm chí luồn qua kẽ giữa hai răng cửa để bám vào vòm miệng phía trong.

Cha mẹ có thể dễ dàng nhận biết tình trạng này bằng cách nhẹ nhàng vén môi trên của bé lên. Nếu thấy một dải mô căng cứng, dày, bám thấp sát bờ răng, khiến môi trên không thể lật lên cao chạm mũi được, hoặc khi kéo môi lên thấy vùng lợi giữa hai răng cửa bị trắng bệch ra (do thiếu máu cục bộ), thì khả năng cao bé đã bị dính thắng môi. Tùy vào vị trí bám, các bác sĩ chia mức độ dính thắng môi thành 4 cấp độ, từ nhẹ (bám vào niêm mạc) đến nặng (bám vào vòm miệng). Tuy nhiên, mức độ dính về mặt giải phẫu không quan trọng bằng việc nó ảnh hưởng thế nào đến chức năng bú, ăn nhai và thẩm mỹ của trẻ.

Có 4 mức độ dính thắng môi từ nhẹ đến nặng

2. Dính thắng môi trên có nguy hiểm không? Những ảnh hưởng thực tế

Câu trả lời ngắn gọn là dính thắng môi trên không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nó có thể gây ra hàng loạt phiền toái ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và sự phát triển răng miệng của trẻ nếu không được xử lý đúng lúc. Tác động đầu tiên và sớm nhất thường thấy ở trẻ sơ sinh là cản trở quá trình bú mẹ. Để bú hiệu quả, môi trên của bé cần phải lật ra ngoài (tạo thành tư thế miệng cá trê) để ngậm bắt trọn vẹn quầng vú mẹ và tạo lực hút chân không. Khi thắng môi bị dính chặt và ngắn, môi trên của bé bị kéo giật vào trong, không thể lật ra được. Điều này khiến bé khó duy trì khớp ngậm đúng, thường xuyên nuốt phải nhiều khí gây đầy hơi, nôn trớ và khiến bé nhanh mỏi miệng, bú kém, chậm tăng cân. Về phía mẹ, việc bé cố gắng dùng nướu để giữ đầu ti thay vì dùng môi có thể gây đau rát, nứt cổ gà đầu ti.

Khi trẻ lớn hơn và bắt đầu mọc răng, dính thắng môi trên trở thành "kẻ thù" của hàm răng đẹp. Do dải xơ bám thấp và dày nằm chễm chệ ngay giữa hai răng cửa vĩnh viễn, nó hoạt động như một rào cản vật lý ngăn không cho hai răng này khép sát lại với nhau. Kết quả là tạo ra một khe hở lớn giữa hai răng cửa (khe thưa răng cửa), gây mất thẩm mỹ nghiêm trọng. Không chỉ vậy, thắng môi bám thấp còn khiến việc vệ sinh răng miệng trở nên khó khăn. Bàn chải đánh răng khó tiếp cận được vùng kẽ răng bị che lấp, thức ăn dễ mắc kẹt lại, tạo điều kiện cho vi khuẩn tích tụ gây sâu răng sún răng, viêm lợi và tụt lợi vùng răng cửa.

Về mặt phát âm, mặc dù dính thắng môi ít ảnh hưởng đến giọng nói hơn so với dính thắng lưỡi, nhưng trong một số trường hợp nặng, môi trên kém linh hoạt cũng có thể hạn chế khả năng phát âm các âm môi (như p, b, m), khiến trẻ nói không được tròn vành rõ chữ hoặc gặp khó khăn khi biểu đạt cảm xúc qua nụ cười (cười hở lợi hoặc môi bị kéo xếch).

3. Khi nào cần can thiệp phẫu thuật cắt thắng môi?

Đây là vấn đề gây tranh cãi và băn khoăn nhiều nhất. Rất nhiều cha mẹ khi thấy con có khe thưa răng cửa liền vội vàng muốn đưa con đi cắt thắng môi ngay. Tuy nhiên, theo quan điểm nha khoa hiện đại, việc chỉ định phẫu thuật cần hết sức thận trọng và phụ thuộc vào từng giai đoạn phát triển cụ thể.

Đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 1 tuổi, chỉ định cắt thắng môi chủ yếu dựa trên chức năng bú. Nếu thắng môi dính gây cản trở nghiêm trọng khiến bé không thể bú mẹ hiệu quả, chậm tăng cân hoặc gây đau đớn cho mẹ, bác sĩ sẽ khuyên nên thực hiện thủ thuật nấm hoặc cắt thắng môi sớm. Đây là một thủ thuật rất nhỏ, nhanh chóng và ít đau đớn ở lứa tuổi này. Tuy nhiên, nếu bé vẫn bú tốt, tăng cân đều và không gặp trở ngại gì, cha mẹ hoàn toàn có thể trì hoãn và theo dõi thêm.

Cắt dính thắng môi được chỉ định ở trẻ từ độ II trở lên, ảnh hưởng đến thẩm mỹ, sự phát triển của răng miệng và ăn uống

Đối với trẻ đang trong giai đoạn thay răng (6-11 tuổi), sự xuất hiện của khe thưa giữa hai răng cửa là một hiện tượng sinh lý bình thường được gọi là "giai đoạn vịt con xấu xí". Khi các răng nanh vĩnh viễn chưa mọc, hai răng cửa thường có xu hướng tách ra. Khi răng nanh mọc xuống, chúng sẽ ép các răng cửa khép lại với nhau và khe thưa này có thể tự đóng kín, đồng thời thắng môi cũng sẽ tự co lên cao. Do đó, việc can thiệp cắt thắng môi trong giai đoạn này thường là không cần thiết và có thể để lại sẹo xơ cản trở việc đóng khe thưa tự nhiên sau này.

Thời điểm "vàng" để can thiệp phẫu thuật vì mục đích thẩm mỹ và chỉnh nha thường là sau khi các răng nanh vĩnh viễn đã mọc hoàn thiện (khoảng 11-12 tuổi). Nếu lúc này khe thưa vẫn còn tồn tại và bác sĩ xác định nguyên nhân chính là do thắng môi bám thấp, hoặc thắng môi gây co kéo làm tụt lợi, viêm nha chu, thì phẫu thuật cắt thắng môi sẽ được tiến hành, thường kết hợp với việc niềng răng để đóng khe thưa.

4. Quy trình phẫu thuật và chăm sóc sau khi cắt

Nếu trẻ có chỉ định cần phải cắt thắng môi, cha mẹ cũng không nên quá lo lắng vì đây chỉ là một tiểu phẫu đơn giản trong nha khoa. Hiện nay, ngoài phương pháp dùng dao mổ truyền thống, công nghệ laser đã được áp dụng rộng rãi giúp quá trình thực hiện diễn ra vô cùng nhanh chóng (chỉ mất vài phút), không chảy máu, ít sưng đau và thời gian lành thương rất nhanh. Trẻ thường chỉ cần gây tê tại chỗ và có thể ra về ngay sau khi thực hiện.

Việc chăm sóc sau phẫu thuật đóng vai trò quan trọng để ngăn ngừa tình trạng dính lại. Đối với trẻ sơ sinh, việc cho bé bú mẹ tích cực ngay sau khi cắt chính là bài tập vận động tốt nhất giúp vết thương không bị dính. Đối với trẻ lớn hơn, cha mẹ cần hướng dẫn con thực hiện các động tác phồng má, chu môi hoặc dùng tay sạch massage nhẹ nhàng vùng môi để đảm bảo độ linh hoạt. Chế độ ăn uống sau phẫu thuật nên ưu tiên đồ mềm, nguội trong vài ngày đầu để tránh kích ứng vết thương. Vệ sinh răng miệng vẫn cần được duy trì nhưng cần thao tác nhẹ nhàng tránh chà xát trực tiếp vào vùng vừa phẫu thuật.

Cha mẹ cần theo dõi vết thương hàng ngày. Hiện tượng có một lớp giả mạc màu trắng hoặc vàng nhạt bao phủ vết cắt trong vài ngày đầu là hoàn toàn bình thường, đó là quá trình lành thương tự nhiên chứ không phải mủ nhiễm trùng. Tuy nhiên, nếu trẻ sốt cao, vùng môi sưng tấy lan rộng, chảy máu không cầm hoặc trẻ quấy khóc dữ dội bỏ ăn, cần đưa trẻ quay lại gặp bác sĩ để kiểm tra các dấu hiệu nhiễm trùng.

Dính thắng môi trên là một tình trạng phổ biến, đa phần lành tính nhưng cũng có thể là rào cản cho sự phát triển nụ cười và chức năng ăn nhai của trẻ nếu bị bỏ qua hoặc can thiệp sai thời điểm. Không phải cứ thấy thắng môi bám thấp là phải cắt, và cũng không nên chờ đợi quá lâu nếu nó đã gây ra những ảnh hưởng rõ rệt. Chìa khóa nằm ở việc quan sát và thăm khám định kỳ. Cha mẹ hãy đưa trẻ đến gặp bác sĩ nha khoa trẻ em để được đánh giá chính xác mức độ dính và nhận được lời khuyên can thiệp phù hợp nhất với độ tuổi, giúp con sở hữu nụ cười rạng rỡ và khỏe mạnh trong tương lai.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Thạc sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Ths. Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. THS. Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: Phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Phố Hoàng Ngân, Phường Yên Hòa, Hà Nội.
Thời gian làm việc: Sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699