Lưu ý quan trọng khi bắt đầu cho bé ăn dặm

1. Bắt đầu ăn dặm: Khi nào là thời điểm “vàng”?

Thời điểm ăn dặm ảnh hưởng lớn đến sức khỏe tiêu hóa, sự phát triển thể chất và kỹ năng ăn uống của trẻ. Theo khuyến cáo của các chuyên gia dinh dưỡng, trẻ nên bắt đầu ăn dặm khi tròn 6 tháng tuổi.

Đây là lúc sữa mẹ không còn đáp ứng đủ nhu cầu năng lượng (trẻ cần khoảng 700kcal/ngày, trong khi sữa mẹ chỉ cung cấp khoảng 450kcal), và trẻ bắt đầu cần thêm sắt, kẽm cùng nhiều vi chất quan trọng khác.

Thời điểm ăn dặm ảnh hưởng lớn đến sức khỏe tiêu hóa, sự phát triển thể chất và kỹ năng ăn uống của trẻ

2. Ăn dặm sớm – Những rủi ro không ngờ tới

Việc cho trẻ ăn dặm sớm trước 6 tháng có thể khiến hệ tiêu hóa non nớt của bé gặp “khó khăn”. Ở độ tuổi này, dạ dày của trẻ chưa sản sinh đủ men tiêu hóa để xử lý tinh bột, chất đạm hay chất béo ngoài sữa. Điều này dễ dẫn đến tình trạng đầy bụng, tiêu chảy, hoặc hấp thu kém các dưỡng chất có trong thức ăn.

Ngoài ra, ruột non của trẻ chưa hoàn thiện hàng rào miễn dịch, nên việc tiếp xúc sớm với protein lạ trong thức ăn có thể làm tăng nguy cơ dị ứng thực phẩm, nổi mẩn, rối loạn tiêu hóa, thậm chí phản vệ – rất nguy hiểm với trẻ nhỏ. Hơn nữa, ăn dặm sớm khiến trẻ bú mẹ ít lại, vô tình làm giảm lượng sữa – nguồn dinh dưỡng tối ưu trong 6 tháng đầu đời, từ đó ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng và phát triển của bé.

3. Ăn dặm muộn – Lỡ nhịp phát triển của trẻ

Nếu trì hoãn ăn dặm sau 7 tháng tuổi, trẻ dễ gặp phải tình trạng thiếu hụt vi chất dinh dưỡng, đặc biệt là sắt và kẽm – hai thành phần quan trọng cho sự phát triển não bộ và miễn dịch. Khi sữa mẹ không còn đủ cung cấp các dưỡng chất này, bé có nguy cơ chậm lớn, hay ốm vặt, kém hoạt bát.

Không chỉ vậy, việc ăn dặm quá muộn còn ảnh hưởng đến sự phát triển các kỹ năng nhai, nuốt và phản xạ miệng. Trẻ có thể gặp khó khăn khi làm quen với mùi vị, kết cấu của thức ăn và dễ trở nên biếng ăn, kén ăn trong tương lai. Việc chậm tiếp xúc với thức ăn đặc cũng ảnh hưởng đến khả năng phối hợp tay – mắt và kỹ năng cầm nắm, khiến quá trình tập ăn trở nên khó khăn hơn.

4. Làm sao nhận biết bé sẵn sàng ăn dặm?

Dù mốc 6 tháng là phổ biến, mỗi bé sẽ có tốc độ phát triển riêng. Cha mẹ nên quan sát kỹ để nhận biết các dấu hiệu bé đã “bật đèn xanh” với việc ăn dặm. Một trong những biểu hiện rõ rệt là bé có thể ngồi vững hoặc ngồi được khi có hỗ trợ, giữ cổ thẳng và kiểm soát đầu tốt – điều này giúp bé an toàn hơn khi ăn.

Ngoài ra, bé có thể há miệng khi thấy thìa, đưa tay ra với thức ăn, hoặc tỏ ra rất tò mò khi thấy người lớn ăn. Một dấu hiệu nữa là bé có khả năng dùng lưỡi đưa thức ăn vào sâu trong miệng thay vì đẩy ra. Nếu bé đạt những mốc này và đã tăng gấp đôi cân nặng so với lúc sinh, bố mẹ có thể yên tâm bắt đầu hành trình ăn dặm cho con một cách nhẹ nhàng, phù hợp và khoa học.

5. Tạo nền nếp ăn uống tích cực cho bé từ những ngày đầu

5.1. Chuẩn bị tinh thần và không gian trước bữa ăn

Trước mỗi bữa ăn, mẹ nên đảm bảo mọi thứ đã được chuẩn bị sẵn sàng — từ thức ăn, dụng cụ đến không gian ăn uống — trước khi đặt con vào ghế. Việc để con ngồi chờ lâu trong khi mẹ còn tất bật chuẩn bị sẽ dễ khiến bé mất kiên nhẫn, cáu gắt và không còn hứng thú với bữa ăn. Với những mẹ bận rộn, có thể tranh thủ sơ chế đồ ăn từ tối hôm trước để tiết kiệm thời gian.

Ngoài ra, mẹ nên tính toán khoảng cách giữa các bữa ăn sao cho hợp lý: không quá gần khiến bé chưa kịp đói, cũng không quá xa làm con mệt lả vì quá đói. Tránh hoàn toàn việc cho bé ăn vặt hoặc uống sữa ngay trước bữa chính. Thay vào đó, khuyến khích bé vận động nhẹ trước khi ăn để kích thích cảm giác thèm ăn và giúp con chủ động bước vào bữa chính một cách vui vẻ hơn.

5.2. Duy trì bầu không khí vui vẻ và tập trung trong bữa ăn

Khi vào bàn ăn, điều quan trọng là giúp con cảm thấy hứng thú và tập trung. Một không gian ăn cố định — có chiếc ghế quen thuộc, chén muỗng “cưng” và vị trí ngồi nhất định — sẽ giúp bé hình thành thói quen tốt, biết rằng đến giờ ăn là lúc cần ngồi yên và nghiêm túc.

Bên cạnh đó, mẹ có thể khơi gợi sự thích thú của con bằng những trò chơi nhỏ phù hợp với độ tuổi, như “thi ăn với bạn gấu” hay “tìm bạn cá trong dĩa cháo”. Tuy nhiên, tuyệt đối không dùng tivi, điện thoại hay đồ chơi ngoài bàn ăn để dụ bé ăn vì dễ hình thành thói quen lệ thuộc và mất tập trung. Mỗi bữa ăn chỉ nên kéo dài tối đa 30 phút. Dù bé ăn ít hay nhiều, việc kết thúc đúng giờ cũng giúp con nhận thức rõ ràng về giới hạn và nhịp sinh hoạt khoa học trong ngày.

Khi vào bàn ăn, điều quan trọng là giúp con cảm thấy hứng thú và tập trung

Ăn dặm đúng cách giúp trẻ phát triển khỏe mạnh, giảm nguy cơ biếng ăn và rối loạn tiêu hóa. Mẹ cần chú ý thời điểm, cách chế biến và cách quan sát phản ứng của con khi thử món mới. Đừng vội vàng, hãy kiên nhẫn để tạo nền tảng ăn uống lành mạnh cho bé.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699