Phát triển vận động ở trẻ 0-6 tuổi

1. Phân loại vận động ở trẻ

Sự phát triển vận động là một phần quan trọng trong quá trình lớn lên của trẻ. Vận động giúp trẻ khám phá thế giới xung quanh, rèn luyện thể chất và phát triển trí não. Nhìn chung, vận động của trẻ được chia thành hai loại chính: vận động thô và vận động tinh.

Vận động thô là những chuyển động sử dụng các nhóm cơ lớn trên cơ thể. Đây là nền tảng giúp trẻ kiểm soát tư thế và di chuyển một cách linh hoạt. Các hoạt động điển hình của vận động thô bao gồm lăn, bò, trườn, xoay người, chạy, nhảy, đá, và leo trèo. Trẻ thường thành thạo các kỹ năng vận động thô trước khi phát triển vận động tinh.

Vận động tinh liên quan đến sự khéo léo của các cơ nhỏ, đặc biệt là ở tay và mắt. Đây là nhóm vận động giúp trẻ thực hiện những thao tác tỉ mỉ như cầm nắm đồ vật, xoay vặn, viết chữ, vẽ tranh. Những kỹ năng này được rèn luyện thông qua các hoạt động chơi và học hàng ngày của trẻ.

Cả vận động thô và vận động tinh đều quan trọng trong sự phát triển toàn diện của trẻ. Để bé vận động linh hoạt, tập trung và sáng tạo, ngoài việc khuyến khích hoạt động thể chất, mẹ cũng cần bổ sung vi chất đầy đủ, giúp hỗ trợ xương chắc khỏe, cơ bắp phát triển và tăng cường trí não.

Cả vận động thô và vận động tinh đều quan trọng trong sự phát triển toàn diện của trẻ

2. Sự phát triển của trẻ theo từng giai đoạn

Sự phát triển của trẻ diễn ra theo từng mốc quan trọng, từ những cử động đơn giản ban đầu đến những kỹ năng vận động phức tạp hơn. Mỗi giai đoạn đánh dấu sự tiến bộ rõ rệt về vận động thô và vận động tinh, giúp trẻ dần làm chủ cơ thể và tương tác với thế giới xung quanh.

2.1. Giai đoạn 0 - 12 tháng: Khám phá thế giới xung quanh

Vận động thô:

Trong năm đầu đời, trẻ bắt đầu kiểm soát cơ thể mình thông qua các chuyển động cơ bản:

Từ những tháng đầu tiên, trẻ có thể lật nghiêng và dần dần tự lật sấp, đồng thời nâng cao đầu khi nằm sấp.
Từ 4 - 6 tháng, trẻ lẫy thành thạo từ sấp sang ngửa và ngược lại, giữ đầu vững hơn khi được kéo lên.
Từ 7 tháng trở đi, trẻ có thể tự ngồi vững, bắt đầu trườn, bò, thậm chí vịn vào đồ vật để đứng dậy.
Khi bước vào tháng thứ 9, trẻ dần biết đứng, bước đi vài bước khi có người dắt tay, chuẩn bị cho giai đoạn tập đi độc lập.

Vận động tinh:

Bên cạnh vận động thô, trẻ cũng phát triển sự khéo léo của đôi tay:

Trẻ biết cầm nắm đồ vật, giữ trong tay vài phút và tự đưa vào miệng để khám phá.
Khi lớn hơn, trẻ có thể cầm hai vật, đập vào nhau và chuyển đồ vật từ tay này sang tay kia.
Từ 9 - 12 tháng, trẻ bắt đầu nhặt các vật nhỏ bằng ngón tay cái và ngón trỏ, thể hiện sự phối hợp tay-mắt ngày càng tốt hơn.

2.2. Giai đoạn 1 - 2 tuổi: Những bước chân đầu tiên

Vận động thô

Bé có thể tự bước đi mà không cần sự trợ giúp, bắt đầu tập chạy, ném bóng.
Bé thích di chuyển đồ vật, kéo hoặc đẩy những món đồ chơi có bánh xe.
Bé tập leo cầu thang bằng cả hai tay và hai chân, xuống cầu thang bằng cách bò thụt lùi.

Vận động tinh

Bé có thể bỏ đồng xu vào ống tiết kiệm, biết lật từng trang sách.
Bé bắt đầu xếp chồng khối gỗ, xây tháp với 2 - 3 khối lúc 15 tháng và tăng lên 3 - 4 khối khi 18 tháng.
Bé thích vẽ những đường nguệch ngoạc trên giấy, dần dần kiểm soát tốt hơn các chuyển động của bàn tay.

2.3. Giai đoạn 2 - 3 tuổi: Thế giới chuyển động

Vận động thô

Bé có thể leo cầu thang một mình bằng cách vịn tay vào lan can.
Bé tập đi xe đạp ba bánh, đứng nhón chân và bắt đầu kiểm soát các động tác ném bóng tốt hơn.

Vận động tinh

Bé xếp hình giỏi hơn, có thể chơi với 6 - 7 khối lúc 2 tuổi và lên đến 9 - 10 khối khi 3 tuổi.
Bé biết cầm bút chì đúng cách, vẽ các đường thẳng và ngang.
Bé lật sách từng trang một, bắt đầu thích tự xem sách và chỉ vào các hình ảnh nhỏ trong sách.

2.4. Giai đoạn 3 - 4 tuổi: Chạy nhảy linh hoạt

Vận động thô

Bé đi tới, đi lui, đi ngang, có thể chạy, dừng lại đột ngột và vượt qua chướng ngại vật.
Bé giữ thăng bằng trên một chân trong vài giây, leo cầu thang bằng bước luân phiên và có thể mang theo đồ vật khi leo cầu thang.

Vận động tinh

Bé biết vặn mở nắp hộp, cắt giấy theo đường kẻ thẳng, bắt chước vẽ hình dấu cộng và chữ V.
Bé sử dụng kéo để cắt đường viền và tạo ra các hình đơn giản bằng đất nặn.
Bé phân loại đồ vật theo nhóm, ghép các vật có cùng chức năng lại với nhau.

2.5. Giai đoạn 4 - 5 tuổi: Năng động và sáng tạo

Vận động thô

Bé ném và bắt bóng tốt hơn, có thể ném bóng qua vai hoặc đá bóng có lực.
Bé học bơi, nhảy cao, nhảy xa, tập lái xe đạp có bánh phụ.

Vận động tinh

Bé xác định tay thuận (trái hoặc phải), cắt được các hình cơ bản như hình tròn, hình vuông.
Bé cầm bút chì đúng cách, tô màu không lem ra ngoài đường viền.

2.6. Giai đoạn 5 - 6 tuổi: Làm chủ cơ thể và chuẩn bị đi học

Vận động thô

Bé đi thẳng một đường mà không bị mất thăng bằng, bước xuống cầu thang bằng cả hai chân luân phiên.
Bé biết né tránh vật ném vào mình, chạy nhanh hơn và kiểm soát tốt hơn các động tác cơ thể.
Bé nhảy dây thành thạo, leo trèo tự tin và thích các trò chơi vận động nhanh.

Vận động tinh

Bé phân biệt tay trái và phải, biết gấp giấy chính xác.
Bé có thể vẽ nhiều hình phức tạp hơn, tô màu cẩn thận, cắt dán và tạo hình bằng tay.
Bé có thể bắt bóng bằng hai tay và tạo ra các sản phẩm nhỏ bằng đất nặn.

Sự phát triển vận động ở trẻ từ 0-6 tuổi không chỉ phản ánh khả năng thể chất mà còn liên quan chặt chẽ đến thói quen sinh hoạt, đặc biệt là giấc ngủ. Khi trẻ học lẫy, bò, đứng hay đi, cơ thể phải tiêu hao nhiều năng lượng hơn, từ đó ảnh hưởng đến nhu cầu và chất lượng giấc ngủ. Việc thiết lập một lịch trình sinh hoạt hợp lý, kết hợp giữa vận động và rèn ngủ khoa học, sẽ giúp bé ngủ ngon và xuyên đêm hiệu quả hơn. Nếu bé có thể ngủ xuyên đêm, hệ thần kinh và thể chất sẽ phát triển tốt hơn, tạo nền tảng vững chắc cho những cột mốc vận động tiếp theo.

Ngoài ra, nếu bé có dấu hiệu chậm phát triển vận động như ít lật, ít chống tay, không hứng thú với việc vận động hoặc chậm đạt các mốc vận động so với độ tuổi, mẹ nên đưa bé đi khám để được tư vấn và can thiệp kịp thời của các bác sĩ. Bên cạnh đó, việc bổ sung vi chất đầy đủ cũng đóng vai trò quan trọng trong hỗ trợ sự phát triển toàn diện của bé.

Mẹ nên đưa bé đi khám để được tư vấn và can thiệp kịp thời của các bác sĩ nếu bé có biểu hiện của chậm phát triển vận động

Mỗi giai đoạn trong quá trình lớn lên, trẻ đều có sự phát triển rõ rệt về cả vận động thô và vận động tinh. Sự vận động không chỉ giúp trẻ rèn luyện thể chất mà còn góp phần quan trọng vào sự phát triển trí não và kỹ năng xã hội. Vì vậy, cha mẹ hãy khuyến khích trẻ vận động mỗi ngày, tạo cơ hội cho con khám phá, học hỏi và phát triển toàn diện.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699