1. Rối loạn nhận thức ở trẻ là gì?

Rối loạn nhận thức ở trẻ là tình trạng trẻ gặp khó khăn trong quá trình tiếp nhận, xử lý và phản hồi thông tin từ môi trường xung quanh. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng ghi nhớ, tư duy logic, sử dụng ngôn ngữ, khả năng học tập và thích nghi của trẻ trong các tình huống hàng ngày.

Rối loạn nhận thức không chỉ khiến trẻ chậm phát triển trí tuệ mà còn kéo theo nhiều hệ lụy về hành vi và cảm xúc, như dễ bị kích động, khó tập trung, khó hòa nhập xã hội. Trẻ có thể gặp trở ngại trong việc học nói, hiểu lời người khác hoặc thực hiện các yêu cầu đơn giản.

Cần phân biệt rối loạn nhận thức với các rối loạn phát triển khác như tự kỷ hay ADHD. Mỗi loại có dấu hiệu đặc trưng riêng, vì vậy việc đánh giá đúng tình trạng của trẻ là rất quan trọng để có hướng can thiệp phù hợp.

Rối loạn nhận thức ở trẻ là tình trạng trẻ gặp khó khăn trong quá trình tiếp nhận, xử lý và phản hồi thông tin từ môi trường xung quanh

2. Dấu hiệu nhận biết rối loạn nhận thức ở trẻ

Dấu hiệu rối loạn nhận thức ở trẻ thường không rõ ràng ngay từ đầu, nhưng nếu quan sát kỹ, bố mẹ có thể nhận ra qua các hành vi và phản ứng hằng ngày. Việc phát hiện sớm sẽ giúp can thiệp đúng thời điểm, hỗ trợ trẻ phát triển tốt hơn.

• Khả năng ghi nhớ và xử lý thông tin kém: Trẻ thường không nhớ được những điều vừa học, hay quên tên người thân, đồ vật quen thuộc hoặc không thể lặp lại chính xác những gì vừa nghe.

• Khó khăn khi giải quyết vấn đề đơn giản: Trẻ mất nhiều thời gian để hoàn thành những nhiệm vụ cơ bản như xếp hình, ghép tranh, hoặc không biết cách xử lý khi gặp thử thách mới.

• Rối loạn về ngôn ngữ: Trẻ có thể chậm nói hơn so với lứa tuổi, phát âm không rõ, dùng từ sai ngữ cảnh hoặc không hiểu lời chỉ dẫn, yêu cầu từ người khác.

• Thiếu tập trung, phản ứng chậm: Trẻ thường dễ bị xao nhãng, không theo kịp các hoạt động trong lớp, phản ứng chậm với âm thanh, lời gọi hoặc khó bắt nhịp khi giao tiếp, học tập cùng bạn bè.

3. Nguyên nhân gây rối loạn nhận thức

Rối loạn nhận thức ở trẻ có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ yếu tố di truyền đến môi trường sống. Việc hiểu rõ nguyên nhân giúp bố mẹ có hướng can thiệp phù hợp và kịp thời. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến:

• Yếu tố di truyền: Trẻ có thể mang gene liên quan đến các rối loạn phát triển thần kinh, đặc biệt nếu trong gia đình từng có người bị chậm phát triển trí tuệ, rối loạn học tập hoặc tự kỷ.

• Các vấn đề trong thai kỳ hoặc khi sinh: Những biến chứng như mẹ bị nhiễm trùng, tiểu đường thai kỳ, sử dụng chất kích thích, hoặc tình trạng thiếu oxy, sinh non, sinh ngạt trong lúc sinh có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh của trẻ.

• Môi trường sống thiếu kích thích: Trẻ không được tương tác, trò chuyện, chơi đùa đúng cách trong giai đoạn “vàng” phát triển trí não có thể dẫn đến rối loạn nhận thức. Ngoài ra, việc cho trẻ tiếp xúc thiết bị điện tử quá sớm và quá nhiều cũng là yếu tố cản trở phát triển tư duy.

• Các bệnh lý thần kinh hoặc tổn thương não: Nhiễm trùng thần kinh (viêm màng não, viêm não), động kinh, chấn thương sọ não… đều có thể gây ảnh hưởng đến khả năng nhận thức và học tập của trẻ.

4. Cha mẹ cần làm gì khi nghi ngờ trẻ có dấu hiệu rối loạn nhận thức?

Khi nghi ngờ con có dấu hiệu rối loạn nhận thức, điều quan trọng nhất là cha mẹ không nên hoang mang hoặc chờ đợi trẻ “lớn sẽ hết”. Việc can thiệp sớm và đúng cách có thể cải thiện đáng kể khả năng phát triển của trẻ. Dưới đây là những bước cha mẹ cần thực hiện:

• Quan sát kỹ và ghi nhận cụ thể các biểu hiện bất thường: Ghi chép lại các hành vi như khó tiếp thu, chậm hiểu lời, khó ghi nhớ, không biết chơi theo cách phù hợp với lứa tuổi... Việc theo dõi liên tục giúp bác sĩ đánh giá chính xác hơn khi thăm khám.

• Đưa trẻ đến khám tại các chuyên khoa phù hợp: Cha mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế có chuyên khoa tâm lý – thần kinh – phục hồi chức năng nhi. Các bác sĩ sẽ thực hiện các đánh giá nhận thức bằng các bài test chuyên biệt, từ đó xác định mức độ chậm và nguyên nhân nếu có.

• Cho trẻ tham gia chương trình can thiệp sớm: Nếu được chẩn đoán rối loạn nhận thức, trẻ cần tham gia các chương trình can thiệp như trị liệu ngôn ngữ, trị liệu hành vi, can thiệp nhận thức – vận động… phù hợp với độ tuổi và khả năng của bé. Can thiệp càng sớm, hiệu quả phục hồi càng cao.

Việc can thiệp sớm và đúng cách có thể cải thiện đáng kể khả năng phát triển của trẻ

Rối loạn nhận thức ở trẻ không phải là điều hiếm gặp và hoàn toàn có thể can thiệp tích cực nếu được phát hiện sớm. Phụ huynh cần chú ý đến các dấu hiệu bất thường và chủ động tìm đến chuyên gia khi cần thiết. Đồng hành đúng cách sẽ mở ra cơ hội để trẻ phát triển phù hợp với tiềm năng của mình.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

• Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

 https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng: 

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng: 

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

• Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)

• Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.

• Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699