Trẻ 18 tháng chưa biết nói: Khi nào là lo lắng thật sự

1. Bước nhảy vọt ngôn ngữ ở trẻ 18 tháng tuổi

Khoảng 18 tháng tuổi là cột mốc quan trọng, đánh dấu những bước tiến rõ rệt trong khả năng giao tiếp và nhận thức của trẻ. Ở giai đoạn này, nhiều bé đã bắt đầu nói được một số từ đơn giản, dù số lượng từ mỗi bé biết có thể khác nhau đáng kể. Trẻ thường có thể gọi tên người thân, đồ vật quen thuộc và hiểu, làm theo một số mệnh lệnh đơn giản. Một số bé còn bắt đầu ghép hai từ thành câu ngắn, dùng lời nói hoặc cử chỉ để thể hiện mong muốn và cảm xúc của mình.

Tuy nhiên, tốc độ phát triển ngôn ngữ không giống nhau ở mọi trẻ. Việc bé 18 tháng chưa nói được nhiều từ chưa hẳn là bất thường và không nên vội vàng lo lắng. Nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng, như sự khác biệt cá nhân, giới tính (một số bé trai nói chậm hơn bé gái), hay mức độ phát triển các kỹ năng khác như vận động và khả năng nghe hiểu. Điều quan trọng là cha mẹ quan sát tổng thể sự phát triển của bé, thay vì chỉ tập trung vào số lượng từ bé nói được.

Khoảng 18 tháng tuổi là cột mốc quan trọng, đánh dấu những bước tiến rõ rệt trong khả năng giao tiếp và nhận thức của trẻ

2. Khi nào nên lưu ý khi trẻ 18 tháng chưa biết nói?

Cha mẹ nên quan tâm và cân nhắc đưa trẻ đi khám nếu nhận thấy những dấu hiệu sau đây:

Trẻ 18 tháng chưa phát âm được ít nhất 1-2 từ đơn giản hoặc không có bất kỳ dấu hiệu bập bẹ nào, có thể là tín hiệu cần được đánh giá chuyên sâu.
Trẻ không biết dùng tay chỉ vào đồ vật hoặc các bộ phận cơ thể khi muốn thể hiện nhu cầu, dù đây đôi khi là một phần trong sự phát triển cá nhân nhưng cần theo dõi kỹ.
Trẻ không hiểu hoặc không có phản ứng với các câu mệnh lệnh đơn giản như “lại đây”, “đừng cầm”, “gật đầu”, “đưa tay đây”… điều này thể hiện khả năng nhận thức và nghe kém phát triển.
Trẻ không giao tiếp bằng bất kỳ hình thức nào, dù là lời nói hay cử chỉ, kể cả trong những tình huống cần giúp đỡ hoặc thu hút sự chú ý của người lớn.
Trẻ thiếu tương tác xã hội, chẳng hạn như không nhìn vào mặt người đang nói chuyện, không phản hồi khi được gọi tên hoặc gọi bằng tiếng.

3. Nguyên nhân khiến trẻ 18 tháng chưa biết nói và những yếu tố cần lưu ý

Sự phát triển ngôn ngữ của trẻ 18 tháng có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều nguyên nhân khác nhau. Việc hiểu rõ các yếu tố này giúp phụ huynh có hướng hỗ trợ phù hợp và kịp thời.

Yếu tố di truyền: Khả năng phát triển ngôn ngữ có thể chịu tác động từ gen trong gia đình. Nếu trong gia đình có người từng gặp khó khăn về ngôn ngữ hoặc chậm nói, trẻ có nguy cơ tương tự cao hơn. Tuy nhiên, di truyền thường kết hợp với các yếu tố môi trường và sinh học khác ảnh hưởng đến tiến trình phát triển ngôn ngữ của trẻ.
Ảnh hưởng môi trường: Môi trường gia đình và xã hội đóng vai trò thiết yếu trong việc hình thành kỹ năng ngôn ngữ. Trẻ ít được giao tiếp, ít được nghe kể chuyện, đọc sách hoặc tiếp xúc nhiều với các thiết bị điện tử như tivi, điện thoại thường có sự phát triển ngôn ngữ chậm hơn so với trẻ có môi trường kích thích ngôn ngữ tích cực.
Dị tật cơ quan phát âm: Các dị tật như hở hàm ếch, dính thắng lưỡi, hoặc lưỡi dày làm hạn chế khả năng vận động của môi, lưỡi và cấu trúc miệng, gây khó khăn cho việc phát âm, khiến trẻ không thể phát âm chính xác hoặc thậm chí không thể phát âm một số âm cơ bản.
Vấn đề về thính lực: Khả năng nghe kém hoặc mất thính lực bẩm sinh, viêm tai giữa kéo dài ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc trẻ nhận biết và học nói, dẫn đến chậm phát triển ngôn ngữ.
Rối loạn phát triển thần kinh: Các tình trạng như tự kỷ, chậm phát triển trí tuệ có thể làm ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp và ngôn ngữ. Tuy nhiên, với sự can thiệp sớm và đúng cách, nhiều trẻ vẫn có thể cải thiện đáng kể khả năng ngôn ngữ và hòa nhập xã hội.

4. Hướng dẫn hỗ trợ khi trẻ 18 tháng chưa biết nói

Khi trẻ 18 tháng tuổi chưa thể nói, việc can thiệp kịp thời và tạo môi trường phù hợp là rất quan trọng để kích thích sự phát triển ngôn ngữ của trẻ. Dưới đây là một số biện pháp hữu ích:

Tạo môi trường giao tiếp tích cực: Cha mẹ nên thường xuyên trò chuyện, mô tả các hoạt động hàng ngày như thay tã, ăn uống hay chơi đùa để trẻ làm quen với ngôn ngữ. Việc đọc sách tranh, kể chuyện hoặc hát các bài hát thiếu nhi sẽ giúp trẻ làm giàu vốn từ và tăng hứng thú giao tiếp. Gia đình cần đồng lòng, cùng tham gia trò chuyện và chơi với trẻ để tạo sự nhất quán.
Khuyến khích giao tiếp phi ngôn ngữ: Dạy trẻ sử dụng các cử chỉ như vẫy tay, chỉ tay hoặc gật đầu để thể hiện mong muốn. Việc bắt chước âm thanh, hành động sẽ tạo nền tảng quan trọng cho sự phát triển ngôn ngữ sau này.
Giới thiệu từ ngữ rõ ràng, đơn giản: Sử dụng câu nói chậm rãi, nhấn mạnh từ khóa và chỉ vào các vật dụng trong môi trường để giúp trẻ nhận biết và ghi nhớ.
Khuyến khích trẻ tham gia chơi nhóm: Các hoạt động nhóm giúp trẻ giao tiếp và học hỏi kỹ năng ngôn ngữ trong môi trường xã hội, thúc đẩy sự phát triển giao tiếp tự nhiên.
Theo dõi tiến triển và tìm kiếm hỗ trợ: Nếu sau 18 tháng trẻ vẫn chưa có dấu hiệu cải thiện ngôn ngữ hoặc có biểu hiện chậm phát triển khác, cha mẹ nên đưa trẻ đến gặp bác sĩ hoặc chuyên gia ngôn ngữ để được tư vấn và can thiệp sớm, giúp trẻ phát triển tốt hơn.

Khi trẻ 18 tháng tuổi chưa thể nói, việc can thiệp kịp thời và tạo môi trường phù hợp là rất quan trọng

Trẻ 18 tháng chưa biết nói có thể chỉ là sự khác biệt về tốc độ phát triển, nhưng cũng có thể là dấu hiệu của rối loạn ngôn ngữ hoặc vấn đề thính giác. Cha mẹ cần theo dõi song song kỹ năng giao tiếp, vận động và nhận thức của trẻ, đồng thời tìm đến chuyên gia khi có nghi ngờ. Hỗ trợ sớm sẽ giúp con cải thiện khả năng nói và hòa nhập tốt hơn.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699