Trẻ 3–9 tuổi phát triển thế nào về ngôn ngữ và cảm xúc?

1. Phát triển ngôn ngữ ở trẻ 3–9 tuổi

Trong giai đoạn từ 3 đến 9 tuổi, ngôn ngữ của trẻ phát triển vượt bậc cả về từ vựng lẫn khả năng biểu đạt. Từ 3–5 tuổi, trẻ thường nói tròn câu, thích kể lại trải nghiệm và liên tục đặt câu hỏi “vì sao” – đây là thời kỳ não bộ hấp thụ ngôn ngữ mạnh mẽ. Đến 6–9 tuổi, trẻ bắt đầu sử dụng câu phức, biết mô tả chi tiết, viết đoạn văn và đọc hiểu tốt hơn. Tuy nhiên, ở một số trẻ có thể xuất hiện rối loạn ngôn ngữ như nói ngọng, nói lắp, khó diễn đạt ý – cần được phát hiện sớm để can thiệp kịp thời.

Bên cạnh đó, kỹ năng giao tiếp và trình bày cũng dần hình thành. Trẻ học cách nói lên suy nghĩ, cảm nhận cá nhân và bày tỏ quan điểm một cách rõ ràng. Thông qua tương tác với bạn bè, thầy cô và gia đình, trẻ rèn luyện khả năng lắng nghe và phản hồi.

Cha mẹ đóng vai trò quan trọng trong việc tạo môi trường giao tiếp lành mạnh bằng cách lắng nghe con một cách chân thành, đặt câu hỏi mở và khuyến khích con chia sẻ suy nghĩ. Đây là nền tảng vững chắc để phát triển kỹ năng giao tiếp tự tin cho trẻ sau này.

Trong giai đoạn từ 3 đến 9 tuổi, ngôn ngữ của trẻ phát triển mạnh mẽ cả về từ vựng lẫn khả năng biểu đạt

2. Phát triển cảm xúc và khả năng tự nhận thức

Trong độ tuổi từ 3–9, trẻ bắt đầu hình thành khả năng nhận biết và gọi tên cảm xúc như vui, buồn, giận, xấu hổ, ganh tỵ... Việc giúp trẻ xác định đúng cảm xúc không chỉ giúp con hiểu rõ bản thân mà còn tránh tình trạng dồn nén, ức chế cảm xúc kéo dài. Cha mẹ nên thường xuyên hỏi trẻ “Hôm nay con cảm thấy thế nào?” và dùng từ ngữ đơn giản để giúp con gọi tên cảm xúc một cách rõ ràng.

Từ khoảng 4 tuổi, trẻ bắt đầu phát triển sự đồng cảm – biết quan tâm đến cảm xúc của bạn bè và người thân. Đây là thời điểm quan trọng để cha mẹ dạy con những hành vi xã hội tích cực như an ủi, xin lỗi, cảm ơn đúng lúc. Thông qua những tình huống đời thường hoặc truyện kể, trẻ học được cách chia sẻ và cư xử có trách nhiệm với cảm xúc của người khác.

Ngoài ra, khả năng tự điều chỉnh cảm xúc cũng dần được hình thành. Trẻ học cách kiềm chế cơn giận, không la hét hay khóc lóc khi không vừa ý. Một số hoạt động hữu ích giúp con kiểm soát cảm xúc gồm: trò chuyện cuối ngày, kể chuyện cảm xúc, hoặc viết “nhật ký cảm xúc” đơn giản phù hợp với độ tuổi.

3. Tư duy tưởng tượng và giải quyết vấn đề

Từ 3 tuổi trở đi, trẻ bắt đầu phát triển trí tưởng tượng phong phú. Con có thể tự nghĩ ra nhân vật, tình huống hoặc sáng tạo ra các trò chơi độc đáo khi chơi một mình hoặc với bạn bè. Việc khuyến khích trẻ chơi đồ chơi mở (như đất nặn, xếp hình), đóng vai hoặc kể chuyện sáng tạo sẽ giúp trí tưởng tượng của trẻ bay cao, đồng thời phát triển kỹ năng ngôn ngữ, cảm xúc và sáng tạo toàn diện.

Song song đó, khả năng tư duy và logic cũng dần hình thành. Trẻ thường xuyên đặt câu hỏi “vì sao?”, “nếu… thì sao?” để khám phá thế giới xung quanh. Qua các trò chơi giải đố, lắp ghép, hoặc trải nghiệm thực tế, trẻ học được cách thử – sai để tìm ra lời giải phù hợp. Đây là nền tảng giúp con phát triển khả năng giải quyết vấn đề – một kỹ năng quan trọng trong học tập và cuộc sống sau này. Cha mẹ hãy đồng hành, khuyến khích sự tò mò và không ngại để con được sai – vì đó chính là cách trẻ học hỏi hiệu quả nhất.

4. Kỹ năng xã hội và giao tiếp

Từ 3 tuổi trở đi, trẻ bắt đầu hình thành kỹ năng xã hội cơ bản như biết nhường nhịn, chia sẻ đồ chơi và làm theo luật chơi trong nhóm. Khi lớn hơn, trẻ học cách hợp tác với bạn bè để cùng hoàn thành một nhiệm vụ, như chơi xếp hình nhóm hoặc tham gia hoạt động lớp học. Việc phát triển khả năng làm việc nhóm giúp trẻ hiểu được vai trò của mình trong tập thể, đồng thời rèn luyện tinh thần trách nhiệm và tôn trọng người khác.

Về mặt giao tiếp, trẻ từ 3–9 tuổi bắt đầu biết cách nói chuyện rõ ràng, thể hiện mong muốn, cảm xúc và quan điểm cá nhân với bạn bè cũng như người lớn. Đây là giai đoạn nền tảng để xây dựng sự tự tin trong giao tiếp và rèn luyện kỹ năng lắng nghe. Bên cạnh việc tạo môi trường tương tác tích cực, cha mẹ cũng nên chú ý đến chế độ dinh dưỡng và bổ sung vi chất thiết yếu như sắt, kẽm, vitamin nhóm B... giúp hỗ trợ phát triển trí não và ngôn ngữ.

Về mặt giao tiếp, trẻ 3–9 tuổi dần biết cách nói chuyện rõ ràng, thể hiện mong muốn, cảm xúc và quan điểm cá nhân với bạn bè, người lớn

Sự phát triển ngôn ngữ và cảm xúc ở trẻ 3–9 tuổi không chỉ ảnh hưởng đến khả năng học tập mà còn quyết định đến hành vi và tương lai của trẻ. Bố mẹ cần quan sát, trò chuyện và tạo môi trường tích cực để trẻ được phát triển toàn diện. Đừng chờ đến khi có vấn đề mới hành động – hãy đồng hành cùng con từ hôm nay.

Mẹ tham khảo video chi tiết tại đây:

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699