1. Trẻ vặn mình và nôn trớ là gì?

Vặn mình là hiện tượng trẻ sơ sinh co duỗi cơ thể, uốn éo, hoặc giật mình khi ngủ hoặc khi thức. Đây thường là phản xạ tự nhiên của hệ thần kinh còn non nớt ở trẻ. Nôn trớ, hay còn gọi là trào ngược, là tình trạng sữa hoặc thức ăn bị đẩy ra ngoài miệng sau khi bú, thường do hệ tiêu hóa của trẻ chưa phát triển hoàn thiện. Cả hai hiện tượng này đều phổ biến ở trẻ dưới 6 tháng tuổi, nhưng nếu xảy ra thường xuyên hoặc kèm theo các triệu chứng bất thường, cha mẹ cần tìm hiểu nguyên nhân sâu xa.

Trẻ hay vặn mình, nôn trớ là tình trạng thường gặp ở trẻ dưới 6 tháng tuổi

2. Nguyên nhân khiến trẻ hay vặn mình và nôn trớ

2.1. Nguyên nhân sinh lý

• Hệ thần kinh chưa hoàn thiện: Trẻ sơ sinh có phản xạ tự nhiên như giật mình hoặc vặn mình khi ngủ, đặc biệt trong giai đoạn đầu đời. Đây là dấu hiệu bình thường của hệ thần kinh đang phát triển.

• Hệ tiêu hóa non nớt: Dạ dày của trẻ nhỏ, cơ thắt thực quản dưới còn yếu, khiến sữa dễ trào ngược lên thực quản, gây nôn trớ. Ngoài ra, trẻ có thể nuốt khí khi bú, dẫn đến đầy hơi và kích thích vặn mình.

• Tư thế bú không đúng: Nếu trẻ bú ở tư thế không phù hợp hoặc bú quá nhanh, lượng khí nuốt vào có thể gây nôn trớ và khó chịu, dẫn đến vặn mình.

2.2. Nguyên nhân liên quan đến dinh dưỡng

Một số trường hợp, vặn mình và nôn trớ có thể liên quan đến chế độ dinh dưỡng:

• Thiếu canxi: Canxi là khoáng chất cần thiết cho sự phát triển xương và cơ bắp. Thiếu canxi có thể khiến trẻ dễ bị kích thích thần kinh, dẫn đến vặn mình, giật mình, hoặc quấy khóc khi ngủ. Tuy nhiên, thiếu canxi thường đi kèm các dấu hiệu khác như đổ mồ hôi trộm, chậm mọc răng, hoặc tóc rụng hình vành khăn.

• Thiếu vitamin D: Vitamin D hỗ trợ cơ thể hấp thụ canxi. Nếu trẻ thiếu vitamin D, cơ thể không thể sử dụng canxi hiệu quả, dẫn đến các triệu chứng tương tự như thiếu canxi.

• Dị ứng hoặc không dung nạp sữa: Một số trẻ có thể bị dị ứng với protein trong sữa công thức hoặc thực phẩm trong chế độ ăn của mẹ (nếu bú mẹ), gây kích ứng đường ruột, dẫn đến nôn trớ và khó chịu.

2.3. Nguyên nhân bệnh lý

• Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Đây là dạng trào ngược nghiêm trọng hơn, khiến trẻ nôn trớ thường xuyên, quấy khóc, và có thể vặn mình do khó chịu.

• Nhiễm trùng hoặc rối loạn tiêu hóa: Nhiễm trùng đường ruột hoặc các vấn đề như hẹp môn vị có thể gây nôn trớ và kích thích trẻ vặn mình.

• Kích thích thần kinh: Một số trẻ vặn mình nhiều do môi trường không thoải mái (quá nóng, lạnh, hoặc ồn ào) hoặc do các vấn đề thần kinh như tăng trương lực cơ.

3. Trẻ vặn mình, nôn trớ có phải do thiếu chất?

Mặc dù thiếu chất, đặc biệt là canxi và vitamin D, có thể góp phần gây ra hiện tượng vặn mình ở trẻ, nhưng không phải lúc nào đây cũng là nguyên nhân chính. Để xác định trẻ có thiếu chất hay không, cha mẹ cần chú ý đến các dấu hiệu kèm theo:

Mặc dù thiếu chất có thể góp phần gây ra hiện tượng vặn mình ở trẻ nhưng không phải lúc nào cũng là nguyên nhân chính

• Thiếu canxi: Trẻ có thể đổ mồ hôi trộm, quấy khóc về đêm, chậm mọc tóc, hoặc xương mềm.

• Thiếu vitamin D: Trẻ có nguy cơ còi xương, chậm phát triển chiều cao, hoặc xương biến dạng.

• Thiếu các vi chất khác: Thiếu kẽm hoặc magie cũng có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh và tiêu hóa, nhưng ít gặp hơn.

Nếu chỉ có vặn mình và nôn trớ mà không kèm các dấu hiệu trên, nguyên nhân có thể liên quan đến yếu tố sinh lý hoặc môi trường nhiều hơn là thiếu chất. Tuy nhiên, để chắc chắn, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám bác sĩ để kiểm tra mức độ vi chất trong cơ thể thông qua xét nghiệm máu hoặc đánh giá dinh dưỡng.

4. Cha mẹ cần làm gì khi trẻ vặn mình và nôn trớ?

• Điều chỉnh tư thế và kỹ thuật bú

Cha mẹ nên cho trẻ bú ở tư thế hơi thẳng, với đầu cao hơn thân để giảm nguy cơ trào ngược sữa. Sau mỗi cữ bú, hãy bế trẻ áp vào vai và vỗ nhẹ lưng trong 2-3 phút để giúp trẻ ợ hơi, loại bỏ khí thừa trong dạ dày. Ngoài ra, thay vì cho trẻ bú quá nhiều trong một lần, hãy chia nhỏ lượng sữa và tăng số lần bú trong ngày. Điều này giúp giảm áp lực lên dạ dày, hạn chế tình trạng nôn trớ và đầy hơi, từ đó giảm vặn mình.

• Tạo môi trường thoải mái cho trẻ

Môi trường xung quanh ảnh hưởng lớn đến sự thoải mái của trẻ, có thể làm giảm hiện tượng vặn mình và nôn trớ. Cha mẹ nên duy trì nhiệt độ phòng ở mức 26-28°C, tránh quá nóng hoặc lạnh, vì nhiệt độ không phù hợp có thể khiến trẻ khó chịu và vặn mình nhiều hơn. Quấn khăn nhẹ hoặc sử dụng chăn mỏng có thể giúp trẻ cảm thấy an toàn, giảm phản xạ giật mình khi ngủ. Ngoài ra, hãy tạo không gian yên tĩnh, tránh tiếng ồn lớn hoặc ánh sáng mạnh, để trẻ ngủ ngon hơn, từ đó giảm kích thích gây vặn mình và nôn trớ.

• Massage nhẹ nhàng để thư giãn

Massage là một cách hiệu quả để giúp trẻ thư giãn và giảm các triệu chứng khó chịu. Cha mẹ có thể massage bụng cho trẻ theo chiều kim đồng hồ, sử dụng dầu massage dành riêng cho trẻ sơ sinh để tránh kích ứng da.

• Bổ sung dinh dưỡng hợp lý

Mặc dù vặn mình và nôn trớ không phải lúc nào cũng do thiếu chất, việc đảm bảo trẻ nhận đủ dinh dưỡng là rất quan trọng. Đối với trẻ bú mẹ, mẹ nên duy trì chế độ ăn uống cân bằng, giàu canxi và vitamin D để hỗ trợ hệ thần kinh và tiêu hóa của bé. Nếu trẻ bú sữa công thức, hãy chọn loại sữa phù hợp và theo dõi xem trẻ có dấu hiệu dị ứng không. 

• Đưa trẻ đi khám khi cần thiết

Nếu trẻ vặn mình và nôn trớ thường xuyên, kèm theo các dấu hiệu bất thường như quấy khóc dữ dội, sụt cân, sốt, hoặc nôn ra máu, cha mẹ cần đưa trẻ đến bác sĩ ngay lập tức. Những triệu chứng này có thể liên quan đến các vấn đề nghiêm trọng như trào ngược dạ dày thực quản (GERD), hẹp môn vị, hoặc thiếu vi chất như canxi và vitamin D. Cha mẹ tuyệt đối không tự ý dùng thuốc mà không có chỉ định y tế, vì điều này có thể gây hại cho trẻ

Trẻ hay vặn mình và nôn trớ không phải lúc nào cũng do thiếu chất, mà thường liên quan đến yếu tố sinh lý hoặc môi trường. Tuy nhiên, thiếu canxi hoặc vitamin D có thể là một trong những nguyên nhân, đặc biệt nếu kèm theo các dấu hiệu như đổ mồ hôi trộm hoặc chậm phát triển. Cha mẹ cần quan sát kỹ, điều chỉnh cách chăm sóc, và đưa trẻ đi khám nếu tình trạng kéo dài hoặc nghiêm trọng. Với sự chăm sóc đúng cách và chế độ dinh dưỡng hợp lý, trẻ sẽ sớm vượt qua giai đoạn này và phát triển khỏe mạnh.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

• Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng: 

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng: 

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

• Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
• Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội. 
• Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
• Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699