1. Nôn trớ ở trẻ là gì?

Nôn trớ là hiện tượng trẻ đẩy thức ăn hoặc sữa từ dạ dày ra ngoài qua miệng, thường kèm theo động tác nôn hoặc trớ nhẹ. Ở trẻ sơ sinh, nôn trớ còn được gọi là "trào ngược sinh lý" vì hệ tiêu hóa của trẻ chưa phát triển hoàn thiện. Hiện tượng này thường xảy ra ngay sau khi bú hoặc ăn, với lượng sữa hoặc thức ăn trớ ra ít hoặc nhiều tùy trường hợp. Nôn trớ khác với nôn mửa, vốn thường liên quan đến bệnh lý và có các triệu chứng nghiêm trọng hơn như sốt, đau bụng hoặc mệt mỏi.

Nôn trớ thường gặp ở trẻ dưới 1 tuổi do cơ thắt thực quản dưới (van ngăn giữa thực quản và dạ dày) còn yếu, khiến sữa dễ trào ngược lên thực quản. Hầu hết trẻ sẽ tự hết nôn trớ khi lớn hơn và hệ tiêu hóa phát triển hoàn thiện. Tuy nhiên, nếu trẻ nôn trớ nhiều lần trong ngày, kéo dài hoặc kèm theo các dấu hiệu bất thường như sụt cân, quấy khóc nhiều, hoặc nôn ra máu, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám bác sĩ để loại trừ các bệnh lý nghiêm trọng.

2. Vì sao trẻ bị nôn trớ nhiều lần trong ngày?

Có nhiều nguyên nhân khiến trẻ bị nôn trớ nhiều lần trong ngày, từ thói quen cho ăn không đúng cách đến các vấn đề về tiêu hóa. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất:

Một trong những nguyên nhân chính gây nôn trớ ở trẻ là cách cho ăn không phù hợp. Khi trẻ ăn hoặc bú trong tư thế nằm ngang, sữa hoặc thức ăn dễ trào ngược lên thực quản thay vì đi xuống dạ dày. Ngoài ra, nếu trẻ ăn quá no trong một lần, dạ dày bị đầy quá mức sẽ đẩy thức ăn ra ngoài, dẫn đến nôn trớ. Cha mẹ cần lưu ý điều chỉnh tư thế và lượng thức ăn để giảm thiểu tình trạng này.

Cách cho bé ăn không phù hợp có thể dẫn đến tình trạng nôn trớ ở trẻ

Trẻ sơ sinh thường bú sai cách, chẳng hạn như ngậm núm vú không đúng hoặc nuốt quá nhiều không khí trong khi bú. Điều này khiến dạ dày tích tụ khí, gây áp lực và dẫn đến trào ngược. Ở trẻ bú bình, việc sử dụng núm vú có kích thước không phù hợp hoặc dòng chảy quá nhanh cũng có thể làm trẻ nuốt khí, dẫn đến nôn trớ sau khi bú. Việc đảm bảo trẻ bú đúng cách là yếu tố quan trọng để hạn chế tình trạng này.

Rối loạn tiêu hóa, chẳng hạn như đầy hơi, khó tiêu hoặc mất cân bằng vi khuẩn đường ruột, cũng là nguyên nhân phổ biến gây nôn trớ. Khi hệ vi sinh đường ruột của trẻ không khỏe mạnh, khả năng tiêu hóa thức ăn bị ảnh hưởng, khiến sữa hoặc thức ăn tồn đọng lâu trong dạ dày và dễ bị trào ngược. Rối loạn tiêu hóa còn có thể liên quan đến tình trạng không dung nạp lactose hoặc dị ứng sữa, khiến trẻ nôn trớ thường xuyên hơn.

Cho trẻ ăn hoặc bú quá thường xuyên, với các cữ ăn quá gần nhau, không cho dạ dày đủ thời gian để tiêu hóa, cũng là nguyên nhân gây nôn trớ. Dạ dày của trẻ sơ sinh rất nhỏ, chỉ có thể chứa một lượng thức ăn nhất định. Nếu cha mẹ cho trẻ ăn liên tục mà không giãn cách hợp lý, dạ dày sẽ quá tải, dẫn đến trào ngược hoặc nôn trớ. Điều này thường xảy ra khi cha mẹ lo lắng trẻ đói và cố gắng cho ăn nhiều lần trong ngày.

3. Cha mẹ cần làm gì để giảm thiểu tình trạng nôn trớ ở trẻ?

Việc giãn cữ ăn là một trong những cách hiệu quả nhất để giảm nôn trớ. Thay vì cho trẻ ăn hoặc bú quá thường xuyên, cha mẹ nên thiết lập lịch ăn hợp lý, đảm bảo khoảng cách giữa các cữ ăn từ 2-3 giờ đối với trẻ sơ sinh và 3-4 giờ đối với trẻ lớn hơn. Điều này cho phép dạ dày có đủ thời gian tiêu hóa thức ăn trước khi nhận thêm lượng mới. Cha mẹ cũng nên quan sát dấu hiệu đói của trẻ, như mút tay hoặc quấy khóc, để tránh ép trẻ ăn khi chưa cần thiết. Giãn cữ ăn không chỉ giảm nôn trớ mà còn giúp trẻ hình thành thói quen ăn uống khoa học.

Tư thế cho trẻ ăn hoặc bú đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa nôn trớ. Cha mẹ nên giữ trẻ ở tư mái đầu cao hơn thân, lý tưởng là góc 30-45 độ, trong và sau khi bú. Sau khi ăn, hãy bế trẻ ở tư thế thẳng đứng trong 15-20 phút để giúp sữa đi xuống dạ dày và giảm nguy cơ trào ngược. Tránh để trẻ nằm ngay sau khi ăn, vì điều này dễ khiến thức ăn trào ngược lên thực quản. Đối với trẻ bú bình, hãy đảm bảo núm vú có kích thước phù hợp và nghiêng bình sữa sao cho sữa lấp đầy núm, tránh để trẻ nuốt khí.

Bổ sung kẽm, men vi sinh và lactoferrin có thể giúp tăng cường sức khỏe niêm mạc tiêu hóa, từ đó cải thiện khả năng tiêu hóa và giảm nôn trớ. Kẽm là vi chất quan trọng giúp tái tạo và bảo vệ niêm mạc dạ dày, đồng thời tăng cường hệ miễn dịch. Men vi sinh (probiotics) giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, hỗ trợ tiêu hóa và giảm tình trạng đầy hơi, khó tiêu. Lactoferrin, một loại protein có trong sữa mẹ, có tác dụng kháng khuẩn và tăng cường sức khỏe đường ruột. Cha mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bổ sung các chất này để đảm bảo liều lượng phù hợp với độ tuổi và tình trạng sức khỏe của trẻ.

Cha mẹ có thể bổ sung thêm vi chất giúp tăng cường sức khỏe niêm mạc tiêu hóa của trẻ

Cha mẹ cần chú ý đến loại thực phẩm hoặc sữa mà trẻ tiêu thụ. Nếu nghi ngờ trẻ không dung nạp lactose hoặc dị ứng sữa bò, hãy tham khảo bác sĩ để chuyển sang loại sữa công thức đặc biệt, như sữa không chứa lactose. Đối với trẻ bắt đầu ăn dặm, hãy giới thiệu thức ăn từ từ, ưu tiên các món dễ tiêu hóa như cháo loãng hoặc rau củ nghiền nhuyễn, và tránh cho trẻ ăn quá nhiều trong một lần. Việc theo dõi phản ứng của trẻ sau khi ăn cũng giúp phát hiện sớm các nguyên nhân gây nôn trớ.

Nôn trớ nhiều lần trong ngày ở trẻ có thể do nhiều nguyên nhân, từ cách cho ăn không đúng, bú sai cách, rối loạn tiêu hóa đến việc cho trẻ ăn quá dày. Để giảm thiểu tình trạng này, cha mẹ cần giãn cữ ăn hợp lý, điều chỉnh tư thế khi cho trẻ ăn, và cân nhắc bổ sung kẽm, men vi sinh hoặc lactoferrin để hỗ trợ hệ tiêu hóa. Quan trọng nhất, việc quan sát và đưa trẻ đi khám bác sĩ kịp thời khi có dấu hiệu bất thường sẽ giúp bảo vệ sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Bằng cách áp dụng các biện pháp trên, cha mẹ có thể giúp trẻ thoải mái hơn và giảm thiểu tình trạng nôn trớ một cách hiệu quả.

Mẹ có thể tham khảo thông tin bác chia sẻ tại đây:

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

• Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng: 

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng: 

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

• Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
• Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội. 
• Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
• Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699