1. Phân sống ở trẻ mới ăn dặm là gì?

Phân sống là thuật ngữ dùng để chỉ phân của trẻ có chứa các mẩu thức ăn chưa được tiêu hóa hoàn toàn, chẳng hạn như hạt rau củ, mẩu gạo, hoặc có kết cấu lỏng, sệt, hoặc màu sắc khác thường. Ở trẻ mới ăn dặm, hệ tiêu hóa vẫn đang trong giai đoạn phát triển, chưa quen với việc xử lý thức ăn đặc, dẫn đến việc phân có thể trông khác so với khi trẻ chỉ bú sữa mẹ hoặc sữa công thức. Mặc dù phân sống thường là hiện tượng sinh lý bình thường, nhưng trong một số trường hợp, nó có thể là dấu hiệu của rối loạn tiêu hóa cần được chú ý.

2. Nguyên nhân trẻ mới ăn dặm thường bị đi phân sống

2.1. Hệ tiêu hóa chưa trưởng thành

Hệ tiêu hóa của trẻ dưới 1 tuổi, đặc biệt là trẻ từ 6 đến 12 tháng, vẫn còn non nớt. Dạ dày và ruột của trẻ chưa sản xuất đủ các enzyme tiêu hóa như amylase (tiêu hóa tinh bột) hoặc lipase (tiêu hóa chất béo) để xử lý hoàn toàn thức ăn đặc. Khi trẻ bắt đầu ăn dặm, các loại thực phẩm như cháo, rau củ, hoặc trái cây có thể không được tiêu hóa hết, dẫn đến hiện tượng phân sống. Đây là một phản ứng tự nhiên của cơ thể khi làm quen với thực phẩm mới và thường cải thiện khi hệ tiêu hóa của trẻ phát triển hơn.

Hệ tiêu hóa của trẻ mới ăn dặm vẫn còn non nớt nên thường bị đi phân sống

2.2. Chọn thực phẩm không phù hợp

Việc lựa chọn thực phẩm không phù hợp với độ tuổi hoặc khả năng tiêu hóa của trẻ là nguyên nhân phổ biến gây đi phân sống. Ví dụ, việc cho trẻ ăn các loại rau củ giàu chất xơ (như bắp cải, súp lơ) hoặc thực phẩm chứa nhiều tinh bột (gạo, khoai tây) quá sớm có thể khiến hệ tiêu hóa bị quá tải. Ngoài ra, một số loại trái cây có tính axit cao (như cam, chanh) hoặc thực phẩm nhiều đường cũng có thể gây kích ứng đường ruột, dẫn đến phân lỏng hoặc chứa các mẩu thức ăn chưa tiêu hóa.

2.3. Cách chế biến thức ăn không phù hợp

Cách chế biến thức ăn cũng ảnh hưởng lớn đến khả năng tiêu hóa của trẻ. Thức ăn không được nấu chín kỹ, xay nhuyễn hoặc cắt nhỏ phù hợp với độ tuổi của trẻ có thể khó tiêu hóa hơn. Ví dụ, nếu rau củ chỉ được băm nhỏ thay vì xay mịn, trẻ có thể nuốt các mẩu lớn mà dạ dày chưa thể phân giải, dẫn đến việc chúng xuất hiện trong phân. Ngoài ra, việc cho trẻ ăn quá nhiều trong một bữa hoặc giới thiệu nhiều loại thực phẩm mới cùng lúc cũng có thể gây áp lực lên hệ tiêu hóa, dẫn đến phân sống.

2.4. Tốc độ ăn dặm quá nhanh

Nhiều cha mẹ, trong mong muốn giúp trẻ làm quen với thức ăn đặc, có thể tăng lượng hoặc số loại thực phẩm quá nhanh. Ví dụ, chuyển từ cháo loãng sang cháo đặc hoặc thêm nhiều loại rau củ, thịt, cá trong thời gian ngắn có thể khiến hệ tiêu hóa của trẻ không kịp thích nghi. Điều này dẫn đến việc thức ăn không được tiêu hóa hoàn toàn, gây ra phân sống hoặc phân lỏng. Tốc độ ăn dặm không phù hợp cũng có thể gây đầy hơi, khó tiêu, làm tăng nguy cơ rối loạn tiêu hóa.

2.5. Không dung nạp hoặc dị ứng thực phẩm

Một số trẻ có thể không dung nạp hoặc dị ứng với một số loại thực phẩm, dẫn đến hiện tượng đi phân sống. Ví dụ, không dung nạp lactose (đường trong sữa) hoặc dị ứng với protein sữa bò, gluten (trong lúa mì), hoặc đậu nành có thể gây kích ứng đường ruột, khiến phân có chất nhầy, lỏng, hoặc chứa thức ăn chưa tiêu hóa. Những trẻ mắc các vấn đề này thường kèm theo các triệu chứng như đau bụng, đầy hơi, hoặc phát ban, cần được theo dõi kỹ để xác định nguyên nhân chính xác.

3. Cách xử lý đi phân sống ở trẻ mới ăn dặm tại nhà

3.1. Điều chỉnh thực phẩm ăn dặm

• Bắt đầu với các loại thực phẩm dễ tiêu như cháo gạo loãng, khoai lang nghiền, hoặc chuối chín.

• Giới thiệu từng loại thực phẩm mới cách nhau 3-5 ngày để theo dõi phản ứng của trẻ.

• Chế biến thức ăn nhuyễn, nấu chín kỹ để dễ tiêu hóa hơn.

Khi mới ăn dặm cha mẹ nên bắt đầu cho bé thử những thực phẩm dễ tiêu trước để giảm tình trạng đi phân sống

3.2. Cho trẻ ăn với tốc độ phù hợp

• Bắt đầu với lượng nhỏ (1-2 thìa/lần) và tăng dần khi trẻ đã quen.

• Tránh ép trẻ ăn quá nhiều hoặc giới thiệu nhiều thực phẩm cùng lúc.

3.3. Bù nước và điện giải

• Nếu trẻ đi phân lỏng, sử dụng dung dịch oresol (theo chỉ định bác sĩ) để bù nước.

• Tăng cường cho trẻ bú mẹ hoặc sữa công thức để cung cấp dinh dưỡng và nước.

3.4. Bổ sung men vi sinh

• Men vi sinh (probiotics) có thể giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, hỗ trợ tiêu hóa. Sử dụng theo hướng dẫn của bác sĩ.

3.5. Giữ vệ sinh sạch sẽ

• Rửa tay trước khi chuẩn bị thức ăn và sau khi thay tã cho trẻ.

• Vệ sinh dụng cụ ăn uống của trẻ kỹ lưỡng để tránh nhiễm trùng.

Đi phân sống ở trẻ mới ăn dặm là một hiện tượng phổ biến, chủ yếu do hệ tiêu hóa chưa trưởng thành, thực phẩm không phù hợp, hoặc tốc độ ăn dặm quá nhanh. Bằng cách hiểu rõ các nguyên nhân và áp dụng các biện pháp xử lý tại nhà như điều chỉnh chế độ ăn, bù nước, và bổ sung men vi sinh, cha mẹ có thể giúp trẻ vượt qua giai đoạn này. Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài hoặc kèm theo các triệu chứng bất thường, việc đưa trẻ đến bác sĩ là cần thiết để đảm bảo sức khỏe và sự phát triển tối ưu cho bé.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

• Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng: 

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng: 

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

• Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
• Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội. 
• Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
• Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699