Viêm tuyến nước bọt mang tai ở trẻ em: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

1. Nguyên nhân gây viêm tuyến nước bọt mang tai ở trẻ em

1.1. Nhiễm virus (thường gặp nhất)

Nguyên nhân phổ biến nhất của viêm tuyến nước bọt mang tai ở trẻ là nhiễm virus quai bị (Mumps virus). Virus này lây qua đường hô hấp khi trẻ tiếp xúc với nước bọt, giọt bắn hoặc đồ dùng của người bệnh. Sau khi xâm nhập, virus nhân lên trong tuyến nước bọt, gây viêm, sưng và đau. Bệnh thường gặp ở trẻ chưa được tiêm vắc-xin phòng quai bị hoặc miễn dịch suy yếu.

Nguyên nhân phổ biến nhất của viêm tuyến nước bọt mang tai ở trẻ là nhiễm virus quai bị

1.2. Nhiễm khuẩn

Ngoài virus, vi khuẩn cũng có thể gây viêm tuyến nước bọt, đặc biệt là Staphylococcus aureus hoặc Streptococcus. Nguyên nhân thường do vệ sinh răng miệng kém, khiến vi khuẩn xâm nhập qua ống dẫn nước bọt và gây nhiễm trùng. Trẻ bị mất nước, sốt kéo dài, hoặc dùng kháng sinh lâu ngày làm giảm tiết nước bọt cũng dễ bị viêm nhiễm tuyến này hơn.

1.3. Tắc nghẽn ống tuyến nước bọt

Khi ống tuyến bị tắc do sỏi nước bọt, chất nhầy đặc hoặc viêm nhiễm mạn tính, nước bọt không thoát ra được sẽ ứ đọng lại, tạo môi trường cho vi khuẩn phát triển. Tình trạng này khiến tuyến mang tai sưng to, đau khi nhai hoặc nuốt.

1.4. Sức đề kháng yếu

Trẻ em có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, đặc biệt là sau ốm, sốt virus, hoặc suy dinh dưỡng, rất dễ bị tấn công bởi các tác nhân gây bệnh. Khi sức đề kháng yếu, chỉ cần một nhiễm trùng nhẹ ở miệng cũng có thể lan đến tuyến nước bọt mang tai.

2. Dấu hiệu nhận biết viêm tuyến nước bọt mang tai ở trẻ

Cha mẹ cần quan sát kỹ những biểu hiện sau để phát hiện sớm bệnh cho con:

Sưng vùng má, gần tai: Đây là dấu hiệu đặc trưng nhất. Một hoặc cả hai bên má sưng, ấn vào thấy đau, da vùng sưng có thể đỏ nhẹ.
Đau khi nhai, nuốt hoặc há miệng: Trẻ thường than đau khi ăn, đặc biệt là khi ăn đồ chua vì nước bọt tiết nhiều hơn.
Sốt, mệt mỏi, chán ăn: Trẻ có thể sốt từ nhẹ đến cao, kèm quấy khóc, ngủ ít, ăn kém.
Khô miệng, giảm tiết nước bọt: Miệng khô, hơi thở có mùi hôi do nước bọt ít tiết ra.
Trong trường hợp nhiễm khuẩn nặng: Có thể thấy mủ chảy ra ở miệng ống tuyến (khi ấn nhẹ), sưng đau lan rộng và trẻ sốt cao.

👉 Nếu không điều trị kịp thời, bệnh có thể gây biến chứng như viêm tai giữa, viêm não – màng não (trong quai bị), áp-xe tuyến nước bọt hoặc hiếm gặp hơn là viêm tinh hoàn ở bé trai sau tuổi dậy thì.

3. Cách điều trị viêm tuyến nước bọt mang tai ở trẻ em

3.1. Điều trị tại nhà đối với trường hợp nhẹ

Nếu nguyên nhân do virus (điển hình là quai bị), bệnh thường tự khỏi sau 7–10 ngày mà không cần kháng sinh. Cha mẹ có thể hỗ trợ con bằng cách:

Giảm đau và hạ sốt: Dùng paracetamol theo hướng dẫn của bác sĩ.

Cha mẹ giảm đau và hạ sốt cho con theo hướng dẫn của bác sĩ

Chườm ấm vùng sưng: Giúp giảm đau, tăng lưu thông máu và hỗ trợ tuyến phục hồi nhanh hơn.
Cho trẻ nghỉ ngơi và uống nhiều nước: Tránh vận động mạnh, giúp cơ thể tập trung chống lại virus.
Ăn thức ăn mềm, dễ nuốt: Như cháo, súp, sữa chua; tránh thực phẩm chua, cay hoặc cứng vì sẽ làm tuyến tiết nước bọt mạnh hơn, gây đau.
Giữ vệ sinh răng miệng: Cho trẻ súc miệng nước muối loãng sau khi ăn để tránh bội nhiễm vi khuẩn.

3.2. Điều trị y tế khi nghi ngờ nhiễm khuẩn

Khi viêm tuyến nước bọt do vi khuẩn hoặc có dấu hiệu sưng đỏ, sốt cao, mủ chảy, bác sĩ sẽ chỉ định:

Kháng sinh (như amoxicillin – clavulanate, cephalosporin...) để tiêu diệt vi khuẩn.
Thuốc giảm viêm, giảm đau giúp hạ sốt và giảm sưng.
Dẫn lưu mủ trong trường hợp có áp-xe.
Trẻ cần được theo dõi sát sao, không tự ý dùng thuốc hoặc chích nặn vùng sưng tại nhà vì có thể gây nhiễm trùng lan rộng.

3.3. Tiêm phòng và tăng cường miễn dịch

Tiêm vắc-xin MMR (sởi – quai bị – rubella) là biện pháp hiệu quả nhất giúp phòng ngừa viêm tuyến nước bọt do virus quai bị. Trẻ nên được tiêm theo đúng lịch của Bộ Y tế (mũi 1 lúc 12 tháng, mũi 2 khi 4–6 tuổi).
Bên cạnh đó, cha mẹ nên tăng cường dinh dưỡng, ngủ đủ giấc, cho trẻ vận động ngoài trời để nâng cao sức đề kháng tự nhiên.

Viêm tuyến nước bọt mang tai ở trẻ em là bệnh lý thường gặp, chủ yếu do virus quai bị hoặc nhiễm khuẩn. Mặc dù đa số trường hợp có thể tự khỏi, nhưng nếu không được chăm sóc đúng cách, bệnh có thể gây biến chứng nguy hiểm. Cha mẹ nên chú ý quan sát các dấu hiệu sớm, đảm bảo trẻ được nghỉ ngơi, ăn uống phù hợp và tiêm phòng đầy đủ, đồng thời đưa trẻ đi khám khi có dấu hiệu sưng đau kéo dài hoặc sốt cao. Với sự chăm sóc đúng cách và chủ động phòng ngừa, cha mẹ hoàn toàn có thể giúp con khỏe mạnh, phục hồi nhanh và tránh tái phát bệnh trong tương lai.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699