1. Thế nào được coi là bé chậm lớn?

Chậm lớn được hiểu là trẻ có tốc độ tăng cân, phát triển chiều cao chậm hơn so với chuẩn bình thường theo độ tuổi. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bé được coi là chậm lớn nếu cân nặng hoặc chiều cao thấp hơn -2 độ lệch chuẩn (SD) so với biểu đồ tăng trưởng.

Cha mẹ có thể theo dõi biểu đồ tăng trưởng để xác định bé có thật sự chậm lớn hay chỉ đơn giản là nhỏ con nhưng vẫn phát triển đều. Nếu đường cân nặng hoặc chiều cao nằm dưới đường cong chuẩn hoặc không tăng liên tục, trẻ có thể đang gặp vấn đề về phát triển.

Chậm lớn được hiểu là trẻ có tốc độ tăng cân, phát triển chiều cao chậm hơn so với chuẩn bình thường theo độ tuổi

2. Nguyên nhân khiến bé chậm lớn

2.1. Nguyên nhân sinh lý

Nhiều bé trải qua giai đoạn plateau growth, tức giai đoạn tăng trưởng chậm tạm thời. Trong thời gian này, chiều cao hoặc cân nặng có thể đứng yên vài tháng dù bé vẫn khỏe mạnh. Đây là hiện tượng khá phổ biến, đặc biệt sau những đợt tăng trưởng mạnh trước đó.

Bé cũng có thể quá hiếu động, chạy nhảy, tiêu hao năng lượng nhiều hơn lượng calo nạp vào, dẫn đến việc chậm tăng cân hoặc cân nặng không tăng như cha mẹ mong muốn. Mặc dù bé có vẻ gầy hơn các bạn, nhưng nếu vẫn lanh lợi, vui vẻ và phát triển vận động tốt thì không quá đáng lo.

Di truyền cũng đóng vai trò quan trọng. Nếu cha mẹ có vóc dáng nhỏ con, chiều cao, cân nặng của bé thường cũng thấp hơn chuẩn trung bình, nhưng vẫn có thể khỏe mạnh nếu các chỉ số tăng trưởng ổn định.

2.2. Nguyên nhân dinh dưỡng

Một nguyên nhân phổ biến khiến bé chậm lớn là ăn uống thiếu chất hoặc kén ăn. Bé ăn ít, chỉ chọn một vài món quen thuộc, không đủ dinh dưỡng cần thiết, dẫn đến thiếu năng lượng cho tăng trưởng.

Trẻ ăn dặm không đúng cách, chẳng hạn ăn thức ăn quá loãng, thiếu đạm, ít chất béo, hoặc không đa dạng thực phẩm, cũng dễ bị chậm phát triển chiều cao, cân nặng. Đặc biệt, giai đoạn ăn dặm là lúc cơ thể bé cần nhiều dưỡng chất để bứt phá tăng trưởng.

Bên cạnh đó, thiếu vi chất dinh dưỡng như sắt, kẽm, vitamin D, canxi có thể làm bé biếng ăn, mệt mỏi, chậm lớn. Đây là những chất rất quan trọng để tạo máu, chắc xương, phát triển chiều cao và hệ miễn dịch.

2.3. Nguyên nhân bệnh lý

Bệnh lý tiêu hóa như kém hấp thu, trào ngược dạ dày-thực quản khiến bé ăn vào nhưng không hấp thụ được đủ chất dinh dưỡng, dẫn tới chậm tăng cân. Bé có thể kèm triệu chứng nôn trớ, tiêu chảy, đầy bụng.

Bệnh lý nội tiết, đặc biệt thiếu hormone tăng trưởng hoặc rối loạn tuyến giáp, cũng khiến bé phát triển chiều cao và cân nặng kém. Những bé này thường có vóc dáng nhỏ, chậm lớn kéo dài dù ăn uống bình thường.

Ngoài ra, dị ứng đạm sữa bò hay bất dung nạp lactose làm bé khó tiêu hóa thức ăn, gây rối loạn tiêu hóa, ảnh hưởng khả năng hấp thụ dinh dưỡng. Một số bệnh lý mạn tính như tim bẩm sinh, bệnh phổi, bệnh thận cũng có thể làm bé tiêu hao nhiều năng lượng, khó tăng cân, tăng chiều cao, dẫn đến tình trạng chậm lớn kéo dài.

3. Dấu hiệu cha mẹ cần lưu ý

Cha mẹ cần quan sát kỹ các dấu hiệu dưới đây để sớm nhận biết tình trạng chậm lớn ở trẻ và đưa bé đi khám nếu cần:

• Trẻ không tăng cân hoặc giảm cân trong ≥ 2-3 tháng: Nếu bé không lên cân dù vẫn ăn uống bình thường, hoặc thậm chí bị sụt cân, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo vấn đề dinh dưỡng hoặc bệnh lý tiềm ẩn.

• Trẻ thấp bé hơn so với bạn cùng tuổi: Chiều cao của bé luôn nằm dưới đường cong tăng trưởng, hoặc thấp hơn hẳn so với các bạn cùng trang lứa, là dấu hiệu đáng lo ngại.

• Trẻ biếng ăn, mệt mỏi, hay ốm vặt: Bé ít hứng thú với ăn uống, dễ mệt mỏi, sức đề kháng yếu, thường xuyên mắc các bệnh vặt như cảm cúm, viêm họng.

• Chậm đạt các mốc phát triển vận động, ngôn ngữ: Bé chậm biết lẫy, bò, đi, hoặc chậm nói, ít giao tiếp so với mốc phát triển bình thường của trẻ cùng tuổi.

4. Bé chậm lớn – Cha mẹ cần làm gì?

Khi nhận thấy bé chậm lớn, cha mẹ không nên quá lo lắng mà cần có những bước xử trí khoa học để giúp bé bắt kịp đà tăng trưởng. Dưới đây là những việc cha mẹ nên làm:

• Theo dõi cân nặng, chiều cao định kỳ: Ghi chép số liệu mỗi tháng để so sánh với biểu đồ tăng trưởng chuẩn, giúp phát hiện kịp thời dấu hiệu chậm lớn.

• Ghi nhật ký ăn uống: Ghi lại lượng thức ăn, loại thực phẩm, thói quen ăn uống hàng ngày của bé để dễ dàng tìm ra nguyên nhân bé ăn ít hay kén ăn.

• Bổ sung dinh dưỡng hợp lý: Đảm bảo khẩu phần đủ năng lượng và chất dinh dưỡng. Nên đa dạng thực phẩm, thêm các nguồn chất béo tốt như dầu oliu, bơ, phô mai, tăng cường protein từ thịt, cá, trứng, và bổ sung các vi chất như sắt, kẽm, vitamin D.

• Khám bác sĩ dinh dưỡng hoặc nhi khoa nếu nghi ngờ bệnh lý: Khi bé chậm lớn kéo dài hoặc có kèm triệu chứng bất thường, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám để xác định nguyên nhân chính xác.

• Tránh tự ý dùng thuốc, thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc: Việc dùng các sản phẩm không được bác sĩ khuyến cáo có thể gây hại cho bé hoặc che lấp nguyên nhân bệnh lý

Khi nhận thấy bé chậm lớn, cha mẹ không nên quá lo lắng mà cần có những bước xử trí khoa học để giúp bé bắt kịp đà tăng trưởng

Chậm lớn không phải lúc nào cũng nguy hiểm nhưng cần được phát hiện và xử lý sớm. Mẹ nên theo dõi sát cân nặng, chiều cao và tham khảo ý kiến bác sĩ khi cần. Đồng hành cùng bé đúng cách sẽ giúp con bắt kịp đà tăng trưởng khỏe mạnh.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

• Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng: 

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng: 

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

• Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)

• Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.

• Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699