Bệnh lao phổi ở trẻ em

1. Bệnh lao phổi là gì

Bệnh lao phổi là một bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra, chủ yếu ảnh hưởng đến phổi – cơ quan quan trọng trong hệ hô hấp. Ở trẻ em, bệnh lao phổi thường xuất hiện dưới dạng lao nguyên phát, tức là nhiễm trùng lần đầu tiên khi vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể. Không giống người lớn, trẻ em ít khi phát triển lao phổi dạng tiến triển (có hang hoặc tổn thương lớn trên phổi), nhưng bệnh có thể lan sang các cơ quan khác như hạch bạch huyết, xương hoặc màng não nếu không được kiểm soát.

Bệnh lao phổi ở trẻ

Trẻ em dưới 5 tuổi, đặc biệt là trẻ sơ sinh, có nguy cơ cao hơn do hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn thiện. Khi vi khuẩn lao tấn công, chúng có thể "ngủ đông" trong cơ thể một thời gian dài trước khi kích hoạt, khiến việc chẩn đoán trở nên khó khăn. Chính vì vậy, hiểu rõ về bệnh lao phổi là bước đầu tiên để bảo vệ sức khỏe cho bé yêu.

2. Nguyên khiến trẻ mắc bệnh lao phổi

Nguyên nhân chính gây bệnh lao phổi ở trẻ em là sự lây nhiễm vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis từ người lớn hoặc môi trường xung quanh. Dưới đây là những yếu tố cụ thể dẫn đến tình trạng này:

Tiếp xúc với người bệnh lao: Trẻ sống chung hoặc tiếp xúc gần với người lớn bị lao phổi đang ở giai đoạn hoạt động (ho ra vi khuẩn) có nguy cơ lây nhiễm cao. Vi khuẩn lao lây lan qua không khí khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện.
Hệ miễn dịch yếu: Trẻ em, đặc biệt là trẻ suy dinh dưỡng, sinh non hoặc mắc các bệnh mãn tính (HIV, tiểu đường), dễ bị nhiễm lao hơn vì khả năng chống lại vi khuẩn kém.
Môi trường sống không đảm bảo: Những khu vực đông đúc, thiếu vệ sinh, không khí ô nhiễm hoặc thiếu ánh sáng mặt trời tạo điều kiện cho vi khuẩn lao phát triển và lây lan.
Không tiêm vắc-xin BCG: Vắc-xin BCG (Bacillus Calmette-Guérin) được sử dụng để phòng lao ở trẻ sơ sinh. Nếu trẻ không được tiêm hoặc tiêm không đúng lịch, nguy cơ mắc bệnh sẽ tăng lên.

3. Dấu hiệu trẻ bị lao phổi

Dấu hiệu lao phổi ở trẻ em thường không rõ ràng như ở người lớn, khiến cha mẹ dễ bỏ qua. Tuy nhiên, việc nhận biết sớm các triệu chứng sẽ giúp can thiệp kịp thời. Dưới đây là những biểu hiện phổ biến:

Ho kéo dài: Trẻ ho dai dẳng hơn 2-3 tuần, có thể ho khan hoặc ho có đờm, không đáp ứng với thuốc trị ho thông thường.
Sốt nhẹ kéo dài: Trẻ thường sốt nhẹ về chiều hoặc tối, kèm theo mồ hôi trộm vào ban đêm, ngay cả khi không vận động nhiều.
Mệt mỏi, biếng ăn: Bé trở nên uể oải, ít chơi đùa, chán ăn và không tăng cân dù được chăm sóc kỹ.
Sụt cân không rõ nguyên nhân: Trẻ gầy đi dần, da xanh xao, mất sức sống dù không mắc bệnh cấp tính nào khác.
Khó thở hoặc đau ngực: Ở giai đoạn nặng, trẻ có thể thở khò khè, khó thở hoặc kêu đau ở vùng ngực do phổi bị tổn thương.
Sưng hạch lympho: Một số trẻ bị lao phổi kèm theo sưng hạch ở cổ, nách, thường không đau nhưng dai dẳng.

4. Cách điều trị và phòng ngừa bệnh lao phổi ở trẻ

4.1. Điều trị bệnh lao phổi ở trẻ em

Việc điều trị lao phổi ở trẻ cần được thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa lao. Phương pháp phổ biến là sử dụng phác đồ thuốc kháng lao kéo dài từ 6-9 tháng, tùy thuộc vào mức độ bệnh. Các thuốc thường dùng bao gồm Isoniazid, Rifampicin, Pyrazinamide và Ethambutol, được kê theo liều lượng phù hợp với cân nặng của trẻ.

Giai đoạn tấn công (2 tháng đầu): Kết hợp nhiều loại thuốc để tiêu diệt vi khuẩn nhanh chóng.
Giai đoạn duy trì (4-7 tháng tiếp theo): Tiếp tục dùng thuốc để ngăn vi khuẩn tái phát.

Cha mẹ cần tuân thủ nghiêm ngặt lịch uống thuốc, không tự ý ngưng giữa chừng dù trẻ có dấu hiệu khỏe hơn, vì điều này có thể dẫn đến lao kháng thuốc – tình trạng nguy hiểm hơn nhiều. Trong quá trình điều trị, trẻ cần được theo dõi tác dụng phụ của thuốc (như vàng da, buồn nôn) và thăm khám định kỳ.

4.2. Phòng ngừa bệnh lao phổi ở trẻ em

Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh, đặc biệt với trẻ nhỏ. Dưới đây là các biện pháp hiệu quả:

Tiêm vắc-xin BCG: Trẻ sơ sinh nên được tiêm vắc-xin này ngay trong tháng đầu đời để giảm nguy cơ mắc lao nặng.

Tiêm vắc-xin cho trẻ để giảm nguy cơ mắc lao nặng

Cách ly người bệnh: Nếu trong gia đình có người bị lao phổi, cần hạn chế tiếp xúc với trẻ cho đến khi người đó không còn khả năng lây nhiễm (thường sau 2 tuần điều trị đúng cách).
Cải thiện môi trường sống: Giữ nhà cửa thoáng khí, sạch sẽ, tiếp xúc ánh nắng để tiêu diệt vi khuẩn lao.
Dinh dưỡng đầy đủ: Bổ sung thực phẩm giàu vitamin A, C, D và kẽm (trái cây, rau xanh, sữa) để tăng cường hệ miễn dịch cho trẻ.
Khám sức khỏe định kỳ: Đặc biệt ở những khu vực có nguy cơ cao, việc kiểm tra sức khỏe thường xuyên giúp phát hiện sớm lao tiềm tàng hoặc lao hoạt động.

Bệnh lao phổi ở trẻ em tuy không phổ biến nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ nếu không được chú ý. Hiểu rõ bệnh là gì, nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị sẽ giúp cha mẹ bảo vệ con khỏi những biến chứng nguy hiểm. Quan trọng nhất, phòng ngừa từ sớm bằng vắc-xin và lối sống lành mạnh là chìa khóa để trẻ phát triển khỏe mạnh. Nếu nghi ngờ bé có dấu hiệu bất thường, đừng chần chừ đưa trẻ đến bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời. Sức khỏe của con yêu luôn là ưu tiên hàng đầu!

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699