Cách cải thiện tình trạng đi phân xấu ở trẻ tại nhà

1. Đi phân xấu ở trẻ là gì và nguyên nhân gây khiến trẻ đi phân xấu

Đi phân xấu ở trẻ thường được hiểu là tình trạng phân có sự thay đổi bất thường về màu sắc, mùi, hoặc độ đặc (như phân lỏng, phân sống, hoặc phân có chất nhầy). Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, phân có thể thay đổi tùy thuộc vào chế độ ăn (bú mẹ, sữa công thức, hoặc ăn dặm). Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài, kèm theo các triệu chứng như quấy khóc, chán ăn, hoặc sốt, cha mẹ cần chú ý theo dõi. Hiểu rõ nguyên nhân là bước đầu tiên để xử lý hiệu quả.

Hiện tượng này có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, từ những yếu tố sinh lý thông thường đến các vấn đề sức khỏe cần được chú ý. Hiểu rõ các nguyên nhân gây đi phân xấu sẽ giúp cha mẹ nhận biết và xử lý kịp thời, đảm bảo sức khỏe cho trẻ. Dưới đây là các nguyên nhân chính cha mẹ cần chú ý

1.1. Rối loạn tiêu hóa do chế độ ăn

Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây đi phân xấu ở trẻ là rối loạn tiêu hóa liên quan đến chế độ ăn. Ở trẻ sơ sinh, việc thay đổi từ sữa mẹ sang sữa công thức hoặc bắt đầu ăn dặm có thể khiến hệ tiêu hóa nhạy cảm của trẻ phản ứng, dẫn đến phân lỏng hoặc có mùi hôi. Đối với trẻ bú mẹ, các thực phẩm mẹ ăn, như thực phẩm giàu chất xơ (bắp cải, súp lơ) hoặc đồ uống chứa caffeine, có thể ảnh hưởng đến chất lượng sữa, gây ra thay đổi trong phân của trẻ. Ở trẻ lớn hơn, việc tiêu thụ thực phẩm khó tiêu, nhiều đường, hoặc đồ ăn chế biến sẵn cũng có thể làm rối loạn tiêu hóa, dẫn đến đi phân xấu.

Rối loạn tiêu hóa là một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến trẻ đi phân xấu

1.2. Không dung nạp thực phẩm hoặc dị ứng

Không dung nạp thực phẩm, chẳng hạn như không dung nạp lactose (đường trong sữa), là nguyên nhân phổ biến gây đi phân xấu ở trẻ. Trẻ không dung nạp lactose có thể gặp tình trạng phân lỏng, sủi bọt, hoặc có mùi chua sau khi uống sữa công thức hoặc các sản phẩm từ sữa. Ngoài ra, dị ứng thực phẩm, đặc biệt là dị ứng với protein sữa bò, đậu nành, hoặc gluten, cũng có thể gây ra phân có chất nhầy, mùi hôi, hoặc thậm chí có máu. Những trẻ mắc các vấn đề này thường kèm theo các triệu chứng như đau bụng, đầy hơi, hoặc phát ban trên da.

1.3. Nhiễm trùng đường ruột

Nhiễm trùng do virus, vi khuẩn, hoặc ký sinh trùng là một nguyên nhân nghiêm trọng gây đi phân xấu ở trẻ. Các loại virus như rotavirus hoặc norovirus thường gây tiêu chảy cấp, phân lỏng, và có mùi hôi. Vi khuẩn như Salmonella, E. coli, hoặc ký sinh trùng như Giardia cũng có thể dẫn đến phân có chất nhầy, máu, hoặc mùi bất thường. Những trường hợp nhiễm trùng thường đi kèm với các triệu chứng khác như sốt, nôn mửa, hoặc chán ăn. Trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 2 tuổi, dễ bị ảnh hưởng bởi nhiễm trùng do hệ miễn dịch còn yếu, khiến tình trạng đi phân xấu trở nên nghiêm trọng hơn nếu không được xử lý kịp thời.

1.4. Tác dụng phụ của thuốc

Việc sử dụng một số loại thuốc, đặc biệt là kháng sinh, có thể làm rối loạn hệ vi sinh đường ruột, dẫn đến đi phân xấu ở trẻ. Kháng sinh tiêu diệt cả vi khuẩn có hại và có lợi trong ruột, gây mất cân bằng hệ vi sinh, từ đó dẫn đến tiêu chảy hoặc phân có mùi hôi. Ngoài ra, các loại thuốc khác như thuốc bổ sung sắt cũng có thể làm thay đổi màu sắc hoặc tính chất của phân, chẳng hạn như phân màu đen hoặc xanh đậm. Nếu trẻ đang dùng thuốc và xuất hiện tình trạng đi phân xấu, cha mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ để điều chỉnh liều lượng hoặc tìm giải pháp thay thế.

1.5. Mọc răng hoặc các yếu tố sinh lý khác

Ở một số trẻ, quá trình mọc răng có thể liên quan đến tình trạng đi phân xấu, thường là phân lỏng hơn bình thường. Nguyên nhân có thể do trẻ tiết nhiều nước bọt, nuốt vào dạ dày, gây kích ứng hệ tiêu hóa. Ngoài ra, các yếu tố sinh lý như thay đổi thời tiết, căng thẳng, hoặc sự phát triển nhanh của cơ thể cũng có thể ảnh hưởng tạm thời đến hệ tiêu hóa, dẫn đến sự thay đổi trong phân. Tuy nhiên, những trường hợp này thường nhẹ và tự hết sau vài ngày nếu không kèm theo các triệu chứng nghiêm trọng.

2. Cách cải thiện tình trạng đi phân xấu ở trẻ tại nhà

2.1. Điều chỉnh chế độ ăn uống của trẻ

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện tình trạng đi phân xấu:

Đối với trẻ bú mẹ: Mẹ nên xem xét lại chế độ ăn của mình, tránh các thực phẩm dễ gây kích ứng như sữa bò, thực phẩm cay, hoặc đồ uống chứa caffeine. Uống đủ nước và bổ sung thực phẩm giàu chất xơ để cải thiện chất lượng sữa mẹ.
Đối với trẻ bú sữa công thức: Nếu nghi ngờ trẻ không dung nạp lactose, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để chuyển sang sữa công thức ít lactose hoặc không chứa lactose.
Đối với trẻ ăn dặm: Tránh cho trẻ ăn các thực phẩm khó tiêu như đồ chiên rán, thực phẩm nhiều đường, hoặc trái cây có tính axit cao (như cam, chanh). Thay vào đó, ưu tiên các món dễ tiêu như cháo gạo, khoai lang nghiền, hoặc chuối chín.

2.2. Bù nước và điện giải

Nếu trẻ đi phân lỏng nhiều lần, nguy cơ mất nước là rất cao, đặc biệt ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Cha mẹ cần:

Nếu trẻ đi phân lỏng nhiều lần, cha mẹ cần bù nước cho bé để tránh tình trạng mất nước

Cho trẻ uống dung dịch bù nước (oresol) theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc trên bao bì. Pha oresol đúng tỷ lệ và cho trẻ uống từng ngụm nhỏ.
Với trẻ bú mẹ, tiếp tục cho bú thường xuyên để cung cấp nước và dinh dưỡng.
Theo dõi dấu hiệu mất nước như môi khô, tiểu ít, mắt trũng, hoặc trẻ lờ đờ. Nếu có các dấu hiệu này, đưa trẻ đến bác sĩ ngay.

2.3. Bổ sung men vi sinh

Men vi sinh (probiotics) giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, hỗ trợ cải thiện tiêu hóa và giảm tình trạng đi phân xấu. Cha mẹ có thể:

Sử dụng men vi sinh dạng bột hoặc giọt dành riêng cho trẻ, theo chỉ định của bác sĩ.
Bổ sung thực phẩm giàu probiotics tự nhiên như sữa chua (nếu trẻ đã đủ tuổi ăn dặm và không dị ứng sữa). Lưu ý không tự ý sử dụng men vi sinh quá liều hoặc trong thời gian dài mà không có hướng dẫn y tế.

2.4. Giữ vệ sinh sạch sẽ

Vệ sinh kém có thể làm trầm trọng thêm tình trạng đi phân xấu, đặc biệt nếu nguyên nhân là nhiễm trùng:

Rửa tay sạch trước và sau khi thay tã cho trẻ.
Vệ sinh vùng hậu môn của trẻ bằng nước ấm và khăn mềm sau mỗi lần đi ngoài để tránh kích ứng da.
Đảm bảo bình sữa, núm ti, hoặc dụng cụ ăn uống của trẻ được tiệt trùng kỹ lưỡng.

2.5. Massage bụng và giữ trẻ thoải mái

Massage bụng nhẹ nhàng có thể giúp kích thích nhu động ruột và giảm đầy hơi, từ đó cải thiện tình trạng đi phân xấu:

Massage theo chiều kim đồng hồ quanh rốn trẻ, sử dụng dầu massage dành cho trẻ sơ sinh.
Đặt trẻ ở tư thế thoải mái, tránh mặc quần áo quá chật gây áp lực lên bụng.
Tạo môi trường yên tĩnh, tránh kích thích quá mức để trẻ thư giãn, hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn.

Tình trạng đi phân xấu ở trẻ có thể được cải thiện tại nhà thông qua các biện pháp như điều chỉnh chế độ ăn, bù nước, bổ sung men vi sinh, và giữ vệ sinh sạch sẽ. Tuy nhiên, cha mẹ cần theo dõi sát sao tình trạng của trẻ và không chủ quan với các triệu chứng bất thường. Với sự chăm sóc chu đáo và kiên nhẫn, cha mẹ có thể giúp trẻ nhanh chóng trở lại trạng thái khỏe mạnh. Nếu có bất kỳ lo ngại nào, đừng ngần ngại tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo an toàn cho bé yêu.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699