1. Cách nhận biết trẻ có dấu hiệu chậm phát triển

Chậm phát triển ở trẻ có thể ảnh hưởng đến tầm vóc, cân nặng, chiều cao, khả năng vận động, nhận thức và trí tuệ. Mặc dù mọi trẻ đều trải qua cùng một quá trình phát triển thể chất, nhưng tốc độ có thể khác nhau giữa từng cá nhân. Quá trình này diễn ra qua ba giai đoạn chính: giai đoạn ấu thơ (5 năm đầu đời), thời thơ ấu (từ sơ sinh đến khoảng 10 tuổi) và giai đoạn vị thành niên (10–18 tuổi). Ở mỗi giai đoạn, sự thay đổi về tỷ lệ cơ thể và việc hoàn thiện các kỹ năng vận động cơ bản là một phần quan trọng của sự trưởng thành sinh học.

Theo tiêu chuẩn tăng trưởng của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trẻ được coi là chậm lớn khi:

• Cân nặng dưới mức phân vị thứ 3–5 theo tuổi và giới.

• Cân nặng giảm dần xuống dưới mức này hoặc tụt khoảng 2 kênh bách phân vị trong thời gian ngắn.

Tốc độ phát triển của trẻ còn chịu ảnh hưởng bởi giới tính. Ví dụ, bé trai thường phát triển nhanh hơn bé gái cho đến 7 tháng tuổi; từ 7 tháng đến 4 tuổi, bé gái lại tăng trưởng nhanh hơn; sau 4 tuổi cho đến dậy thì, tốc độ tăng trưởng giữa hai giới gần như tương đồng.

Những dấu hiệu cảnh báo chậm tăng trưởng chiều cao:

• Thấp hơn đáng kể so với bạn bè cùng tuổi, cùng giới.

• Thấp hơn so với anh/chị em ruột ở cùng độ tuổi.

• Quần áo mặc lâu vẫn vừa hoặc chỉ chật/ ngắn rất ít.

• Với trẻ trên 4 tuổi: tốc độ tăng chiều cao dưới 5cm/năm.

Ngoài thể chất, chậm phát triển nhận thức cũng cần lưu ý, vì nó ảnh hưởng đến khả năng chú ý, ghi nhớ, học tập và xử lý thông tin.

Nếu nghi ngờ con có vấn đề về tăng trưởng, cha mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế chuyên khoa nhi để được thăm khám, làm xét nghiệm máu, kiểm tra hormone hoặc chụp X-quang xương cổ tay nhằm đánh giá tuổi xương. Việc theo dõi định kỳ cân nặng, chiều cao và ghi chép lại sẽ giúp phát hiện sớm tình trạng chậm phát triển để có biện pháp can thiệp kịp thời.

Mặc dù mọi trẻ đều trải qua cùng một quá trình phát triển thể chất, nhưng tốc độ có thể khác nhau giữa từng cá nhân

2. Tác động của chế độ dinh dưỡng không hợp lý đến sự phát triển của trẻ

Sự phát triển của trẻ chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như di truyền, hormone, môi trường sống và đặc biệt là chế độ dinh dưỡng. Trong đó, dinh dưỡng không hợp lý – bao gồm cả thiếu hụt và thừa dinh dưỡng – đều có thể gây ra tình trạng chậm tăng trưởng, tuy nhiên thiếu dinh dưỡng vẫn là nguyên nhân phổ biến nhất.

Ở giai đoạn thơ ấu, dinh dưỡng không đầy đủ ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ tăng chiều cao, cân nặng và sự trưởng thành thể chất. Trẻ thiếu dưỡng chất thường mệt mỏi, ít năng lượng, giảm hứng thú học tập và kém phát triển nhận thức. Ngược lại, béo phì ở trẻ – đang có xu hướng gia tăng – lại làm giảm khả năng vận động, ảnh hưởng tâm lý, đồng thời làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính như tiểu đường type 2, tim mạch, loãng xương và gan nhiễm mỡ.

Chế độ ăn hợp lý cho trẻ cần đảm bảo đủ năng lượng, cân đối carbohydrate – protein – chất béo và bổ sung vi chất thiết yếu như omega-3, vitamin B12, kẽm, sắt,... Bữa sáng đặc biệt quan trọng vì não trẻ cần được cung cấp glucose liên tục để duy trì khả năng tập trung và ghi nhớ. Ngoài ra, cha mẹ nên duy trì thói quen ăn uống lành mạnh, tránh bỏ bữa hoặc ăn quá nhiều thực phẩm chế biến sẵn.

Khi trẻ có dấu hiệu chậm phát triển, cần được thăm khám và đánh giá dinh dưỡng qua các chỉ số nhân trắc, từ đó xây dựng thực đơn phù hợp. Với trường hợp biếng ăn kéo dài hoặc kém hấp thu, có thể bổ sung thêm sản phẩm hỗ trợ chứa lysine, vitamin nhóm B, kẽm, selen... giúp cải thiện tiêu hóa và tăng khả năng hấp thu.

Sự phát triển của trẻ chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như di truyền, hormone, môi trường sống và đặc biệt là chế độ dinh dưỡng

Một chế độ dinh dưỡng hợp lý, đầy đủ vi chất và cân đối các nhóm thực phẩm sẽ giúp trẻ phát triển tối ưu. Cha mẹ cần chủ động tìm hiểu, điều chỉnh khẩu phần ăn và theo dõi sát cân nặng, chiều cao của con. Phát hiện sớm và can thiệp kịp thời là chìa khóa để tránh hậu quả lâu dài.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

• Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng: 

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng: 

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

• Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)

• Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.

• Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699