Hội chứng ruột kích thích ở trẻ em: Những điều cha mẹ cần biết sớm

1. Hội chứng ruột kích thích ở trẻ em là gì?

Hội chứng ruột kích thích là một rối loạn tiêu hóa mạn tính, đặc trưng bởi các triệu chứng như đau bụng tái phát, thay đổi thói quen đi tiêu (tiêu chảy, táo bón, hoặc xen kẽ cả hai), và đầy hơi. Ở trẻ em, IBS thường xuất hiện ở độ tuổi từ 4 đến 18, nhưng cũng có thể gặp ở trẻ nhỏ hơn. Không giống các bệnh lý tiêu hóa khác như viêm loét đại tràng hay bệnh Crohn, IBS không gây tổn thương thực thể ở ruột. Tuy nhiên, nó ảnh hưởng đáng kể đến tâm lý và chất lượng sống của trẻ, đặc biệt nếu không được quản lý đúng cách.

Nguyên nhân chính xác của IBS ở trẻ em vẫn chưa được xác định rõ, nhưng các yếu tố sau được cho là góp phần gây ra tình trạng này:

Rối loạn nhu động ruột: Ruột của trẻ mắc IBS có thể co bóp bất thường, quá nhanh (gây tiêu chảy) hoặc quá chậm (gây táo bón). Sự bất thường này làm rối loạn quá trình tiêu hóa và hấp thụ thức ăn.

Rối loạn nhu động ruột là một trong những nguyên nhân góp phần gây ra tình trạng hội chứng ruột kích thích ở trẻ

Nhạy cảm đường ruột: Trẻ mắc IBS thường có đường ruột nhạy cảm hơn, dễ phản ứng với các kích thích như thức ăn, căng thẳng, hoặc thay đổi hormone.
Tâm lý và căng thẳng: Stress từ học tập, áp lực gia đình, hoặc các sự kiện lớn (như chuyển trường) có thể kích hoạt hoặc làm nặng thêm triệu chứng IBS. Trẻ em lo âu hoặc trầm cảm có nguy cơ cao hơn.
Nhiễm trùng đường ruột trước đó: Một số trẻ phát triển IBS sau khi bị nhiễm trùng tiêu hóa, chẳng hạn như viêm dạ dày ruột do virus hoặc vi khuẩn.
Yếu tố di truyền: Trẻ có cha mẹ hoặc người thân mắc IBS có nguy cơ cao hơn.
Chế độ ăn uống: Thực phẩm giàu chất béo, sữa, đồ uống có ga, hoặc thực phẩm khó tiêu có thể kích thích triệu chứng IBS ở một số trẻ.

2. Triệu chứng của hội chứng ruột kích thích ở trẻ em

Triệu chứng của IBS ở trẻ em rất đa dạng và có thể thay đổi theo thời gian. Các dấu hiệu phổ biến bao gồm:

Đau bụng hoặc chuột rút: Thường xuất hiện ở vùng bụng dưới, giảm sau khi đi tiêu.
Thay đổi thói quen đi tiêu: Trẻ có thể bị tiêu chảy, táo bón, hoặc xen kẽ cả hai. Phân có thể lỏng, cứng, hoặc có chất nhầy.
Đầy hơi và chướng bụng: Trẻ cảm thấy bụng căng tức, khó chịu, đặc biệt sau khi ăn.
Mệt mỏi và khó chịu: IBS có thể khiến trẻ mệt mỏi, cáu kỉnh, hoặc khó tập trung.
Triệu chứng liên quan đến tâm lý: Trẻ có thể lo lắng, căng thẳng, hoặc ngại tham gia các hoạt động xã hội do sợ triệu chứng bùng phát.

Nếu trẻ có các triệu chứng như sốt, sụt cân, phân có máu, hoặc đau bụng dữ dội, đây có thể là dấu hiệu của các bệnh lý nghiêm trọng hơn (như viêm loét đại tràng), cần đưa trẻ đi khám ngay.

3. Cách xử trí hội chứng ruột kích thích ở trẻ em

Điều chỉnh chế độ ăn uống

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát triệu chứng IBS ở trẻ em. Cha mẹ nên hạn chế các thực phẩm dễ kích thích như đồ chiên rán, thực phẩm giàu chất béo, sữa, đồ uống có ga, hoặc thực phẩm chứa caffeine. Một số trẻ có thể nhạy cảm với lactose hoặc gluten, vì vậy cần thử loại bỏ những thực phẩm này và quan sát phản ứng của trẻ. Đối với trẻ bị táo bón, bổ sung chất xơ từ trái cây, rau củ, và ngũ cốc nguyên hạt là cần thiết, nhưng nên tăng dần để tránh gây đầy hơi. Đảm bảo trẻ uống đủ nước để hỗ trợ tiêu hóa và làm mềm phân.

Cha mẹ cần điều chỉnh chế độ ăn phù hợp với trẻ để hỗ trợ tiêu hóa

Quản lý căng thẳng và tâm lý

Căng thẳng là một yếu tố quan trọng có thể làm nặng thêm triệu chứng IBS ở trẻ. Cha mẹ có thể giúp trẻ thư giãn bằng cách khuyến khích tham gia các hoạt động như yoga, thiền, hoặc các trò chơi nhẹ nhàng. Tạo môi trường gia đình tích cực, tránh áp lực học tập hoặc trách mắng, sẽ giúp trẻ cảm thấy an toàn và giảm lo âu.

Sử dụng thuốc theo chỉ định

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê thuốc để giảm triệu chứng IBS ở trẻ. Men vi sinh cũng là một lựa chọn phổ biến để cân bằng hệ vi sinh đường ruột, hỗ trợ tiêu hóa. Tuy nhiên, cha mẹ tuyệt đối không tự ý cho trẻ dùng thuốc mà không có chỉ định của bác sĩ, vì liều lượng và loại thuốc cần được điều chỉnh phù hợp với độ tuổi và tình trạng của trẻ.

Thay đổi lối sống lành mạnh

Thay đổi lối sống có thể giúp trẻ kiểm soát IBS hiệu quả hơn. Khuyến khích trẻ vận động thể chất, như đi bộ, đạp xe, hoặc chơi thể thao nhẹ nhàng, sẽ kích thích nhu động ruột và giảm căng thẳng. Cha mẹ nên giúp trẻ tạo thói quen đi tiêu đều đặn, ví dụ bằng cách khuyến khích trẻ ngồi toilet vào cùng một thời điểm mỗi ngày, đặc biệt sau bữa ăn. Tránh để trẻ nhịn đi tiêu, vì điều này có thể làm nặng thêm táo bón. Ngoài ra, đảm bảo trẻ ngủ đủ giấc, vì giấc ngủ giúp phục hồi cơ thể và giảm các yếu tố kích thích IBS.

Hội chứng ruột kích thích ở trẻ em là một tình trạng mạn tính nhưng có thể kiểm soát được thông qua thay đổi chế độ ăn, quản lý căng thẳng, và chăm sóc y tế phù hợp. Cha mẹ cần hiểu rõ triệu chứng, nguyên nhân, và cách xử trí để giúp trẻ giảm bớt khó chịu và duy trì cuộc sống khỏe mạnh. Quan sát kỹ lưỡng, phối hợp với bác sĩ, và tạo môi trường hỗ trợ sẽ giúp trẻ vượt qua IBS, đảm bảo sự phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699