1. Nhận diện "kẻ quấy rối" giấc ngủ: Làm sao biết bé bị nhiễm giun kim?

Khác với các bệnh lý tiêu hóa khác thường có triệu chứng mơ hồ, nhiễm giun kim có những biểu hiện lâm sàng khá đặc trưng mà cha mẹ tinh ý có thể nhận ra ngay. Dấu hiệu điển hình nhất và cũng là nỗi khổ sở lớn nhất của bé chính là tình trạng ngứa hậu môn, đặc biệt dữ dội vào buổi tối và ban đêm. Khi màn đêm buông xuống, nhiệt độ cơ thể ấm lên trên giường ngủ là lúc giun kim cái chui ra khỏi trực tràng để đẻ trứng ở các nếp gấp quanh hậu môn. Chất keo dính mà giun tiết ra để bảo vệ trứng gây kích ứng niêm mạc mạnh, khiến trẻ ngứa ngáy không chịu nổi. Trẻ thường xuyên đưa tay gãi vùng mông, trằn trọc, lăn lộn, ngủ không sâu giấc và hay giật mình khóc thét.

Bên cạnh triệu chứng ngứa, cha mẹ có thể quan sát thấy những thay đổi về tiêu hóa và hành vi của trẻ. Trẻ bị nhiễm giun kim kéo dài thường có biểu hiện rối loạn tiêu hóa nhẹ, đi ngoài phân nát hoặc lỏng, đôi khi có thể nhìn thấy những con giun nhỏ trắng như sợi chỉ, dài khoảng 1cm ngọ nguậy trên bề mặt phân. Do mất ngủ và khó chịu, trẻ trở nên cáu kỉnh, biếng ăn, da dẻ xanh xao và chậm tăng cân. Ở các bé gái, giun kim còn có thể chui sang âm đạo gây ngứa ngáy vùng kín, viêm nhiễm âm hộ, tiết dịch bất thường và thậm chí gây ra tình trạng đái dầm dù trước đó bé đã kiểm soát tốt việc đi vệ sinh.

Con biếng ăn, chậm tăng cân cũng là một dấu hiệu của con con thể nhiễm giun kim

Cách xác định chắc chắn nhất mà cha mẹ có thể thực hiện tại nhà là soi đèn pin. Vào khoảng 1-2 giờ sau khi bé ngủ và có biểu hiện ngọ nguậy, cha mẹ nhẹ nhàng vạch mông bé ra và dùng đèn pin soi vào vùng hậu môn. Nếu thấy những sợi trắng nhỏ li ti đang di chuyển ở nếp gấp hậu môn, thì chắc chắn bé đã bị nhiễm giun kim và cần được tẩy giun ngay.

2. Nguyên nhân lây nhiễm và vòng tròn tái nhiễm luẩn quẩn

Hiểu được con đường lây truyền của giun kim là chìa khóa để điều trị dứt điểm, bởi loại giun này có khả năng lây lan và tái nhiễm cực kỳ nhanh chóng. Giun kim lây truyền chủ yếu qua đường tiêu hóa theo chu trình "hậu môn - tay - miệng". Khi trẻ bị ngứa và đưa tay gãi hậu môn, hàng ngàn trứng giun nhỏ li ti sẽ bám vào kẽ móng tay và da tay của bé. Sau đó, khi bé mút tay, cầm nắm đồ ăn hoặc đồ chơi rồi đưa lên miệng, trứng giun lại được đưa ngược trở lại vào đường ruột, nở thành ấu trùng và phát triển thành giun trưởng thành, tiếp tục một vòng đời mới.

Không chỉ tự lây nhiễm cho bản thân, trứng giun kim còn có khả năng phát tán rất mạnh ra môi trường. Trứng giun có thể rơi vãi trên ga giường, chăn gối, quần áo, sàn nhà và đồ chơi. Chúng có thể tồn tại ở môi trường bên ngoài trong nhiều tuần. Khi các thành viên khác trong gia đình tiếp xúc với các bề mặt này hoặc hít phải bụi có chứa trứng giun, họ cũng sẽ bị lây nhiễm. Đây chính là lý do vì sao nhiều gia đình chỉ tẩy giun cho mỗi mình bé mà không tẩy cho cả nhà, dẫn đến việc bé vừa khỏi thì lại bị lây ngược lại từ bố mẹ hoặc anh chị em, tạo thành một vòng tròn luẩn quẩn không hồi kết.

3. Hướng dẫn tẩy giun kim bằng thuốc tại nhà an toàn

Hiện nay, phương pháp tẩy giun kim hiệu quả và triệt để nhất được các bác sĩ khuyến cáo là sử dụng thuốc tẩy giun đặc hiệu. Việc dùng các mẹo dân gian như nhét tỏi hay dùng lá cây có thể hỗ trợ phần nào nhưng thường không diệt sạch được giun và trứng, đôi khi còn gây kích ứng niêm mạc hậu môn nhạy cảm của bé.

Để tẩy giun bằng thuốc tại nhà, cha mẹ cần tuân thủ nguyên tắc "tẩy cả nhà và tẩy hai lần". Các loại thuốc tẩy giun phổ biến hiện nay (chứa hoạt chất Mebendazole hoặc Albendazole) thường được bào chế dưới dạng viên nén có vị ngọt, mùi trái cây hoặc dạng dung dịch treo, rất dễ uống cho trẻ nhỏ. Với trẻ từ 2 tuổi trở lên (hoặc từ 12 tháng tuổi theo chỉ định riêng của bác sĩ), cha mẹ có thể cho bé uống một liều duy nhất. Tuy nhiên, điểm mấu chốt nằm ở liều thứ hai. Vì thuốc tẩy giun thường chỉ có tác dụng tiêu diệt giun trưởng thành mà ít tác dụng lên trứng giun, nên sau liều đầu tiên, trứng giun còn sót lại trong ruột vẫn có thể nở thành con. Do đó, việc uống lặp lại liều thứ hai sau 2 tuần (hoặc theo hướng dẫn cụ thể của từng loại thuốc) là bắt buộc để tiêu diệt triệt để những con giun mới nở này, ngăn chặn chúng trưởng thành và đẻ trứng tiếp.

Quan trọng hơn cả, việc tẩy giun phải được thực hiện đồng loạt cho tất cả các thành viên trong gia đình, từ người lớn đến trẻ nhỏ, kể cả người giúp việc hay người chăm sóc trẻ, bất kể họ có triệu chứng ngứa hay không. Chỉ cần một người trong nhà còn mang mầm bệnh, nguy cơ lây lại cho bé là rất cao. Thời điểm uống thuốc có thể vào bất cứ lúc nào trong ngày, không cần nhịn ăn hay kiêng khem, nhưng tốt nhất nên uống vào buổi tối sau bữa ăn nhẹ.

4. Vệ sinh cá nhân và môi trường – Bước quyết định thành bại

Uống thuốc chỉ là điều kiện cần, việc vệ sinh môi trường sống mới là điều kiện đủ để tiễn biệt giun kim vĩnh viễn. Ngay sau ngày uống thuốc tẩy giun đầu tiên, cha mẹ cần thực hiện một cuộc "tổng vệ sinh" quy mô lớn. Tất cả chăn, ga, gối, màn, quần áo ngủ, đồ lót của bé và gia đình cần được giặt sạch bằng nước nóng (nếu có thể) và phơi dưới ánh nắng mặt trời trực tiếp để tiêu diệt trứng giun. Đồ chơi của bé cũng cần được rửa sạch bằng xà phòng và phơi khô. Sàn nhà, tay nắm cửa và các bề mặt bé hay chạm vào cần được lau chùi kỹ lưỡng bằng dung dịch sát khuẩn.

Về vệ sinh cá nhân, thói quen rửa tay bằng xà phòng là vũ khí tối thượng. Cha mẹ cần tập cho bé thói quen rửa tay sạch sẽ trước khi ăn và đặc biệt là sau khi đi vệ sinh. Móng tay của bé phải luôn được cắt ngắn, sạch sẽ để trứng giun không có nơi trú ngụ. Một mẹo nhỏ nhưng rất hiệu quả là nên tắm rửa vệ sinh vùng hậu môn cho bé vào buổi sáng sớm. Vì giun đẻ trứng vào ban đêm, việc tắm rửa buổi sáng sẽ giúp rửa trôi một lượng lớn trứng giun bám quanh hậu môn, giảm thiểu nguy cơ lây lan và tái nhiễm. Ngoài ra, hãy mặc quần lót ôm sát cho bé khi ngủ để hạn chế việc bé đưa tay trực tiếp gãi hậu môn trong vô thức.

Mặc dù tẩy giun là thủ thuật đơn giản tại nhà, nhưng cha mẹ cần đưa bé đến gặp bác sĩ nếu nhận thấy các dấu hiệu bất thường. Đó là khi bé có biểu hiện ngứa hậu môn dữ dội kèm sưng tấy, chảy mủ (do gãi gây nhiễm trùng da), bé bị đau bụng quặn từng cơn, buồn nôn, sụt cân nhanh chóng hoặc da xanh xao thiếu máu nghiêm trọng. Đặc biệt, với trẻ dưới 1 tuổi, cha mẹ tuyệt đối không tự ý mua thuốc tẩy giun về dùng mà phải có sự thăm khám và kê đơn chính xác của bác sĩ nhi khoa để đảm bảo an toàn cho gan và thận của bé.

Nếu con đau bụng quặn, buồn nôn, cha mẹ nên cho con đi khám

Tẩy giun kim cho trẻ không phải là một cuộc chiến đơn độc của thuốc men mà là sự phối hợp tổng lực giữa dùng thuốc đúng phác đồ và giữ gìn vệ sinh nghiêm ngặt. Sự kiên trì của cha mẹ trong việc duy trì thói quen vệ sinh, cắt móng tay và tẩy giun định kỳ 6 tháng một lần cho cả gia đình chính là lá chắn vững chắc nhất bảo vệ con khỏi loài ký sinh trùng phiền toái này. Khi giấc ngủ của con được trọn vẹn, không còn những đêm trằn trọc vì ngứa ngáy, con sẽ phát triển khỏe mạnh, cao lớn và vui vẻ hơn mỗi ngày.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

• Fanpage của Dr Thắng

1. Thạc sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Ths. Vũ Công Thắng: 

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. THS. Vũ Công Thắng: 

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

• Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)

• Địa chỉ phòng khám: Phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Phố Hoàng Ngân, Phường Yên Hòa, Hà Nội.

• Thời gian làm việc: Sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

• Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699