1. Khi nào trẻ bắt đầu tập nói?

Ngôn ngữ là một trong những cột mốc phát triển quan trọng đầu đời, và quá trình “tập nói” thực ra bắt đầu sớm hơn nhiều so với những gì cha mẹ nghĩ. Ngay từ khi sinh ra, bé đã bắt đầu học cách lắng nghe, ghi nhớ và bắt chước âm thanh xung quanh.

• Từ khi chào đời: Tiếng khóc chính là cách giao tiếp đầu tiên của trẻ. Bé dùng tiếng khóc để bày tỏ cảm xúc — đói, mệt, khó chịu hay cần được ôm ấp.

• Khoảng 2–3 tháng tuổi: Bé bắt đầu “ê a”, “ư ạ” – đây là giai đoạn bé khám phá âm thanh của chính mình và phản ứng lại khi nghe giọng nói thân quen, đặc biệt là giọng mẹ.

• Từ 6–9 tháng: Bé bập bẹ các âm đơn như “ba”, “ma”, “da”… và bắt đầu hiểu được một số từ quen thuộc dù chưa nói được.

• Khoảng 12 tháng: Bé có thể nói vài từ có nghĩa như “mẹ”, “bà”, “bye bye” và hiểu được những yêu cầu đơn giản.

• Từ 18–24 tháng: Vốn từ của bé tăng nhanh, bé bắt đầu ghép 2–3 từ thành câu ngắn như “mẹ bế con” hay “ăn cơm rồi”.

• Sau 2 tuổi: Bé biết diễn đạt mong muốn, cảm xúc bằng câu đơn giản và bắt đầu đặt nhiều câu hỏi để khám phá thế giới.

Ngay từ khi sinh ra, bé đã bắt đầu học cách lắng nghe, ghi nhớ và bắt chước âm thanh xung quanh

2. Dấu hiệu bé đang phát triển ngôn ngữ bình thường

Mỗi em bé có tốc độ phát triển ngôn ngữ riêng, nhưng có một số dấu hiệu phổ biến giúp cha mẹ nhận biết rằng bé đang phát triển ngôn ngữ bình thường. Việc quan sát những biểu hiện này giúp cha mẹ yên tâm hơn và có thể hỗ trợ bé đúng cách trong quá trình học nói.

• Phản ứng với âm thanh và tiếng gọi: Ngay từ những tháng đầu, bé đã biết quay đầu theo tiếng gọi hoặc dừng lại khi nghe âm thanh lạ. Bé cũng nhận ra giọng nói quen thuộc của mẹ, cha và tỏ ra vui vẻ khi được trò chuyện.

• Bắt chước âm thanh và nét mặt: Khi thấy người lớn nói chuyện, bé thường ê a hoặc cười, cố gắng bắt chước cách phát âm hoặc biểu cảm trên khuôn mặt. Đây là bước quan trọng giúp bé học cách giao tiếp.

• Tương tác bằng âm thanh: Bé không chỉ nghe mà còn chủ động đáp lại bằng tiếng “ê a”, “ư ạ” hoặc những chuỗi âm vô nghĩa, cho thấy bé đang tập làm quen với ngôn ngữ.

• Biểu đạt bằng cử chỉ: Khi chưa nói được, bé dùng hành động như chỉ tay, gật đầu, lắc đầu để thể hiện mong muốn – đây cũng là một phần của giao tiếp ngôn ngữ.

3. Khi nào mẹ cần lưu ý trẻ có dấu hiệu chậm nói

Trẻ phát triển ngôn ngữ theo từng giai đoạn, và việc chậm hơn một chút so với mốc chung là điều có thể xảy ra. Tuy nhiên, nếu mẹ nhận thấy bé có những dấu hiệu dưới đây kéo dài, rất nên quan tâm và theo dõi sớm để tránh bỏ lỡ “thời điểm vàng” phát triển ngôn ngữ của con:

• Khoảng 12 tháng tuổi: Bé vẫn chưa bập bẹ, ê a hay phản ứng với âm thanh xung quanh. Bé không quay đầu khi được gọi tên, không giật mình khi nghe tiếng động mạnh — đây có thể là dấu hiệu bé gặp khó khăn trong việc nghe hoặc phản xạ âm thanh.

• Đến 18 tháng: Nếu bé chưa nói được từ có nghĩa nào (như “ba”, “mẹ”, “ăn”, “uống”) và chỉ phát ra âm vô nghĩa, mẹ cần theo dõi kỹ vì đây là giai đoạn vốn từ đầu tiên của trẻ.

• Khi tròn 2 tuổi: Bé vẫn chưa biết ghép câu 2 từ như “mẹ ơi”, “ăn cơm”, hoặc không hiểu các chỉ dẫn đơn giản như “lại đây”, “đưa mẹ cái này”, thì cần được đánh giá sớm.

• Bé ít giao tiếp: Bằng mắt, không chỉ trỏ, không bắt chước hành động hoặc nét mặt của người khác – đây là dấu hiệu cảnh báo bé có thể gặp khó khăn trong giao tiếp xã hội.

4. Cách giúp trẻ tập nói sớm, nói rõ hơn

Để bé tập nói sớm và nói rõ ràng hơn, điều quan trọng nhất là cha mẹ cần tạo môi trường giao tiếp gần gũi, vui vẻ và có nhiều tương tác thật. Dưới đây là những cách đơn giản nhưng cực kỳ hiệu quả mẹ có thể áp dụng hằng ngày:

• Trò chuyện thường xuyên với bé: Hãy nói chuyện với con mọi lúc — khi thay tã, tắm, cho ăn hoặc chơi. Giọng nói ấm áp, chậm rãi giúp bé làm quen với ngữ điệu và từ vựng. Dù bé chưa hiểu hết, việc nghe thường xuyên sẽ kích thích khả năng ghi nhớ âm thanh.

• Đọc sách, hát hoặc kể chuyện cho bé nghe mỗi ngày: Những câu chuyện, bài hát vui tươi, nhiều biểu cảm giúp bé học cách bắt chước âm thanh và cảm xúc.

• Chỉ đồ vật và nói tên khi chơi hoặc sinh hoạt: Ví dụ “đây là quả táo”, “đây là con mèo” — cách này giúp bé liên kết hình ảnh và ngôn ngữ, mở rộng vốn từ.

• Hạn chế cho bé xem TV, điện thoại: Trẻ nhỏ học nói qua tương tác thật, chứ không phải từ màn hình.

• Luôn khích lệ và phản hồi tích cực khi bé bập bẹ hoặc nói được — điều đó giúp con tự tin và thích giao tiếp hơn.

Hãy nói chuyện với con mọi lúc — khi thay tã, tắm, cho ăn hoặc chơi

Hầu hết trẻ bắt đầu bập bẹ từ 6 tháng và nói những từ đầu tiên quanh 1 tuổi. Cha mẹ nên thường xuyên trò chuyện, đọc sách và khuyến khích bé phản ứng với âm thanh để kích thích ngôn ngữ. Việc theo dõi và đồng hành đúng cách sẽ giúp bé phát triển khả năng giao tiếp tự nhiên và tự tin.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

• Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng: 

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng: 

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

• Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)

• Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.

• Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699