Nhiễm trùng đường hô hấp trên: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

1. Nhiễm trùng đường hô hấp trên ở trẻ là gì

Nhiễm trùng đường hô hấp trên là tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở các bộ phận của đường hô hấp phía trên, bao gồm mũi, họng, xoang, thanh quản và amidan. Đây là bệnh lý phổ biến ở trẻ em do hệ miễn dịch của trẻ còn chưa phát triển hoàn thiện, khiến trẻ dễ bị tấn công bởi virus hoặc vi khuẩn. Các loại nhiễm trùng đường hô hấp trên bao gồm cảm lạnh thông thường, viêm họng, viêm xoang, viêm amidan và viêm thanh quản.

Nhiễm trùng đường hô hấp trên là tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở các bộ phận của đường hô hấp phía trên

Ở trẻ em, nhiễm trùng đường hô hấp trên thường nhẹ và tự khỏi trong vòng 7-10 ngày. Tuy nhiên, nếu không được chăm sóc đúng cách hoặc trẻ có sức đề kháng yếu, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng như nhiễm trùng tai giữa, viêm phế quản hoặc viêm phổi. Nhận biết và xử lý kịp thời là yếu tố quan trọng để đảm bảo sức khỏe cho trẻ.

2. Nguyên nhân bé bị nhiễm trùng đường hô hấp trên

Nguyên nhân chính gây nhiễm trùng đường hô hấp trên ở trẻ là do virus, chiếm khoảng 80-90% các trường hợp. Các loại virus phổ biến bao gồm rhinovirus (gây cảm lạnh), virus hợp bào hô hấp (RSV), virus cúm (influenza), adenovirus và virus parainfluenza. Những virus này lây lan qua các giọt bắn trong không khí khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc qua tiếp xúc trực tiếp với bề mặt nhiễm khuẩn (như đồ chơi, tay nắm cửa).

Ngoài virus, vi khuẩn cũng có thể gây nhiễm trùng đường hô hấp trên, mặc dù ít phổ biến hơn. Vi khuẩn liên cầu khuẩn (Streptococcus pyogenes) là tác nhân chính gây viêm họng liên cầu, trong khi các vi khuẩn khác như Haemophilus influenzae hoặc Moraxella catarrhalis có thể gây viêm xoang hoặc viêm tai giữa.

3. Dấu hiệu nhận biết trẻ bị nhiễm trùng đường hô hấp trên

Triệu chứng của nhiễm trùng đường hô hấp trên ở trẻ rất đa dạng, tùy thuộc vào tác nhân gây bệnh và bộ phận bị ảnh hưởng. Các dấu hiệu phổ biến bao gồm:

Sổ mũi hoặc nghẹt mũi: Trẻ có thể chảy nước mũi trong hoặc đặc, đôi khi chuyển thành màu vàng hoặc xanh.
Ho: Ho khan hoặc ho có đờm, thường nặng hơn vào ban đêm.
Đau họng: Trẻ cảm thấy đau hoặc ngứa rát khi nuốt, đặc biệt trong trường hợp viêm họng hoặc viêm amidan.
Sốt: Sốt nhẹ đến trung bình (37.5-38.5°C) là triệu chứng phổ biến, nhưng sốt cao hơn có thể xảy ra trong trường hợp nhiễm vi khuẩn.
Mệt mỏi, khó chịu: Trẻ có thể quấy khóc, biếng ăn hoặc ngủ không ngon giấc.
Các triệu chứng khác: Một số trẻ bị đau đầu, đau tai, hắt hơi hoặc sưng hạch ở cổ.

4. Hướng dẫn cha mẹ chăm sóc trẻ bị nhiễm trùng đường hô hấp trên

4.1. Giảm triệu chứng và làm dịu khó chịu

Làm thông thoáng mũi: Với trẻ nhỏ, sử dụng nước muối sinh lý nhỏ mũi hoặc dụng cụ hút mũi để làm sạch dịch nhầy, giúp trẻ dễ thở hơn. Với trẻ lớn, khuyến khích trẻ xì mũi nhẹ nhàng để tránh tổn thương niêm mạc.
Làm dịu cổ họng: Cho trẻ uống nước ấm, trà thảo mộc (như trà hoa cúc) hoặc súp ấm để giảm đau họng. Trẻ trên 1 tuổi có thể dùng mật ong pha với nước ấm hoặc chanh (1-2 thìa cà phê) để giảm ho và ngứa họng. Lưu ý: Không dùng mật ong cho trẻ dưới 1 tuổi.
Tăng độ ẩm: Sử dụng máy tạo độ ẩm trong phòng ngủ của trẻ để giữ độ ẩm 40-60%, đặc biệt trong mùa khô hoặc khi dùng điều hòa. Điều này giúp làm dịu niêm mạc đường hô hấp.

4.2. Hỗ trợ trẻ nghỉ ngơi và dinh dưỡng

Nghỉ ngơi đầy đủ: Để trẻ nghỉ ngơi nhiều hơn, tránh hoạt động mạnh để cơ thể tập trung hồi phục.
Chế độ ăn uống: Cung cấp thực phẩm dễ tiêu hóa như cháo, súp, trái cây giàu vitamin C (cam, kiwi) và thực phẩm chứa kẽm (thịt, hạt). Khuyến khích trẻ uống đủ nước để làm loãng đờm và ngăn ngừa mất nước.
Tránh kích ứng: Giữ trẻ tránh xa khói thuốc lá, bụi bẩn hoặc các chất gây dị ứng như phấn hoa, lông thú cưng.

4.3. Sử dụng thuốc an toàn

Cha mẹ nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi cho bé dùng thuốc

Thuốc hạ sốt: Nếu trẻ sốt trên 38.5°C, có thể sử dụng paracetamol hoặc ibuprofen theo liều lượng bác sĩ chỉ định. Không tự ý dùng thuốc mà không có hướng dẫn.
Không lạm dụng kháng sinh: Nhiễm trùng đường hô hấp trên do virus không cần kháng sinh. Chỉ sử dụng kháng sinh khi bác sĩ xác định nguyên nhân là vi khuẩn (như viêm họng liên cầu).
Thuốc ho và cảm: Tránh dùng thuốc ho hoặc thuốc cảm không kê đơn cho trẻ dưới 6 tuổi, trừ khi có chỉ định của bác sĩ.

4.4. Theo dõi và đưa trẻ đi khám khi cần thiết

Cha mẹ cần đưa trẻ đến bác sĩ nếu:

Triệu chứng kéo dài quá 10 ngày hoặc trở nặng.
Trẻ có dấu hiệu khó thở, thở khò khè, đau ngực hoặc đau tai.
Sốt cao (trên 39°C) kéo dài hơn 2 ngày hoặc kèm phát ban, nôn mửa.
Trẻ bỏ ăn, mệt mỏi bất thường hoặc có dấu hiệu mất nước (môi khô, tiểu ít).

Nhiễm trùng đường hô hấp trên là bệnh lý phổ biến ở trẻ em, thường do virus gây ra và có thể tự khỏi nếu được chăm sóc đúng cách. Hiểu rõ nguyên nhân, nhận biết triệu chứng và áp dụng các biện pháp chăm sóc tại nhà sẽ giúp trẻ vượt qua bệnh một cách an toàn. Tuy nhiên, cha mẹ cần cảnh giác với các dấu hiệu nghiêm trọng và đưa trẻ đi khám kịp thời khi cần thiết. Bằng cách phòng ngừa hiệu quả và chăm sóc chu đáo, bạn có thể giúp con yêu khỏe mạnh và giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh trong tương lai.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 669