Nuôi con khi thiếu sữa mẹ: Làm sao để bé vẫn tăng cân đều và phát triển tốt?

1. Nguyên Nhân Thiếu Sữa Mẹ

1.1. Yếu Tố Sinh Lý

Một số bà mẹ gặp khó khăn trong việc sản xuất đủ sữa do các vấn đề sinh lý như tuyến vú kém phát triển, rối loạn nội tiết tố hoặc tình trạng suy giảm prolactin (hormone kích thích sản xuất sữa). Các ca sinh mổ hoặc sinh non cũng có thể ảnh hưởng đến quá trình tiết sữa.

Tuyến vú kém phát triển hoặc rối loạn nội tiết tố có thể khiến mẹ bỉm không tiết được đủ sữa cho bé

1.2. Chế Độ Dinh Dưỡng Và Tinh Thần

Chế độ ăn uống thiếu chất, căng thẳng, mệt mỏi hoặc thiếu ngủ có thể làm giảm lượng sữa mẹ. Mẹ cần được cung cấp đủ dinh dưỡng và nghỉ ngơi để duy trì nguồn sữa ổn định.

1.3. Kỹ Thuật Cho Con Bú

Việc cho bé bú sai tư thế, không kích thích bé bú thường xuyên hoặc không vắt sữa đều đặn có thể khiến lượng sữa giảm dần. Bé bú không hiệu quả cũng làm giảm tín hiệu kích thích sản xuất sữa.

1.4. Các Yếu Tố Khác

Một số bà mẹ phải dùng thuốc hoặc mắc các bệnh lý (như tiểu đường, bệnh tuyến giáp) có thể ảnh hưởng đến khả năng tiết sữa. Ngoài ra, việc quay lại công việc sớm hoặc áp lực từ môi trường sống cũng góp phần làm giảm lượng sữa.

2. Làm Sao Để Bé Tăng Cân Đều Và Phát Triển Tốt Khi Mẹ Thiếu Sữa?

Khi thiếu sữa mẹ, phụ huynh có thể áp dụng các biện pháp thay thế và chăm sóc hợp lý để đảm bảo bé nhận đủ dinh dưỡng và phát triển toàn diện.

2.1. Sử Dụng Sữa Công Thức Phù Hợp

Sữa công thức là giải pháp thay thế phổ biến khi sữa mẹ không đủ. Để đảm bảo bé tăng cân đều và phát triển tốt, phụ huynh cần:

Chọn sữa phù hợp với độ tuổi: Sữa công thức được thiết kế theo từng giai đoạn phát triển của trẻ (0-6 tháng, 6-12 tháng, trên 12 tháng). Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để chọn loại sữa phù hợp với tình trạng sức khỏe của bé, đặc biệt nếu bé có nguy cơ dị ứng hoặc không dung nạp lactose.
Pha sữa đúng cách: Tuân thủ hướng dẫn trên bao bì, sử dụng đúng tỷ lệ bột sữa và nước sạch đã đun sôi, để nguội ở nhiệt độ khoảng 40-50°C. Pha sữa quá đặc hoặc quá loãng có thể gây rối loạn tiêu hóa hoặc thiếu hụt dinh dưỡng.
Theo dõi phản ứng của bé: Quan sát xem bé có dấu hiệu dị ứng (phát ban, tiêu chảy, nôn mửa) hay không. Nếu có, cần đổi sang loại sữa đặc biệt như sữa thủy phân hoặc sữa không chứa lactose theo chỉ định của bác sĩ.

2.2. Kết Hợp Sữa Công Thức Và Sữa Mẹ

Nếu mẹ vẫn có một lượng sữa nhất định, hãy ưu tiên cho bé bú sữa mẹ trước, sau đó bổ sung sữa công thức để đảm bảo bé nhận đủ dinh dưỡng. Phương pháp này giúp duy trì việc kích thích sản xuất sữa mẹ đồng thời cung cấp đủ năng lượng cho bé. Hãy cho bé bú trực tiếp từ mẹ càng nhiều càng tốt, vì việc bú trực tiếp kích thích tuyến sữa hiệu quả hơn so với vắt sữa.

Mẹ nên ưu tiên cho bé bú sữa mẹ trước rồi bổ sung sữa công thức để đảm bảo bé nhận đủ dinh dưỡng

2.3. Tăng Cường Dinh Dưỡng Cho Bé

Khi bé bắt đầu giai đoạn ăn dặm, thường từ 6 tháng tuổi trở lên, việc bổ sung dinh dưỡng qua các bữa ăn dặm là cách hiệu quả để hỗ trợ bé tăng cân và phát triển toàn diện. Phụ huynh nên chọn các loại thực phẩm giàu năng lượng và dễ tiêu hóa để phù hợp với hệ tiêu hóa còn non nớt của trẻ. Các món như cháo gạo nấu với thịt gà, cá, hoặc rau củ cung cấp protein, vitamin và khoáng chất cần thiết. Ngoài ra, các loại thực phẩm như khoai lang nghiền, bơ, hoặc chuối chín không chỉ mềm, dễ ăn mà còn giàu năng lượng, giúp bé tăng cân đều.

Để đảm bảo bé hấp thụ tốt dinh dưỡng, phụ huynh nên chia nhỏ bữa ăn thành 2-3 bữa chính và 1-2 bữa phụ mỗi ngày, với lượng thức ăn phù hợp để tránh gây áp lực cho dạ dày của bé. Ví dụ, một bữa cháo nhỏ kèm chút rau củ và thịt xay nhuyễn có thể là lựa chọn lý tưởng. Việc bổ sung chất béo lành mạnh cũng rất quan trọng để tăng cường năng lượng. Phụ huynh có thể thêm một thìa nhỏ dầu ô liu, dầu hạt lanh hoặc bơ vào cháo hoặc bột ăn dặm của bé. Những loại chất béo này không chỉ giúp tăng cân mà còn hỗ trợ sự phát triển trí não và hệ thần kinh của trẻ.

3. Hỗ Trợ Mẹ Tăng Sữa Mẹ

Dù thiếu sữa mẹ, phụ huynh vẫn có thể thử các phương pháp để kích thích sản xuất sữa, giúp giảm phụ thuộc vào sữa công thức.

3.1. Cho Bé Bú Thường Xuyên

Việc cho bé bú thường xuyên là cách hiệu quả nhất để kích thích sản xuất sữa. Phụ huynh nên khuyến khích bé bú trực tiếp từ mẹ khoảng 2-3 giờ/lần, kể cả vào ban đêm, vì quá trình bú sẽ gửi tín hiệu đến cơ thể mẹ để sản xuất thêm sữa. Nếu bé không bú trực tiếp, mẹ có thể sử dụng máy hút sữa để duy trì việc kích thích tuyến sữa đều đặn. Việc duy trì lịch bú hoặc hút sữa đều đặn sẽ giúp tăng lượng sữa theo thời gian.

3.2. Ăn Uống Đủ Chất

Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì nguồn sữa mẹ. Mẹ cần bổ sung thực phẩm giàu protein như thịt, cá, trứng, đậu và các loại hạt để hỗ trợ sản xuất sữa. Các loại thực phẩm lợi sữa truyền thống như lá đinh lăng, chè vằng, hoặc ngũ cốc cũng có thể được thêm vào chế độ ăn. Ngoài ra, mẹ nên ăn đa dạng rau xanh, trái cây và các thực phẩm giàu chất béo lành mạnh như quả bơ, dầu ô liu để đảm bảo cơ thể nhận đủ năng lượng và chất dinh dưỡng cần thiết.

3.3. Uống Đủ Nước

Để duy trì lượng sữa ổn định, mẹ cần uống đủ 2,5-3 lít nước mỗi ngày. Nước không chỉ giúp mẹ tránh mất nước mà còn hỗ trợ quá trình tiết sữa. Ngoài nước lọc, mẹ có thể bổ sung các loại nước trái cây tươi, sữa, hoặc súp để tăng cường dinh dưỡng. Các loại đồ uống như nước chè vằng hoặc nước gạo lứt rang cũng được nhiều mẹ tin dùng để kích thích tiết sữa.

3.4. Nghỉ Ngơi Và Giảm Căng Thẳng

Tinh thần thoải mái và giấc ngủ đủ là yếu tố quan trọng để duy trì nguồn sữa mẹ. Căng thẳng hoặc thiếu ngủ có thể làm giảm hormone prolactin, ảnh hưởng đến khả năng tiết sữa. Mẹ nên sắp xếp thời gian nghỉ ngơi hợp lý, tranh thủ ngủ khi bé ngủ, và nhờ sự hỗ trợ từ gia đình để giảm bớt áp lực. Các bài tập thư giãn như hít thở sâu hoặc yoga nhẹ nhàng cũng có thể giúp mẹ giảm căng thẳng, từ đó hỗ trợ sản xuất sữa hiệu quả hơn.

Thiếu sữa mẹ không phải là vấn đề nan giải nếu phụ huynh biết cách chăm sóc và bổ sung dinh dưỡng đúng cách cho bé. Sữa công thức, khi được sử dụng hợp lý, kết hợp với chế độ ăn dặm cân bằng và theo dõi sức khỏe định kỳ, sẽ giúp bé tăng cân đều và phát triển toàn diện. Đồng thời, mẹ có thể thử các biện pháp kích thích sữa để duy trì nguồn sữa mẹ càng lâu càng tốt. Nếu có bất kỳ lo lắng nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo bé nhận được sự chăm sóc tốt nhất. Với tình yêu và sự chu đáo, bé sẽ luôn khỏe mạnh và phát triển tốt dù thiếu sữa mẹ.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699