1. Viêm họng và phản ứng sốt: Cuộc chiến bảo vệ cơ thể

Trước khi đi sâu vào vấn đề thời gian, chúng ta cần hiểu tại sao trẻ bị viêm họng lại sốt. Họng là cửa ngõ quan trọng của đường hô hấp và tiêu hóa, nơi tiếp xúc đầu tiên với các tác nhân gây bệnh từ môi trường bên ngoài. Khi virus hoặc vi khuẩn xâm nhập và tấn công niêm mạc họng, hệ miễn dịch của trẻ sẽ được kích hoạt để chống trả. Sốt thực chất không phải là kẻ thù, mà là một phần quan trọng của cơ chế phòng thủ này. Nhiệt độ cơ thể tăng cao giúp ức chế sự sinh sôi của vi khuẩn, virus, đồng thời thúc đẩy các tế bào miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn.

Sốt là phản ứng của cơ thể được kích hoạt để chống trả virus hoặc vi khuẩn

Tuy nhiên, viêm họng ở trẻ em có hai nguyên nhân chính với diễn biến hoàn toàn khác nhau. Khoảng 70-80% các trường hợp viêm họng là do virus (như Adenovirus, Rhino virus, virus cúm...). Trong trường hợp này, bệnh thường diễn biến lành tính và tự giới hạn. Ngược lại, khoảng 20-30% còn lại là do vi khuẩn, phổ biến nhất là liên cầu khuẩn nhóm A (Streptococcus). Viêm họng do liên cầu khuẩn thường gây ra các triệu chứng nặng nề hơn, sốt cao hơn và nếu không được điều trị bằng kháng sinh kịp thời, nó có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như thấp tim hay viêm cầu thận cấp. Do đó, việc xác định nguyên nhân là yếu tố then chốt để dự đoán thời gian sốt.

2. Sốt do viêm họng kéo dài bao lâu?

Thời gian sốt ở trẻ bị viêm họng không cố định mà thay đổi tùy thuộc vào tác nhân gây bệnh và sức đề kháng của từng trẻ. Đối với trường hợp viêm họng do virus, cơn sốt thường khởi phát đột ngột và đạt đỉnh trong vòng 24 đến 48 giờ đầu tiên. Trẻ có thể sốt rất cao, từ 39 đến 40 độ C, kèm theo mệt mỏi và đau nhức cơ thể. Tuy nhiên, nếu được chăm sóc tốt, cơn sốt sẽ có xu hướng giảm dần cường độ sau ngày thứ 3. Thông thường, trẻ sẽ cắt sốt hoàn toàn sau khoảng 3 đến 5 ngày. Sau khi hết sốt, các triệu chứng khác như ho, sổ mũi có thể vẫn kéo dài thêm một vài ngày nữa trước khi trẻ bình phục hoàn toàn.

Đối với trường hợp viêm họng do vi khuẩn (liên cầu khuẩn), diễn biến sốt thường phức tạp hơn. Nếu không được điều trị bằng kháng sinh, cơn sốt có thể kéo dài dai dẳng từ 5 ngày trở lên mà không có dấu hiệu thuyên giảm, thậm chí nhiệt độ có thể dao động thất thường và trẻ rất mệt mỏi. Tuy nhiên, nếu trẻ được chẩn đoán đúng và sử dụng kháng sinh phù hợp, tình hình sẽ cải thiện rất nhanh chóng. Thông thường, sau khi dùng kháng sinh đủ liều khoảng 24 đến 48 giờ, trẻ sẽ bắt đầu cắt sốt và cảm thấy dễ chịu hơn hẳn. Do đó, mốc thời gian "3 ngày" là một cột mốc quan trọng để cha mẹ theo dõi. Nếu sau 3 ngày điều trị tích cực tại nhà mà con vẫn sốt cao không hạ, đó là lúc cần phải đánh giá lại tình trạng bệnh.

3. Phân biệt viêm họng do Virus và Vi khuẩn để xử lý đúng

Vì thời gian sốt và cách điều trị của hai loại viêm họng này khác nhau, cha mẹ cần trang bị kỹ năng quan sát để phân biệt sơ bộ tại nhà. Viêm họng do virus thường đi kèm với các triệu chứng của cảm lạnh thông thường. Bên cạnh đau họng và sốt, trẻ thường bị chảy nước mũi trong, hắt hơi, ho nhiều, và có thể bị viêm kết mạc (mắt đỏ, chảy nước mắt). Cổ họng trẻ có thể đỏ rực nhưng thường không có mủ. Trẻ vẫn có thể chơi đùa được khi hạ sốt và bệnh thường thuyên giảm dần theo thời gian.

Ngược lại, viêm họng do vi khuẩn (đặc biệt là liên cầu) thường có những đặc điểm nhận diện riêng biệt. Bệnh thường khởi phát rất cấp tính với sốt cao đột ngột, đau họng dữ dội khiến trẻ nuốt khó, bỏ ăn và có thể nôn trớ. Một đặc điểm quan trọng để phân biệt là trẻ bị viêm họng liên cầu thường không có các triệu chứng cảm lạnh như ho hay sổ mũi. Khi cha mẹ soi đèn vào họng bé, có thể thấy hai amidan sưng to, đỏ thẫm và có các chấm mủ trắng hoặc mảng trắng bám trên bề mặt. Ngoài ra, hạch ở vùng cổ và dưới hàm của trẻ thường sưng to và đau khi chạm vào. Hơi thở của trẻ nhiễm khuẩn thường có mùi hôi đặc trưng. Nếu nhận thấy các dấu hiệu nghi ngờ vi khuẩn này, việc đưa trẻ đi khám để làm xét nghiệm và lấy thuốc kháng sinh là bắt buộc.

4. Hướng dẫn chăm sóc và hạ sốt an toàn tại nhà

Dù nguyên nhân là gì, việc chăm sóc hỗ trợ tại nhà đóng vai trò quyết định giúp trẻ cảm thấy dễ chịu hơn trong những ngày sốt cao. Ưu tiên hàng đầu là kiểm soát nhiệt độ. Nếu trẻ sốt trên 38,5 độ C và cảm thấy khó chịu, quấy khóc, cha mẹ nên cho trẻ dùng thuốc hạ sốt Paracetamol với liều lượng 10-15mg/kg cân nặng, lặp lại mỗi 4-6 giờ nếu cần. Bên cạnh dùng thuốc, hãy nới lỏng quần áo cho trẻ, để trẻ nằm ở nơi thoáng mát và chườm ấm (nước ấm thấp hơn thân nhiệt 2 độ) vào các vùng nách, bẹn để giúp cơ thể thải nhiệt nhanh hơn. Tuyệt đối không chườm lạnh hoặc ủ ấm quá kỹ vì có thể gây sốc nhiệt hoặc co giật.

Vấn đề quan trọng thứ hai là bù nước và dinh dưỡng. Khi bị sốt và đau họng, trẻ rất dễ bị mất nước do thân nhiệt tăng và ngại uống nước vì đau. Cha mẹ cần kiên nhẫn khuyến khích con uống nước từng chút một. Nước mát, nước trái cây, sữa lạnh hoặc sữa chua, kem lỏng sẽ giúp làm dịu cảm giác đau rát ở họng tốt hơn là nước nóng. Về thức ăn, hãy chuyển sang chế độ ăn lỏng, mềm, dễ nuốt như cháo loãng, súp nguội. Tránh các thức ăn cứng, cay nóng hoặc có tính axit cao (như cam, chanh quá chua) vì sẽ làm niêm mạc họng bị kích ứng thêm.

Vệ sinh mũi họng cũng là một bước không thể thiếu. Cho trẻ súc miệng bằng nước muối sinh lý ấm nhiều lần trong ngày giúp làm sạch khoang miệng, giảm lượng vi khuẩn và làm dịu cơn đau họng hiệu quả. Đối với trẻ nhỏ chưa biết súc miệng, cha mẹ có thể dùng gạc rơ lưỡi thấm nước muối để vệ sinh khoang miệng cho bé.

5. Những dấu hiệu báo động cần đưa trẻ đi khám ngay

Mặc dù phần lớn viêm họng có thể điều trị tại nhà, nhưng cha mẹ cần hết sức cảnh giác với các diễn biến bất thường. Cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay lập tức nếu trẻ có biểu hiện khó thở, thở rít, cánh mũi phập phồng hoặc có tiếng ngáy to bất thường khi ngủ (dấu hiệu đường thở bị chèn ép do amidan quá lớn hoặc áp xe thành họng). Tình trạng mất nước nặng cũng là một cấp cứu y khoa, biểu hiện qua việc trẻ môi khô nứt nẻ, mắt trũng sâu, khóc không có nước mắt hoặc không đi tiểu trong vòng 8 tiếng.

Cha mẹ cần nhận biết các dấu hiệu nghiêm trọng để đưa bé đi khám kịp thời

Ngoài ra, nếu trẻ sốt cao liên tục không đáp ứng với thuốc hạ sốt, hoặc cơn sốt kéo dài quá 3 ngày (72 giờ) mà không có xu hướng giảm, cha mẹ cần đưa con đi khám lại để tìm nguyên nhân. Sự xuất hiện của các ban đỏ trên da (biểu hiện của sốt tinh hồng nhiệt), cứng cổ, đau đầu dữ dội hoặc nôn vọt liên tục cũng là những dấu hiệu chỉ điểm các biến chứng nguy hiểm cần được can thiệp chuyên sâu. Đặc biệt, với trẻ có tiền sử thấp tim hoặc các bệnh lý mạn tính, việc thăm khám sớm ngay khi có dấu hiệu viêm họng là vô cùng cần thiết để phòng ngừa rủi ro.

Sốt do viêm họng ở trẻ em là một thử thách về sự kiên nhẫn đối với các bậc cha mẹ. Thông thường, "cơn bão" này sẽ đi qua sau khoảng 3 đến 5 ngày nếu là do virus, và sẽ được kiểm soát nhanh chóng trong vòng 24-48 giờ sau khi dùng kháng sinh nếu là do vi khuẩn. Điều quan trọng nhất không phải là tìm mọi cách để con hết sốt ngay lập tức, mà là theo dõi sát sao toàn trạng của bé, đảm bảo con không bị mất nước và phát hiện kịp thời những dấu hiệu chuyển nặng. Với sự chăm sóc ân cần và đúng cách, cha mẹ sẽ là điểm tựa vững chắc nhất giúp con chiến thắng bệnh tật và sớm tìm lại nụ cười khỏe mạnh.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

• Fanpage của Dr Thắng

1. Thạc sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Ths. Vũ Công Thắng: 

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. THS. Vũ Công Thắng: 

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

• Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)

• Địa chỉ phòng khám: Phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Phố Hoàng Ngân, Phường Yên Hòa, Hà Nội.

• Thời gian làm việc: Sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

• Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699