Thiếu vitamin B1 ở trẻ em: Dấu hiệu sớm và cách xử lý

1. Vitamin B1 là gì và vai trò với trẻ em

Vitamin B1, còn gọi là thiamin, là một loại vitamin tan trong nước thuộc nhóm B, đóng vai trò thiết yếu trong quá trình chuyển hóa năng lượng từ glucose – nguồn nhiên liệu chính của não bộ và các cơ quan. Không giống như các vitamin có thể dự trữ lâu dài, B1 cần được bổ sung đều đặn hằng ngày vì cơ thể không thể tự tổng hợp hay lưu trữ lượng lớn.

Ở trẻ em, đặc biệt là trong giai đoạn sơ sinh và những năm đầu đời, nhu cầu về B1 rất cao do tốc độ phát triển nhanh cả về thể chất và trí tuệ. Vitamin B1 không chỉ giúp duy trì hoạt động của hệ thần kinh, cơ bắp và tim mạch, mà còn hỗ trợ chức năng tiêu hóa và cảm xúc.

Nếu bị thiếu vitamin B1, trẻ có thể gặp rối loạn chuyển hóa, khiến glucose không được chuyển hóa hiệu quả, từ đó gây ra tình trạng mệt mỏi, biếng ăn, suy tim, rối loạn thần kinh – cơ. Tình trạng thiếu B1 kéo dài còn có thể gây ra các bệnh nghiêm trọng như beriberi hoặc hội chứng Wernicke nếu không được phát hiện kịp thời.

Vitamin B1, còn gọi là thiamin, là một loại vitamin tan trong nước thuộc nhóm B

2. Biểu hiện thiếu vitamin B1 ở trẻ em

Thiếu vitamin B1 (thiamin) ở trẻ có thể bắt đầu bằng những biểu hiện âm thầm, dễ bị nhầm với rối loạn tiêu hóa hoặc rối loạn giấc ngủ thông thường. Tuy nhiên, nếu không được phát hiện sớm và bổ sung kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến các rối loạn thần kinh – tim mạch nghiêm trọng.

Trẻ trở nên dễ cáu gắt, mệt mỏi, chán ăn dù trước đó vẫn ăn uống bình thường. Một số bé có biểu hiện quấy khóc vô cớ, không rõ nguyên nhân, dễ nhầm với giai đoạn “nhạy cảm” trong phát triển.
Giấc ngủ kém chất lượng: Bé khó vào giấc, ngủ chập chờn, hay giật mình, vặn mình hoặc thức dậy khó dỗ.
Rối loạn tiêu hóa nhẹ như nôn ói, tiêu chảy không rõ nguyên nhân, có thể lặp đi lặp lại khiến trẻ sút cân, chậm lớn.
Biểu hiện thần kinh – vận động: Trẻ có thể run tay chân nhẹ, giảm trương lực cơ, chậm lẫy, chậm biết bò hoặc ngồi không vững.
Thiếu nặng có thể dẫn đến các hội chứng nguy hiểm như: phù chân tay, khó thở, suy tim; liệt mềm, yếu cơ; hoặc rối loạn tri giác, nhìn mờ, rối loạn vận động mắt (hội chứng Wernicke – tuy hiếm gặp nhưng đặc biệt nguy hiểm nếu không can thiệp kịp thời).

3. Nguyên nhân khiến trẻ thiếu vitamin B1

Thiếu vitamin B1 ở trẻ em có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân liên quan đến chế độ ăn, sức khỏe tiêu hóa và cách chăm sóc hằng ngày. Dưới đây là những yếu tố thường gặp nhất:

Chế độ ăn nghèo dinh dưỡng: Trẻ ăn nhiều tinh bột tinh luyện (như cơm trắng, bánh mì trắng) nhưng lại thiếu ngũ cốc nguyên cám, đậu đỗ, thịt nạc, các loại hạt – những thực phẩm giàu B1. Điều này khiến cơ thể không đủ nguyên liệu để chuyển hóa năng lượng.
Bú mẹ hoàn toàn nhưng mẹ thiếu B1: Nếu mẹ có chế độ ăn thiếu hụt vitamin B1 trong thai kỳ hoặc khi đang cho con bú, sữa mẹ sẽ không cung cấp đủ lượng B1 cần thiết cho bé.
Rối loạn tiêu hóa hoặc dùng thuốc: Trẻ bị tiêu chảy kéo dài, hội chứng kém hấp thu, hoặc đang dùng thuốc lợi tiểu có thể mất nhiều B1 qua đường nước tiểu hoặc không hấp thu đủ.
Thói quen ăn uống công nghiệp: Trẻ tiêu thụ nhiều thực phẩm chế biến sẵn, thiếu rau củ và thực phẩm tươi sống, dễ bị thiếu hụt các vi chất thiết yếu, trong đó có vitamin B1.

4. Cách khắc phục thiếu B1 ở trẻ

Bổ sung vitamin B1 đúng cách sẽ giúp trẻ cải thiện rõ rệt về sức khỏe, cảm xúc và phát triển vận động. Dưới đây là những cách hiệu quả cha mẹ có thể áp dụng:

Bổ sung thực phẩm giàu B1 hằng ngày: Ưu tiên các nguồn tự nhiên như thịt nạc heo, trứng, đậu đỗ, ngũ cốc nguyên cám, hạt hướng dương và rau xanh. Những thực phẩm này không chỉ cung cấp B1 mà còn giàu dưỡng chất hỗ trợ tăng trưởng toàn diện.
Mẹ đang cho con bú cần đủ B1: Với trẻ dưới 6 tháng bú mẹ hoàn toàn, chế độ dinh dưỡng của mẹ phải đảm bảo đủ B1 để sữa có thể cung cấp đầy đủ cho con.
Bổ sung vi chất dạng uống khi cần: Khi trẻ có dấu hiệu thiếu hụt hoặc thuộc nhóm nguy cơ cao, bác sĩ có thể chỉ định bổ sung vitamin B1 đường uống, liều lượng tùy theo độ tuổi và tình trạng sức khỏe.
Theo dõi nếu có bệnh nền: Với trẻ bị tiêu chảy kéo dài, hội chứng kém hấp thu hay dùng thuốc đặc trị, việc bổ sung B1 có thể phải kéo dài và cần được theo dõi định kỳ.

Bổ sung vitamin B1 đúng cách sẽ giúp trẻ cải thiện rõ rệt về sức khỏe, cảm xúc và phát triển vận động

Việc nhận diện sớm dấu hiệu thiếu vitamin B1 giúp cha mẹ chủ động trong việc chăm sóc và bảo vệ sức khỏe của trẻ. Bổ sung dinh dưỡng hợp lý và tham khảo ý kiến bác sĩ là bước cần thiết khi nghi ngờ trẻ có nguy cơ thiếu hụt. Hãy luôn đồng hành cùng con với hiểu biết đúng đắn và sự quan tâm kịp thời.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699