Trẻ 3 tuổi chưa biết nói có nguy hiểm không?

1. Trẻ 3 tuổi chưa biết nói có bình thường không?

Trẻ 3 tuổi chưa biết nói không phải là bình thường và cần được quan tâm sớm. Ở độ tuổi này, trẻ phải nói được ít nhất 50 từ trở lên, biết ghép 2-3 từ thành câu đơn giản như “Mẹ bế con”, “Ba cho ăn” và có thể hiểu, thực hiện các chỉ dẫn đơn giản như “Lấy cho mẹ cái ly”. Ngoài ra, trẻ cũng nên bắt đầu biết hỏi, trả lời các câu hỏi đơn giản, bày tỏ mong muốn hoặc cảm xúc qua lời nói.

Nếu trẻ chậm nói hoặc chưa nói được, cha mẹ không nên chờ đợi bé tự cải thiện mà nên đưa trẻ đi khám để tìm nguyên nhân, vì có thể liên quan đến các vấn đề như rối loạn phát triển ngôn ngữ, chậm phát triển trí tuệ, tự kỷ hoặc vấn đề về thính lực. Phát hiện và can thiệp sớm sẽ giúp trẻ có cơ hội phát triển ngôn ngữ tốt hơn.

Trẻ 3 tuổi chưa biết nói không phải là bình thường và cần được quan tâm sớm

2. Nguyên nhân trẻ 3 tuổi chưa biết nói

Có nhiều nguyên nhân khiến trẻ 3 tuổi chưa biết nói, được chia thành hai nhóm chính: nguyên nhân lành tính (sinh lý) và nguyên nhân bệnh lý, trong đó nhóm bệnh lý cần được phát hiện sớm để can thiệp kịp thời.

2.1. Nguyên nhân lành tính (sinh lý)

Chậm nói đơn thuần: Trẻ chỉ chậm nói nhưng không kèm theo các vấn đề bệnh lý khác. Bé vẫn giao tiếp bằng mắt, hiểu lời người lớn, biết làm theo chỉ dẫn. Thường có tiền sử gia đình như cha mẹ hoặc anh chị từng chậm nói lúc nhỏ nhưng sau này vẫn phát triển bình thường. Trẻ chậm nói đơn thuần nếu được can thiệp đúng cách thường sẽ bắt kịp bạn bè đồng trang lứa.

2.2. Nguyên nhân bệnh lý (cần đi khám sớm)

Khiếm thính: Trẻ nghe kém, không quay đầu phản ứng với tiếng động hoặc khi được gọi tên. Ngôn ngữ phát triển kém do không nghe được âm thanh để bắt chước và học nói.
Rối loạn phổ tự kỷ: Trẻ không giao tiếp mắt, ít hoặc không chỉ trỏ, ít cười, thích chơi một mình, không bắt chước hành động của người lớn.
Chậm phát triển trí tuệ: Trẻ chậm nói đi kèm chậm vận động, chậm học hỏi. Bé không hiểu lời người lớn, kém tập trung, ít phản hồi khi được gọi hoặc yêu cầu.
Rối loạn phát âm: Do bất thường cấu trúc lưỡi, vòm miệng (như dính thắng lưỡi) khiến trẻ nói khó nghe, không rõ chữ, phát âm sai nhiều âm.
Thiếu môi trường giao tiếp: Trẻ ít được trò chuyện, chơi đùa cùng người lớn mà chủ yếu xem tivi hoặc dùng thiết bị điện tử, khiến ngôn ngữ chậm phát triển do thiếu tương tác xã hội.

3. Dấu hiệu cha mẹ nên đưa trẻ đi khám ngay

Nếu trẻ 3 tuổi chưa biết nói hoặc nói rất ít, cha mẹ không nên chần chừ mà cần cho bé đi khám sớm, nhất là khi xuất hiện các dấu hiệu sau:

Chưa nói được từ ghép hay câu đơn giản: Trẻ vẫn chỉ nói những tiếng đơn lẻ, không thể ghép từ thành câu như “mẹ bế con” hay “ba cho ăn,” dù đã 3 tuổi. Đây là dấu hiệu cảnh báo chậm phát triển ngôn ngữ.
Không hiểu lời nói, không làm theo chỉ dẫn: Bé dường như không hiểu những chỉ dẫn đơn giản như “lại đây,” “đưa mẹ cái ly,” hoặc tỏ ra bối rối khi được yêu cầu làm việc gì.
Không giao tiếp bằng mắt, không chỉ trỏ: Trẻ tránh ánh nhìn, không chỉ vào đồ vật để bày tỏ mong muốn, không dùng cử chỉ để giao tiếp, đây có thể là dấu hiệu rối loạn phổ tự kỷ.
Phát âm khó, nói ngọng nặng: Trẻ nói không rõ chữ, âm méo mó, hoặc người lạ khó hiểu lời trẻ nói, có thể do bất thường cấu trúc miệng hoặc rối loạn phát âm.
Nghe kém, không phản ứng khi gọi tên: Trẻ không quay đầu hoặc không phản hồi khi gọi tên, dễ bỏ qua âm thanh xung quanh, có thể nghi ngờ vấn đề về thính lực.
Chậm luôn cả vận động: Không chỉ chậm nói, trẻ còn chậm biết chạy, nhảy, leo cầu thang hoặc không tự mặc quần áo được, cho thấy có thể chậm phát triển toàn diện.

4. Trẻ 3 tuổi chưa biết nói phải điều trị thế nào?

Nếu trẻ 3 tuổi chưa biết nói, cha mẹ cần thực hiện các bước can thiệp kịp thời để giúp bé bắt kịp khả năng ngôn ngữ:

Đưa trẻ đi khám chuyên khoa: Đầu tiên, hãy đưa trẻ đến bác sĩ Nhi khoa hoặc các chuyên khoa Tâm lý – Ngôn ngữ – Phát triển để được đánh giá toàn diện. Bác sĩ sẽ kiểm tra thính lực để loại trừ điếc bẩm sinh, đánh giá khả năng phát triển trí tuệ và tầm soát các rối loạn như tự kỷ. Đồng thời, kiểm tra cấu trúc miệng, lưỡi để phát hiện bất thường cản trở phát âm và xác định mức độ chậm nói của trẻ.
Tập can thiệp ngôn ngữ sớm: Việc can thiệp sớm rất quan trọng. Trẻ nên được trị liệu ngôn ngữ tại các trung tâm chuyên biệt, nơi trẻ sẽ được dạy từng âm, từng từ, kết hợp luyện tập các phản xạ giao tiếp như giao tiếp mắt, chỉ trỏ, bắt chước hành động.
Tạo môi trường giao tiếp tại nhà: Cha mẹ nên thường xuyên trò chuyện với trẻ, tránh để trẻ tiếp xúc quá nhiều với TV hay điện thoại. Nên đọc sách, kể chuyện, hát cùng trẻ, dạy trẻ gọi tên đồ vật, con vật và tập trẻ trả lời những câu hỏi đơn giản để kích thích khả năng ngôn ngữ.
Nếu có bệnh lý → điều trị nguyên nhân: Trong trường hợp phát hiện bệnh lý, trẻ cần được điều trị đúng hướng. Ví dụ, nếu trẻ bị khiếm thính, cần dùng máy trợ thính; nếu dính thắng lưỡi, có thể phẫu thuật cắt thắng lưỡi; hoặc nếu trẻ được chẩn đoán tự kỷ, sẽ cần can thiệp trị liệu hành vi và các chương trình giáo dục chuyên biệt.

Nếu trẻ 3 tuổi chưa biết nói, cha mẹ cần thực hiện các bước can thiệp kịp thời

Trẻ 3 tuổi chưa biết nói không phải lúc nào cũng nguy hiểm nhưng tuyệt đối không được chủ quan. Cha mẹ nên cho bé đi khám nếu con không nói được từ đơn, không giao tiếp mắt hoặc không hiểu lời nói. Phát hiện sớm và can thiệp kịp thời sẽ giúp trẻ cải thiện ngôn ngữ và phát triển toàn diện.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699