Trẻ bị hen phế quản: Nguyên nhân, triệu chứng và hướng dẫn chăm sóc

1. Hen phế quản và nguyên nhân gây hen phế quản ở trẻ em

Hen phế quản là tình trạng viêm mãn tính của đường thở, khiến đường thở trở nên nhạy cảm với các yếu tố kích thích. Khi trẻ tiếp xúc với các tác nhân này, phế quản co lại, sản xuất nhiều chất nhầy, gây tắc nghẽn đường thở và dẫn đến các triệu chứng điển hình như khó thở, thở khò khè và ho. Ở trẻ em, bệnh thường xuất hiện trước 5 tuổi và có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành nếu không được kiểm soát tốt.

Hen phế quản ở trẻ em thường là kết quả của sự kết hợp giữa yếu tố di truyền và môi trường. Dưới đây là những nguyên nhân chính:

1.1. Yếu tố di truyền

Trẻ có nguy cơ cao mắc hen phế quản nếu trong gia đình có người thân (bố, mẹ, anh chị em) bị hen suyễn hoặc các bệnh dị ứng khác như viêm mũi dị ứng, chàm da, hoặc dị ứng thực phẩm.
Gen đóng vai trò quan trọng trong việc làm tăng độ nhạy cảm của đường thở.

1.2. Yếu tố môi trường

Tác nhân gây dị ứng: Phấn hoa, lông động vật, bụi nhà, nấm mốc và các hạt bụi nhỏ có thể kích thích đường thở.

Phấn hoa, lông động vật là một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ hen phế quản ở trẻ

Khói và ô nhiễm: Khói thuốc lá, khói xe, hoặc ô nhiễm không khí là những yếu tố làm tăng nguy cơ khởi phát cơn hen.
Thay đổi thời tiết: Nhiệt độ lạnh, độ ẩm cao hoặc thay đổi thời tiết đột ngột có thể kích hoạt cơn hen.
Nhiễm trùng đường hô hấp: Cảm lạnh, cúm hoặc viêm phổi do virus có thể làm nặng thêm tình trạng hen ở trẻ.

1.3. Các yếu tố kích thích khác

Hoạt động thể chất: Một số trẻ có thể gặp cơn hen khi chạy nhảy hoặc tập thể dục mạnh.
Cảm xúc mạnh: Căng thẳng hoặc xúc động mạnh (khóc, cười lớn) có thể gây co thắt phế quản.
Thực phẩm hoặc thuốc: Một số trẻ nhạy cảm với thực phẩm như tôm, cua, hoặc thuốc như aspirin.

2. Triệu chứng của hen phế quản ở trẻ em

Nhận biết triệu chứng sớm của hen phế quản là rất quan trọng để điều trị kịp thời. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:

Thở khò khè: Tiếng thở rít hoặc khò khè, đặc biệt khi thở ra, là dấu hiệu đặc trưng.
Ho dai dẳng: Ho thường xuất hiện vào ban đêm hoặc sáng sớm, có thể kèm theo đờm.
Khó thở: Trẻ cảm thấy tức ngực, khó thở, đặc biệt khi tiếp xúc với tác nhân kích thích.
Mệt mỏi: Trẻ có thể mệt mỏi, ít năng lượng do khó thở hoặc thiếu oxy.
Tím tái (nặng): Trong trường hợp nghiêm trọng, trẻ có thể bị tím môi, móng tay do thiếu oxy.

3. Hướng dẫn chăm sóc trẻ bị hen phế quản

Tuân thủ kế hoạch điều trị y tế

Việc tuân thủ kế hoạch điều trị do bác sĩ đề ra là yếu tố quan trọng nhất trong việc kiểm soát hen phế quản ở trẻ. Bác sĩ có thể chỉ định thuốc kiểm soát lâu dài, như corticosteroid dạng hít (ví dụ: budesonide), để giảm viêm đường thở, hoặc thuốc giãn phế quản tác dụng nhanh (như salbutamol) để cắt cơn hen cấp tính. Phụ huynh cần đảm bảo trẻ sử dụng thuốc đúng liều lượng và thời gian theo chỉ định.

Cha mẹ cần tuân thủ kế hoạch điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ

Tránh các tác nhân kích thích

Một phần quan trọng trong chăm sóc trẻ bị hen phế quản là giảm thiểu tiếp xúc với các tác nhân gây kích ứng đường thở. Phụ huynh nên giữ môi trường sống sạch sẽ, loại bỏ bụi bẩn, lông động vật, nấm mốc và phấn hoa. Sử dụng máy lọc không khí trong nhà có thể giúp giảm các hạt bụi nhỏ trong không khí. Tránh hút thuốc lá gần trẻ và hạn chế đưa trẻ đến những nơi có khói bụi hoặc ô nhiễm nặng.

Hỗ trợ trẻ trong cuộc sống hàng ngày

Trẻ bị hen phế quản vẫn có thể tham gia các hoạt động thường ngày nếu được chăm sóc đúng cách. Khuyến khích trẻ tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội, nhưng cần sử dụng thuốc giãn phế quản trước khi hoạt động nếu trẻ có hen do gắng sức. Chế độ ăn uống lành mạnh, giàu vitamin C, D và omega-3, có thể tăng cường hệ miễn dịch và hỗ trợ sức khỏe đường thở. Tránh các thực phẩm gây dị ứng cho trẻ. Ngoài ra, hãy hỗ trợ tâm lý cho trẻ, giúp trẻ hiểu về bệnh và tự tin quản lý tình trạng của mình khi lớn hơn. Tạo môi trường tích cực, tránh căng thẳng hoặc xúc động mạnh, vì những yếu tố này có thể kích hoạt cơn hen.

Phòng ngừa cơn hen cấp tính

Phòng ngừa cơn hen cấp tính là một phần quan trọng trong chăm sóc trẻ. Đảm bảo trẻ được tiêm phòng đầy đủ, đặc biệt là vắc-xin cúm hàng năm, để giảm nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp. Duy trì lối sống lành mạnh với giấc ngủ đủ, uống đủ nước và hạn chế căng thẳng cũng góp phần kiểm soát bệnh. Sử dụng máy điều hòa hoặc máy tạo độ ẩm để giữ môi trường sống ổn định, đặc biệt trong mùa lạnh hoặc mùa phấn hoa. Luôn kiểm tra và thay thế ga giường, rèm cửa thường xuyên để giảm thiểu bụi và nấm mốc. Những biện pháp này giúp giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của các cơn hen.

Hen phế quản ở trẻ em là một bệnh mãn tính nhưng có thể kiểm soát được nếu phụ huynh hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng và cách chăm sóc. Việc tuân thủ điều trị, tránh tác nhân kích thích và theo dõi sát sao tình trạng của trẻ là chìa khóa để giúp trẻ sống khỏe mạnh và phát triển bình thường. Nếu nghi ngờ trẻ có dấu hiệu hen phế quản, hãy đưa trẻ đến bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Với sự chăm sóc đúng cách, trẻ bị hen phế quản vẫn có thể tận hưởng cuộc sống năng động và vui vẻ.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699