Trẻ bị tắc ruột có cần mổ không?

1. Nguyên nhân gây tắc ruột ở trẻ em

1.1. Tắc ruột bẩm sinh

Ở trẻ sơ sinh, tắc ruột có thể do dị tật bẩm sinh của đường tiêu hóa, như:

Teo ruột, hẹp ruột: Một đoạn ruột không thông hoặc quá hẹp khiến thức ăn không thể đi qua.
Tắc tá tràng, xoắn ruột bẩm sinh hoặc bất thường quay ruột: Đây là những nguyên nhân phổ biến ở trẻ mới sinh, thường được phát hiện sớm trong vài ngày đầu đời.

1.2. Tắc ruột do lồng ruột

Lồng ruột là nguyên nhân hay gặp nhất ở trẻ từ 6 tháng đến 3 tuổi. Khi một đoạn ruột “chui” vào đoạn ruột kế bên, nó gây tắc nghẽn và chèn ép mạch máu, khiến trẻ đau bụng dữ dội, nôn ói và đi ngoài ra máu. Nếu không tháo lồng sớm, phần ruột bị lồng có thể hoại tử, bắt buộc phải mổ.

Lồng ruột là nguyên nhân phổ biến gây tắc ruột hàng đầu ở trẻ

1.3. Tắc ruột do giun hoặc phân ứ đọng

Ở trẻ lớn hơn, giun đũa có thể kết thành búi gây tắc ruột. Ngoài ra, tình trạng táo bón kéo dài, phân tích tụ nhiều cũng có thể làm tắc tạm thời đường ruột. Đây là dạng tắc ruột cơ học nhưng thường nhẹ, có thể điều trị nội khoa mà không cần phẫu thuật.

1.4. Tắc ruột sau phẫu thuật hoặc viêm nhiễm

Sau khi mổ ổ bụng, trẻ có thể bị dính ruột, làm tắc nghẽn cục bộ. Một số trường hợp khác, viêm ruột hoặc viêm phúc mạc cũng khiến nhu động ruột giảm, gây tắc ruột cơ năng.

2. Dấu hiệu nhận biết tắc ruột ở trẻ

Tắc ruột có thể biểu hiện khác nhau tùy theo vị trí và mức độ, nhưng cha mẹ nên cảnh giác khi trẻ có các dấu hiệu sau:

Đau bụng dữ dội: Trẻ co chân, khóc thét từng cơn, đặc biệt là khi bị lồng ruột.
Nôn ói liên tục: Ban đầu là nôn ra thức ăn, sau đó là dịch vàng hoặc xanh. Ở trẻ sơ sinh, nôn ra dịch xanh là dấu hiệu nguy hiểm.
Bụng trướng căng, ít trung tiện: Bụng phồng lên, sờ thấy cứng, trẻ không xì hơi hoặc đi tiêu.
Đi ngoài ra máu hoặc chất nhầy: Đây là dấu hiệu đặc trưng của lồng ruột.
Mệt lả, sốt, mất nước: Nếu tắc ruột nặng, trẻ sẽ kiệt sức, lờ đờ, có thể sốt cao do nhiễm trùng.

👉 Khi thấy trẻ có các triệu chứng trên, cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay. Việc chậm trễ có thể khiến ruột bị hoại tử, phải mổ cấp cứu.

3. Trẻ bị tắc ruột có cần mổ không?

Câu trả lời là: không phải tất cả các trường hợp tắc ruột đều cần mổ. Tùy nguyên nhân và mức độ tắc, bác sĩ sẽ quyết định điều trị nội khoa hay phẫu thuật.

Không phải tất cả các trường hợp tắc ruột ở trẻ đều cần mổ

3.1. Trường hợp không cần mổ

Một số dạng tắc ruột có thể điều trị bảo tồn (nội khoa) nếu được phát hiện sớm, chẳng hạn:

Lồng ruột chưa hoại tử: Trẻ được tháo lồng bằng bơm hơi hoặc bơm thuốc cản quang qua hậu môn, không cần mổ.
Tắc ruột do giun: Dùng thuốc tẩy giun và truyền dịch hỗ trợ.
Tắc ruột cơ năng (ruột liệt do nhiễm trùng, sốt cao): Chỉ cần điều trị nguyên nhân gây liệt ruột, truyền dịch, nhịn ăn tạm thời, ruột sẽ hoạt động trở lại.

Những trường hợp này, trẻ được theo dõi chặt chẽ tại bệnh viện, bác sĩ sẽ kiểm tra bụng, chụp X-quang hoặc siêu âm để đảm bảo tình trạng cải thiện.

3.2. Trường hợp bắt buộc phải mổ

Phẫu thuật là cần thiết và cấp cứu khi:

Lồng ruột không tháo được bằng hơi hoặc đã hoại tử.
Tắc ruột do xoắn ruột, dính ruột nặng, teo ruột bẩm sinh.
Có dấu hiệu hoại tử ruột, thủng ruột hoặc viêm phúc mạc.

Trong ca mổ, bác sĩ sẽ tháo tắc, cắt bỏ phần ruột bị tổn thương và nối lại phần ruột lành. Sau phẫu thuật, trẻ cần được chăm sóc đặc biệt để phòng biến chứng dính ruột hoặc nhiễm trùng.

4. Chăm sóc và phòng ngừa tắc ruột ở trẻ

4.1. Sau điều trị

Cho trẻ ăn uống theo hướng dẫn: ban đầu nên ăn lỏng, dễ tiêu, chia nhỏ bữa để ruột hồi phục.
Theo dõi dấu hiệu tái phát: nếu trẻ đau bụng, nôn ói hoặc bụng trướng trở lại, cần tái khám ngay.
Giữ vệ sinh tay và thực phẩm sạch, tránh giun sán hoặc nhiễm khuẩn đường tiêu hóa.
Với trẻ sau phẫu thuật, cần giữ vết mổ khô, tránh vận động mạnh, và tái khám đúng lịch.

4.2. Phòng ngừa tắc ruột

Tẩy giun định kỳ 6 tháng/lần cho trẻ trên 2 tuổi.
Cho trẻ ăn chín, uống sôi, rửa sạch rau củ quả trước khi chế biến.
Hạn chế táo bón: Tăng rau xanh, trái cây, nước lọc trong khẩu phần ăn.
Với trẻ sơ sinh, theo dõi dấu hiệu nôn ói, bụng trướng, không đi phân su, vì đây có thể là biểu hiện tắc ruột bẩm sinh cần can thiệp sớm.

Tắc ruột ở trẻ em là bệnh lý nguy hiểm, có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau như lồng ruột, giun, hoặc dị tật bẩm sinh. Không phải trường hợp nào cũng cần mổ, nhưng nếu ruột bị hoại tử hoặc tắc hoàn toàn, phẫu thuật là cách duy nhất để cứu sống trẻ. Cha mẹ cần đặc biệt chú ý khi trẻ đau bụng dữ dội, nôn ói, bụng trướng hoặc đi ngoài ra máu, và đưa trẻ đi khám ngay tại cơ sở y tế có chuyên khoa nhi hoặc ngoại tiêu hóa. Phát hiện sớm – xử trí kịp thời chính là chìa khóa giúp trẻ phục hồi nhanh, không để lại di chứng nguy hiểm.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699