1. Viêm tiểu phế quản – Khi "những cành cây nhỏ" trong phổi bị tấn công

Để hiểu về thời gian hồi phục, trước hết cha mẹ cần hiểu điều gì đang xảy ra trong cơ thể bé. Viêm tiểu phế quản là tình trạng nhiễm trùng cấp tính các đường dẫn khí nhỏ nhất trong phổi, được gọi là tiểu phế quản. Hãy tưởng tượng phổi của bé giống như một cái cây lộn ngược, khí quản là thân cây, phế quản là cành lớn và tiểu phế quản là những cành cây nhỏ li ti tận cùng. Khi virus (thường là virus hợp bào hô hấp RSV) tấn công, các tiểu phế quản này sẽ bị sưng viêm, phù nề và tiết ra nhiều dịch nhầy. Do đường thở của trẻ vốn đã rất nhỏ hẹp, nên chỉ cần một chút sưng tấy và dịch nhầy cũng đủ để gây tắc nghẽn, khiến không khí khó đi vào và đi ra khỏi phổi, tạo nên tiếng thở rít hay còn gọi là khò khè.

Dấu hiệu của bệnh dễ nhầm với những bệnh hô hấp khác

Bệnh thường khởi phát khá nhẹ nhàng với các triệu chứng giống hệt cảm lạnh như hắt hơi, sổ mũi, sốt nhẹ trong khoảng một đến hai ngày đầu. Chính sự khởi đầu "đánh lừa" này khiến nhiều cha mẹ chủ quan. Tuy nhiên, sau đó bệnh sẽ tiến triển nhanh chóng xuống đường hô hấp dưới. Trẻ bắt đầu ho nhiều hơn, thở nhanh hơn, và tiếng khò khè trở nên rõ rệt. Đây là giai đoạn mà sự lo lắng của cha mẹ lên đến đỉnh điểm vì thấy con khó thở, bú kém và mệt mỏi. Khác với viêm phế quản hay viêm phổi do vi khuẩn có thể dập tắt nhanh bằng kháng sinh, viêm tiểu phế quản do virus gây ra đòi hỏi cơ thể bé phải tự chiến đấu và chữa lành dần dần theo thời gian, do đó sự kiên nhẫn của cha mẹ là yếu tố then chốt.

2. Lộ trình hồi phục: Viêm tiểu phế quản kéo dài bao lâu?

Không có một câu trả lời cố định chính xác cho từng trẻ, nhưng thông thường, diễn biến của viêm tiểu phế quản sẽ tuân theo một quy luật thời gian nhất định. Nhìn chung, bệnh thường kéo dài từ 7 đến 10 ngày để các triệu chứng chính thuyên giảm, nhưng quá trình hồi phục hoàn toàn có thể mất nhiều tuần.

Giai đoạn căng thẳng nhất thường rơi vào ngày thứ 3 đến ngày thứ 5 của bệnh. Đây là thời điểm các triệu chứng đạt đỉnh điểm: đường thở bị tắc nghẽn nhiều nhất, trẻ ho dữ dội nhất, khò khè nhiều nhất và có nguy cơ khó thở cao nhất. Trong những ngày này, cha mẹ sẽ thấy con rất mệt, quấy khóc và ăn ngủ kém. Nếu vượt qua được giai đoạn đỉnh điểm này an toàn, bệnh sẽ bắt đầu đi vào giai đoạn thoái lui. Từ ngày thứ 7 trở đi, phần lớn trẻ sẽ bắt đầu tươi tỉnh trở lại, giảm sốt, thở êm hơn và bú tốt hơn.

Tuy nhiên, một điều quan trọng mà cha mẹ cần chuẩn bị tâm lý là cơn ho có thể kéo dài rất lâu. Ngay cả khi virus đã bị tiêu diệt, lớp niêm mạc đường thở bị tổn thương vẫn cần thời gian để tái tạo và lành lại. Do đó, phản xạ ho để tống đẩy đờm và xác tế bào chết ra ngoài có thể kéo dài từ 2 đến 4 tuần, thậm chí lâu hơn ở những trẻ có cơ địa dị ứng. Rất nhiều cha mẹ lầm tưởng rằng con ho lâu là bệnh chưa khỏi hoặc bị tái phát, dẫn đến việc lạm dụng kháng sinh không cần thiết. Thực tế, nếu bé vẫn ho nhưng ăn ngủ bình thường, không sốt, không khó thở, thì đó chỉ là giai đoạn "dọn dẹp" cuối cùng của phổi.

3. Dấu hiệu nhận biết bé đã khỏi và đang hồi phục tốt

Làm sao để biết "cơn bão" đã đi qua? Dấu hiệu hồi phục của trẻ không chỉ thể hiện qua việc giảm ho (vì ho sẽ hết sau cùng), mà thể hiện qua toàn trạng và hành vi của bé.

Dấu hiệu tích cực đầu tiên và quan trọng nhất là sự cải thiện về hô hấp. Cha mẹ sẽ thấy nhịp thở của con chậm lại, trở về mức bình thường theo lứa tuổi. Lồng ngực của bé không còn phập phồng hay rút lõm khi thở nữa. Tiếng thở khò khè có thể vẫn còn nghe thấy rải rác (do đờm chưa tan hết) nhưng không còn nặng nề và liên tục như trước. Bé ngủ yên giấc hơn vào ban đêm, không còn bị những cơn ho hay cơn khó thở đánh thức dậy liên tục.

Dấu hiệu thứ hai là sự trở lại của vị giác và năng lượng. Khi đường thở thông thoáng, bé sẽ bú được nhiều hơn, thời gian mỗi cữ bú kéo dài hơn mà không phải dừng lại để lấy hơi. Với trẻ lớn, bé bắt đầu đòi ăn, chịu chơi đùa, cười nói và quan tâm đến môi trường xung quanh thay vì nằm li bì hay quấy khóc trên tay mẹ. Da dẻ bé hồng hào trở lại, môi tươi tắn và mắt linh hoạt hơn.

Ngoài ra, sự ổn định về thân nhiệt cũng là một chỉ báo tốt. Trẻ cắt sốt hoàn toàn trong vòng 24-48 giờ mà không cần dùng thuốc hạ sốt là dấu hiệu cho thấy phản ứng viêm cấp tính đã được kiểm soát. Việc theo dõi lượng nước tiểu cũng rất hữu ích; khi thấy tã ướt đều đặn, nước tiểu trong, chứng tỏ bé đã bú đủ và không còn tình trạng mất nước, cơ thể đang trong đà hồi phục mạnh mẽ.

4. Chăm sóc đúng cách và những dấu hiệu cần đi khám lại

Vì viêm tiểu phế quản là bệnh do virus nên không có thuốc đặc trị "uống vào khỏi ngay". Việc chăm sóc tại nhà đóng vai trò quyết định rút ngắn thời gian bệnh. Chìa khóa vàng trong điều trị là làm thông thoáng đường thở và bù nước. Cha mẹ cần nhỏ nước muối sinh lý và hút mũi nhẹ nhàng cho bé trước khi bú và trước khi ngủ để giúp bé dễ thở hơn. Việc chia nhỏ cữ bú, cho bé uống thêm nước ấm (với trẻ lớn) sẽ giúp làm loãng đờm và bù lại lượng nước mất đi do sốt và thở nhanh.

Chăm sóc con đúng cách giúp con nhanh khỏi bệnh hơn

Mặc dù đa số trẻ có thể tự khỏi tại nhà, nhưng cha mẹ cần hết sức cảnh giác với các dấu hiệu chuyển nặng, đặc biệt là ở trẻ dưới 3 tháng tuổi hoặc trẻ có bệnh nền. Cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức nếu thấy trẻ có biểu hiện suy hô hấp, bao gồm: thở rất nhanh, cánh mũi phập phồng, lồng ngực rút lõm sâu, hoặc da và môi tím tái. Một dấu hiệu nguy hiểm khác là tình trạng kiệt sức và mất nước, biểu hiện qua việc trẻ bỏ bú hoàn toàn, li bì khó đánh thức, khóc không có nước mắt hoặc tã khô trong nhiều giờ. Đôi khi, trẻ có thể có những cơn ngừng thở ngắn (đặc biệt ở trẻ sinh non), đây là tình huống cấp cứu khẩn cấp.

Viêm tiểu phế quản ở trẻ em là một cuộc chiến về sức bền, thường kéo dài từ 1 đến 2 tuần với những diễn biến thăng trầm. Hiểu rõ quy luật "3 ngày khởi phát, 3 ngày toàn phát, 3 ngày lui bệnh" sẽ giúp cha mẹ giữ vững tâm lý, không hoang mang lo lắng quá mức nhưng cũng không chủ quan. Hãy nhớ rằng, tiếng ho có thể là người bạn đồng hành "khó chịu" nán lại thêm vài tuần sau đó, nhưng miễn là con ăn ngoan, ngủ tốt và thở êm, đó là tín hiệu mừng cho thấy bé yêu đã chiến thắng bệnh tật và đang khỏe mạnh trở lại.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

• Fanpage của Dr Thắng

1. Thạc sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Ths. Vũ Công Thắng: 

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. THS. Vũ Công Thắng: 

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

• Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)

• Địa chỉ phòng khám: Phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Phố Hoàng Ngân, Phường Yên Hòa, Hà Nội.

• Thời gian làm việc: Sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

• Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699