Trẻ còi xương: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách khắc phục hiệu quả

1. Bé còi xương là gì?

Còi xương là tình trạng rối loạn phát triển xương do thiếu hụt các dưỡng chất quan trọng như vitamin D, canxi và phốt pho. Trẻ bị còi xương thường có hệ xương mềm, yếu, dễ bị biến dạng, ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất. Tình trạng này thường gặp ở trẻ dưới 3 tuổi – giai đoạn xương đang phát triển mạnh mẽ.

Nhiều cha mẹ dễ nhầm lẫn giữa còi xương và suy dinh dưỡng. Tuy nhiên, còi xương không phải lúc nào cũng liên quan đến cân nặng hay thể trạng gầy yếu. Một số trẻ còi xương vẫn có cân nặng bình thường nhưng lại có các dấu hiệu như chậm mọc răng, chậm biết bò, đi, đầu bẹt, chân vòng kiềng hoặc hay quấy khóc, đổ mồ hôi trộm. Do đó, việc nhận biết đúng tình trạng còi xương sẽ giúp cha mẹ có phương pháp khắc phục hiệu quả hơn.

Còi xương là tình trạng rối loạn phát triển xương do thiếu hụt các dưỡng chất quan trọng

2. Nguyên nhân khiến bé bị còi xương

Còi xương ở trẻ thường xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, chủ yếu liên quan đến sự thiếu hụt vitamin D, canxi và phốt pho. Dưới đây là những yếu tố chính gây ra tình trạng này:

Thiếu vitamin D: Vitamin D đóng vai trò quan trọng trong việc giúp cơ thể hấp thu canxi. Nếu bé không được cung cấp đủ vitamin D, canxi trong cơ thể không được chuyển hóa hiệu quả, dẫn đến xương mềm, yếu và dễ biến dạng.
Thiếu canxi và phốt pho: Canxi và phốt pho là hai khoáng chất thiết yếu giúp xương phát triển chắc khỏe. Nếu chế độ ăn thiếu hai dưỡng chất này, quá trình tạo xương sẽ bị ảnh hưởng, làm tăng nguy cơ còi xương ở bé.
Ít tiếp xúc với ánh nắng mặt trời: Ánh nắng mặt trời giúp cơ thể tổng hợp vitamin D tự nhiên. Trẻ ít được tắm nắng, ở trong nhà quá nhiều hoặc cha mẹ che chắn quá kỹ khi ra ngoài có thể bị thiếu vitamin D, dẫn đến còi xương.
Chế độ dinh dưỡng chưa hợp lý: Trẻ bú mẹ hoàn toàn nhưng mẹ bị thiếu hụt vi chất hoặc bé ăn dặm không đầy đủ thực phẩm giàu canxi cũng có nguy cơ còi xương cao hơn. Ngoài ra, việc cho bé ăn quá nhiều bột mà thiếu đạm, chất béo cũng ảnh hưởng đến sự hấp thu canxi.
Sinh non hoặc bệnh lý bẩm sinh: Trẻ sinh non có lượng dự trữ canxi và phốt pho thấp hơn so với trẻ sinh đủ tháng, làm tăng nguy cơ còi xương. Ngoài ra, một số bệnh lý bẩm sinh như rối loạn chuyển hóa hoặc bệnh thận cũng có thể gây ảnh hưởng đến sự phát triển xương.

3. Dấu hiệu nhận biết bé còi xương

Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, còi xương thường gây ra những biến đổi ban đầu của xương, đặc biệt là tình trạng nhũn sọ – xương sọ mềm, mỏng, dễ bị lõm và thóp chậm liền. Bên cạnh đó, bé có thể xuất hiện các dấu hiệu như dễ giật mình, ngủ không sâu giấc, đổ mồ hôi trộm, rụng tóc vành khăn, hay quấy khóc nhiều, khiến cha mẹ lo lắng.

Với trẻ lớn hơn, bệnh còi xương có thể biểu hiện rõ ràng hơn qua một số triệu chứng như:

Đau nhức xương chi, xương chậu, cột sống, khiến bé dễ mệt mỏi, vận động kém linh hoạt.
Chậm phát triển chiều cao, dù cân nặng có thể vẫn trong giới hạn bình thường.
Chán ăn, suy dinh dưỡng, dẫn đến thể trạng yếu, ít tăng cân.
Dễ bị chuột rút, xương giòn, dễ gãy.
Răng mọc chậm, men răng yếu, dễ sâu răng hoặc cấu trúc răng bất thường.
Trong trường hợp nặng, bé có thể bị co giật, nôn mửa nhiều do rối loạn chuyển hóa canxi.

Còi xương không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất mà còn tác động lâu dài đến sức khỏe của bé. Vì vậy, nếu cha mẹ nhận thấy các dấu hiệu trên, hãy đưa bé đến bác sĩ để kiểm tra và có hướng can thiệp kịp thời.

4. Cách phòng ngừa và khắc phục còi xương

Còi xương có thể được phòng tránh và cải thiện nếu cha mẹ có phương pháp chăm sóc phù hợp ngay từ sớm. Dưới đây là một số biện pháp giúp bé phát triển hệ xương chắc khỏe:

Tắm nắng đúng cách: Ánh nắng mặt trời giúp cơ thể bé tổng hợp vitamin D tự nhiên, hỗ trợ hấp thu canxi hiệu quả. Mẹ nên cho bé tắm nắng khoảng 15-30 phút mỗi ngày, vào sáng sớm (trước 9h) hoặc chiều muộn (sau 4h), tránh thời điểm nắng gắt để không làm tổn hại da bé.
Bổ sung thực phẩm giàu canxi và vitamin D: Một chế độ ăn uống cân bằng rất quan trọng để phòng ngừa còi xương. Cha mẹ nên bổ sung các thực phẩm như sữa, phô mai, cá hồi, lòng đỏ trứng, hải sản và rau xanh vào khẩu phần ăn hàng ngày của bé để giúp xương phát triển tốt hơn.
Dùng vitamin D nếu cần thiết: Trong một số trường hợp, bé có thể không hấp thu đủ vitamin D từ thực phẩm và ánh nắng. Cha mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ để bổ sung vitamin D3 liều phù hợp cho bé, đặc biệt là trẻ sơ sinh bú mẹ hoàn toàn.
Khuyến khích bé vận động: Các hoạt động thể chất như bò, đi, chạy, nhảy giúp kích thích quá trình tạo xương và phát triển cơ bắp, giúp bé cao lớn và cứng cáp hơn.

Còi xương có thể được phòng tránh và cải thiện nếu cha mẹ có phương pháp chăm sóc phù hợp ngay từ sớm

Còi xương có thể cải thiện nếu được phát hiện sớm và chăm sóc đúng cách. Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ, tắm nắng và theo dõi sự phát triển của bé rất quan trọng. Nếu bé có dấu hiệu nghiêm trọng, cha mẹ nên đưa bé đi khám để có hướng điều trị phù hợp.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.

Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699