Trẻ không bú được sữa đầu: Nguyên nhân và cách khắc phục

1. Sữa đầu là gì và tại sao quan trọng?

Sữa đầu, hay sữa non, là loại sữa mẹ tiết ra trong khoảng 2-5 ngày sau sinh, có màu vàng nhạt hoặc trong, đặc sệt và chứa nhiều protein, kháng thể (đặc biệt là IgA), vitamin A, và các dưỡng chất thiết yếu.

Sữa đầu giúp trẻ xây dựng hệ miễn dịch, bảo vệ đường ruột, và hỗ trợ tiêu hóa trong những ngày đầu đời. Lượng sữa đầu tuy ít nhưng đủ để đáp ứng nhu cầu của trẻ sơ sinh, vì dạ dày của bé còn rất nhỏ. Việc trẻ không bú được sữa đầu có thể ảnh hưởng đến khả năng miễn dịch và sức khỏe tổng thể, do đó cần được chú ý và xử lý kịp thời.

2. Nguyên nhân trẻ không bú được sữa đầu

2.1. Khó khăn trong việc ngậm bắt vú

Trẻ sơ sinh có thể gặp khó khăn trong việc ngậm bắt vú mẹ do kỹ thuật bú chưa đúng hoặc cấu trúc vú mẹ. Một số nguyên nhân cụ thể bao gồm:

Khó khăn trong việc ngậm bắt núm vú có thể là một trong số những nguyên nhân khiến trẻ không bú được sữa đầu

Núm vú mẹ phẳng hoặc tụt: Điều này khiến trẻ khó ngậm đúng khớp vú.
Trẻ chưa quen với việc bú: Trẻ sơ sinh, đặc biệt là trẻ sinh non, có thể chưa phát triển đủ phản xạ mút hoặc phối hợp giữa mút, nuốt, và thở.
Tư thế bú không phù hợp: Nếu mẹ bế trẻ ở tư thế không thoải mái, trẻ có thể không ngậm vú hiệu quả.

2.2. Trẻ sinh non hoặc sức khỏe yếu

Trẻ sinh non hoặc có cân nặng thấp thường có lực mút yếu, phản xạ bú kém, hoặc mệt mỏi nhanh khi bú. Những trẻ gặp các vấn đề sức khỏe như vàng da, nhiễm trùng, hoặc dị tật bẩm sinh (như sứt môi, hở hàm ếch) cũng có thể gặp khó khăn trong việc bú sữa đầu.

2.3. Mẹ ít sữa đầu hoặc tắc tia sữa

Trong một số trường hợp, mẹ có thể sản xuất ít sữa đầu do:

Chậm tiết sữa: Nội tiết tố sau sinh chưa ổn định, đặc biệt ở những mẹ sinh mổ hoặc gặp căng thẳng.
Tắc tia sữa: Các ống dẫn sữa bị tắc khiến sữa non không chảy ra dễ dàng.
Thiếu kích thích: Nếu trẻ không được cho bú sớm ngay sau sinh, cơ thể mẹ có thể chậm sản xuất sữa đầu.

2.4. Tình trạng sức khỏe của trẻ

Một số trẻ có thể không bú được sữa đầu do các vấn đề như:

Lưỡi dính (tongue-tie): Lưỡi trẻ bị hạn chế chuyển động, gây khó khăn khi mút.
Tắc mũi hoặc khó thở: Trẻ bị nghẹt mũi có thể không bú được vì khó phối hợp thở và mút.
Mệt mỏi hoặc buồn ngủ: Trẻ sơ sinh, đặc biệt là trẻ sinh mổ, có thể buồn ngủ nhiều do ảnh hưởng của thuốc gây mê, dẫn đến không bú được.

3. Cách khắc phục trẻ không bú được sữa đầu

3.1. Cho trẻ bú sớm ngay sau sinh

Cho trẻ tiếp xúc da kề da và bắt đầu bú trong vòng 1 giờ sau sinh là cách tốt nhất để kích thích trẻ bú sữa đầu. Tiếp xúc da kề da giúp trẻ cảm nhận mùi sữa mẹ, kích thích phản xạ mút và tăng sản xuất sữa đầu. Nếu mẹ sinh mổ, hãy nhờ nhân viên y tế hỗ trợ đặt trẻ lên ngực mẹ ngay khi mẹ tỉnh táo.

3.2. Điều chỉnh tư thế và kỹ thuật bú

Tư thế bú đúng: Đặt trẻ sao cho đầu và thân thẳng hàng, bụng trẻ áp sát bụng mẹ, và miệng trẻ ngậm toàn bộ quầng vú, không chỉ đầu ti. Các tư thế phổ biến bao gồm bế ngang, bế kiểu bóng bầu dục, hoặc nằm nghiêng.
Hỗ trợ ngậm bắt vú: Nếu núm vú mẹ phẳng hoặc tụt, mẹ có thể dùng tay kích thích núm vú trước khi cho bú hoặc sử dụng dụng cụ hỗ trợ như núm vú giả tạm thời (theo hướng dẫn của bác sĩ).
Kiên nhẫn: Cho trẻ thời gian để học cách ngậm vú, đặc biệt trong vài ngày đầu.

3.3. Kích thích sản xuất sữa đầu

Hút sữa đều đặn: Nếu trẻ không bú được, mẹ có thể dùng máy hút sữa hoặc vắt sữa bằng tay mỗi 2-3 giờ để kích thích sản xuất sữa và ngăn tắc tia. Sữa đầu vắt ra có thể được cho trẻ bằng thìa hoặc ống tiêm nhỏ.

Nếu trẻ không bú trực tiếp được sữa đầu từ mẹ thì mẹ có thể hút sữa và cho trẻ uống bằng bình hoặc thìa

Massage ngực: Massage nhẹ nhàng bầu ngực trước và sau khi cho bú để kích thích dòng sữa và giảm tắc tia.
Uống đủ nước và nghỉ ngơi: Mẹ nên uống 2-3 lít nước mỗi ngày, ăn thực phẩm lợi sữa (như cháo yến mạch, lá đinh lăng), và tránh căng thẳng để duy trì nguồn sữa.

3.4. Hỗ trợ trẻ sinh non hoặc yếu

Đối với trẻ sinh non hoặc có sức khỏe yếu, mẹ có thể:

Vắt sữa đầu và cho trẻ ăn bằng thìa, cốc nhỏ, hoặc ống tiêm theo hướng dẫn của bác sĩ.
Tham khảo ý kiến chuyên gia về sữa mẹ để được hỗ trợ các kỹ thuật cho bú.
Theo dõi cân nặng và sức khỏe của trẻ để đảm bảo trẻ nhận đủ dinh dưỡng.

Trẻ không bú được sữa đầu có thể do nhiều nguyên nhân, từ kỹ thuật bú chưa đúng, sức khỏe của trẻ, đến các vấn đề ở mẹ như tắc tia sữa hoặc ít sữa. Tuy nhiên, với các biện pháp như điều chỉnh tư thế bú, kích thích sản xuất sữa, và tham khảo ý kiến chuyên gia, mẹ có thể giúp trẻ nhận được nguồn sữa đầu quý giá. Cha mẹ không nên quá lo lắng, mà cần kiên nhẫn và phối hợp với đội ngũ y tế để đảm bảo trẻ được nuôi dưỡng tốt nhất. Với sự chăm sóc đúng cách, trẻ sẽ vượt qua khó khăn ban đầu và phát triển khỏe mạnh.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699