Trẻ nói ngọng: Nguyên nhân và cách khắc phục

1. Nói ngọng là gì?

Nói ngọng là hiện tượng trẻ phát âm sai các âm tiết, từ ngữ hoặc không thể phát âm rõ ràng như người lớn mong đợi. Đây không phải là một bệnh lý mà thường là một giai đoạn phát triển ngôn ngữ. Tuy nhiên, nếu trẻ trên 5-6 tuổi vẫn nói ngọng mà không có dấu hiệu cải thiện, cha mẹ cần chú ý vì đó có thể là dấu hiệu của một vấn đề sâu xa hơn.

Nói ngọng là rối loạn phát âm thường gặp ở nhiều trẻ nhỏ

Nói ngọng ở trẻ có thể biểu hiện qua nhiều cách khác nhau:

Thay thế âm: Trẻ thay "r" bằng "l" (ví dụ: "rắn" thành "lắn").
Bỏ âm: Trẻ bỏ qua một số âm tiết khó (ví dụ: "mèo" thành "èo").
Phát âm không rõ: Trẻ nói nhanh, nuốt chữ hoặc không phân biệt được các âm tương tự như "ch" và "tr".

2. Nguyên nhân gây ra tình trạng nói ngọng ở trẻ

Giai Đoạn Phát Triển Ngôn Ngữ
Trẻ nhỏ cần thời gian để làm quen với cách sử dụng lưỡi, môi và thanh quản để tạo ra âm thanh chính xác. Trong khoảng 2-4 tuổi, việc nói ngọng là hoàn toàn bình thường vì cơ quan phát âm của trẻ chưa phát triển hoàn thiện. Ví dụ, âm "r" hoặc "s" thường khó với trẻ vì đòi hỏi sự phối hợp phức tạp giữa lưỡi và vòm miệng.

Ảnh Hưởng Từ Môi Trường
Trẻ học nói chủ yếu qua việc bắt chước người lớn. Nếu cha mẹ, anh chị hoặc người xung quanh có thói quen nói ngọng, trẻ có thể vô tình học theo. Ngoài ra, việc sử dụng "ngôn ngữ trẻ con" (như "ăn cơm" thành "ăn mum") quá nhiều cũng khiến trẻ khó phân biệt cách phát âm chuẩn.

Vấn Đề Về Thính Giác
Nếu trẻ bị nghe kém hoặc có vấn đề về tai (như viêm tai giữa), trẻ có thể không nghe rõ âm thanh từ người khác, dẫn đến việc phát âm sai. Thính giác đóng vai trò quan trọng trong việc học ngôn ngữ, vì vậy bất kỳ trở ngại nào cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng nói của trẻ.

Cấu Trúc Cơ Quan Phát Âm
Một số trẻ gặp khó khăn trong việc phát âm do cấu trúc giải phẫu bất thường, chẳng hạn như lưỡi ngắn, hàm lệch, hoặc vòm miệng hẹp. Những vấn đề này có thể khiến trẻ không thể tạo ra âm thanh chính xác dù đã cố gắng.

3. Cách khắc phục tình trạng nói ngọng ở trẻ

May mắn thay, nói ngọng ở trẻ có thể được cải thiện thông qua sự hỗ trợ từ gia đình và các phương pháp can thiệp phù hợp. Dưới đây là một số cách hiệu quả:

Làm Gương Phát Âm Chuẩn
Cha mẹ nên nói chuyện với trẻ bằng giọng rõ ràng, chậm rãi và đúng ngữ điệu. Khi trẻ nói sai, đừng vội sửa mà hãy lặp lại từ đó một cách chính xác. Ví dụ, nếu trẻ nói "con tỏ", bạn có thể đáp: "Ồ, con thỏ dễ thương quá nhỉ!".

Cha mẹ nói chuyện rõ ràng, chính xác để bé noi theo

Đọc sách, kể chuyện hoặc hát cho trẻ nghe là cách tuyệt vời để trẻ tiếp xúc với nhiều từ ngữ và âm thanh khác nhau. Hãy chọn những câu chuyện có vần điệu để trẻ dễ bắt chước và ghi nhớ.

Tập Luyện Cơ Quan Phát Âm
Một số bài tập đơn giản như thổi bong bóng, uống nước bằng ống hút, hoặc chơi trò phát âm các âm "o", "a", "i" to rõ có thể giúp trẻ cải thiện sự linh hoạt của lưỡi và môi.

Khuyến Khích Thay Vì Chỉ Trích
Trẻ nói ngọng thường nhạy cảm với phản ứng của người lớn. Thay vì cười nhạo hoặc sửa lỗi liên tục, hãy khen ngợi khi trẻ cố gắng nói đúng, dù chỉ là một âm nhỏ. Điều này giúp trẻ tự tin hơn.

Nhờ Đến Chuyên Gia Nếu Cần

Nếu tình trạng kéo dài hoặc có nguyên nhân từ sức khỏe, cha mẹ nên tham khảo ý kiến chuyên gia trị liệu ngôn ngữ. Họ sẽ thiết kế các bài tập cá nhân hóa để giúp trẻ phát âm chuẩn hơn.

Nói ngọng ở trẻ là một hiện tượng phổ biến và thường không đáng lo ngại trong những năm đầu đời. Tuy nhiên, việc hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng các biện pháp khắc phục kịp thời sẽ giúp trẻ phát triển ngôn ngữ một cách toàn diện. Cha mẹ đóng vai trò quan trọng trong việc đồng hành cùng trẻ, từ việc làm gương phát âm đến tạo môi trường khuyến khích trẻ giao tiếp. Nếu cần thiết, đừng ngần ngại tìm đến sự hỗ trợ chuyên môn để đảm bảo trẻ có khởi đầu tốt nhất cho hành trình ngôn ngữ của mình. Hãy kiên nhẫn và yêu thương, vì mỗi đứa trẻ đều có tốc độ phát triển riêng!

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699