1. Khó tiêu ở trẻ sơ sinh là gì?

Khó tiêu ở trẻ sơ sinh là tình trạng hệ tiêu hóa gặp khó khăn trong việc xử lý và tiêu hóa sữa hoặc thức ăn, dẫn đến các triệu chứng như đầy hơi, sôi bụng, nôn trớ hoặc quấy khóc. Hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh còn nhỏ, các enzym tiêu hóa chưa hoạt động tối ưu, và cơ thắt thực quản dưới chưa phát triển hoàn thiện, khiến trẻ dễ bị khó tiêu. Mặc dù đây là hiện tượng phổ biến, nhưng nếu không được xử lý đúng cách, khó tiêu có thể gây khó chịu kéo dài và ảnh hưởng đến sức khỏe của bé.

Nhận biết sớm các dấu hiệu khó tiêu là bước đầu tiên để cha mẹ can thiệp kịp thời. Dưới đây là những triệu chứng phổ biến:

• Đầy hơi và sôi bụng: Bé có tiếng ùng ục trong bụng, thường kèm theo biểu hiện khó chịu hoặc cong người.

• Quấy khóc sau khi bú: Bé khóc nhiều, đặc biệt sau khi bú sữa, do cảm giác đầy bụng hoặc đau bụng.

Quấy khóc sau bú là một trong những dấu hiệu điển hình cho thấy trẻ sơ sinh bị khó tiêu

• Nôn trớ hoặc trào ngược: Bé thường xuyên nôn ra một lượng nhỏ sữa sau khi bú, đôi khi kèm theo ợ hơi.

• Ít đi tiêu hoặc phân bất thường: Bé có thể đi tiêu ít hơn bình thường, phân cứng hoặc có dấu hiệu táo bón.

• Bỏ bú hoặc bú kém: Do cảm giác khó chịu, bé có thể từ chối bú hoặc chỉ bú được một lượng nhỏ.

• Ngủ không ngon: Bé khó ngủ, hay giật mình hoặc thức dậy do đau bụng hoặc đầy hơi.

Nếu bé có các triệu chứng nghiêm trọng như nôn mửa liên tục, không đi tiêu trong 24-48 giờ, hoặc có dấu hiệu mất nước (môi khô, tiểu ít), cha mẹ cần đưa bé đến bác sĩ ngay lập tức.

2. Nguyên nhân gây khó tiêu ở trẻ sơ sinh

• Hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện

Hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh còn rất non nớt, với dạ dày nhỏ và các enzym tiêu hóa hoạt động chưa hiệu quả. Cơ thắt thực quản dưới, phần ngăn cách thực quản và dạ dày, chưa phát triển hoàn thiện, khiến sữa dễ trào ngược hoặc không được tiêu hóa tốt. Ngoài ra, nhu động ruột của trẻ hoạt động chậm, dẫn đến việc tích tụ khí hoặc chất lỏng trong đường ruột, gây đầy hơi và sôi bụng. Đây là nguyên nhân chính khiến trẻ sơ sinh dễ bị khó tiêu, đặc biệt trong vài tháng đầu đời.

• Nuốt khí khi bú

Trẻ sơ sinh thường nuốt phải không khí trong khi bú, đặc biệt nếu bé bú quá nhanh, ngậm ti không đúng cách hoặc sử dụng bình sữa không có thiết kế chống sặc. Lượng khí này tích tụ trong dạ dày và ruột, gây ra hiện tượng đầy hơi, sôi bụng và thậm chí kích thích nôn trớ. Việc nuốt khí thường xảy ra khi bé đói quá mức, dẫn đến bú vội vàng, hoặc khi mẹ cho bé bú trong tư thế không phù hợp, làm tăng nguy cơ khó tiêu.

• Tư thế bú không phù hợp

Tư thế bú không đúng là một nguyên nhân phổ biến gây khó tiêu ở trẻ sơ sinh. Khi bé bú ở tư thế nằm ngửa hoàn toàn, sữa có thể không được tiêu hóa tốt và dễ trào ngược lên thực quản, gây nôn trớ hoặc đầy hơi. Ngoài ra, việc ép bé bú quá nhiều trong một lần hoặc bú quá nhanh cũng tạo áp lực lên dạ dày, khiến hệ tiêu hóa quá tải. Tư thế bú không phù hợp không chỉ gây khó tiêu mà còn làm bé khó chịu, quấy khóc sau khi bú.

• Dị ứng hoặc không dung nạp sữa

Một số trẻ sơ sinh có thể bị dị ứng với protein trong sữa công thức hoặc không dung nạp lactose, một loại đường có trong sữa mẹ và sữa công thức. Tình trạng này gây kích ứng đường ruột, dẫn đến các triệu chứng như đầy hơi, sôi bụng, tiêu chảy hoặc nôn trớ. Dị ứng hoặc không dung nạp sữa thường đi kèm với các dấu hiệu khác như phát ban, quấy khóc kéo dài hoặc phân có máu. Cha mẹ cần theo dõi kỹ để phát hiện sớm và tham khảo ý kiến bác sĩ để điều chỉnh loại sữa phù hợp.

• Chế độ ăn của mẹ

Nếu trẻ bú mẹ, chế độ ăn của mẹ có thể ảnh hưởng trực tiếp đến hệ tiêu hóa của bé. Một số thực phẩm như bắp cải, súp lơ, đậu, hoặc đồ uống chứa caffeine có thể gây đầy hơi hoặc kích ứng đường ruột của bé, dẫn đến khó tiêu. Ngoài ra, các thực phẩm có tính axit cao như cam, chanh hoặc thực phẩm cay cũng có thể làm tăng nguy cơ khó tiêu ở trẻ. Mẹ cần theo dõi phản ứng của bé khi tiêu thụ các thực phẩm khác nhau để điều chỉnh chế độ ăn phù hợp.

3. Cách xử lý an toàn khi trẻ sơ sinh bị khó tiêu

3.1. Điều chỉnh tư thế bú

• Bú đúng tư thế: Giữ bé ở tư thế hơi thẳng, đầu cao hơn thân khi bú để giảm nguy cơ trào ngược và đầy hơi. Sau khi bú, bế bé áp vào vai và vỗ nhẹ lưng trong 5-10 phút để giúp bé ợ hơi, loại bỏ khí thừa.

• Chia nhỏ cữ bú: Thay vì cho bé bú quá nhiều một lần, hãy chia nhỏ lượng sữa và tăng số lần bú. Điều này giúp dạ dày bé không bị quá tải, giảm áp lực tiêu hóa.

3.2. Kiểm tra kỹ thuật bú

• Nếu bé bú mẹ, đảm bảo bé ngậm đúng khớp ngậm, miệng bao phủ cả quầng vú để tránh nuốt khí.

• Nếu bé bú bình, chọn núm ti phù hợp với độ tuổi và sử dụng bình sữa có van chống sặc để giảm lượng khí bé nuốt phải. Đảm bảo bình sữa được nghiêng đủ để núm ti luôn đầy sữa khi bé bú.

3.3. Massage bụng nhẹ nhàng

Massage bụng là một cách hiệu quả để giảm đầy hơi và kích thích tiêu hóa. Cha mẹ có thể massage nhẹ nhàng quanh vùng bụng của bé theo chiều kim đồng hồ, sử dụng dầu massage dành riêng cho trẻ sơ sinh. Thực hiện massage khi bé thư giãn, tránh làm ngay sau khi bú để không gây nôn trớ.

Cha mẹ có thể massage bụng cho bé theo chiều kim đồng hồ để giảm đầy hơi và kích thích tiêu hóa

3.4. Điều chỉnh chế độ ăn của mẹ

Nếu bé bú mẹ, mẹ nên tránh các thực phẩm dễ gây đầy hơi như bắp cải, súp lơ, đậu, hoặc đồ uống chứa caffeine. Theo dõi phản ứng của bé khi mẹ tiêu thụ các thực phẩm khác nhau để xác định nguyên nhân gây khó tiêu. Uống đủ nước và duy trì chế độ ăn uống lành mạnh cũng giúp cải thiện chất lượng sữa mẹ.

Khó tiêu ở trẻ sơ sinh là vấn đề phổ biến nhưng có thể được kiểm soát thông qua các biện pháp chăm sóc đúng cách. Nhận biết sớm các dấu hiệu như đầy hơi, quấy khóc hoặc nôn trớ, cùng với việc áp dụng các phương pháp như điều chỉnh tư thế bú, massage bụng và theo dõi chế độ ăn của mẹ, sẽ giúp bé cảm thấy dễ chịu hơn. Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài hoặc có dấu hiệu bất thường, cha mẹ cần tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo sức khỏe cho bé. Với sự chăm sóc chu đáo và cẩn thận, trẻ sơ sinh sẽ vượt qua khó tiêu và phát triển khỏe mạnh.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

• Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng: 

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng: 

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

• Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
• Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội. 
• Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
• Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699