1. Trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh là gì?

Trào ngược dạ dày, hay còn gọi là trào ngược dạ dày thực quản (GER - Gastroesophageal Reflux), xảy ra khi sữa hoặc thức ăn từ dạ dày trào ngược lên thực quản, đôi khi ra ngoài miệng, gây nôn trớ. Ở trẻ sơ sinh, tình trạng này thường được gọi là "nôn trớ sinh lý" và phổ biến do hệ tiêu hóa của trẻ chưa phát triển hoàn thiện. Thông thường, trào ngược ở trẻ sơ sinh không gây nguy hiểm và sẽ giảm dần khi trẻ lớn lên, đặc biệt là sau 12-18 tháng tuổi.

Trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh xảy ra khi sữa hoặc thức ăn từ dạ dày trào ngược lên thực quản

Tuy nhiên, nếu trẻ trào ngược kèm theo các triệu chứng nghiêm trọng như sụt cân, quấy khóc dữ dội hoặc khó thở, đó có thể là dấu hiệu của bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD), cần được bác sĩ đánh giá và điều trị.

2. Nguyên nhân gây trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh

2.1. Hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện

Hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh vẫn đang trong giai đoạn phát triển. Cơ vòng thực quản dưới (LES - Lower Esophageal Sphincter), bộ phận đóng vai trò như một "van" ngăn thức ăn trào ngược từ dạ dày lên thực quản, ở trẻ sơ sinh còn yếu và chưa hoạt động hiệu quả. Điều này khiến sữa hoặc thức ăn dễ dàng trào ngược lên trên, đặc biệt khi dạ dày đầy.

Hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh chưa hoàn thiện là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây trào ngược dạ dày

2.2. Tư thế nằm ngửa thường xuyên

Trẻ sơ sinh dành phần lớn thời gian nằm ngửa, đặc biệt là khi ngủ. Tư thế này làm tăng áp lực lên dạ dày, khiến thức ăn dễ bị đẩy ngược lên thực quản. Ngoài ra, khi trẻ nằm ngửa ngay sau khi bú, trọng lực không hỗ trợ giữ sữa trong dạ dày, làm tăng nguy cơ trào ngược.

2.3. Chế độ bú không phù hợp

Việc cho trẻ bú quá nhiều sữa trong một lần hoặc bú quá nhanh có thể khiến dạ dày bị quá tải, dẫn đến trào ngược. Ngoài ra, nếu trẻ nuốt phải nhiều không khí trong khi bú (do tư thế bú không đúng hoặc núm vú bình sữa không phù hợp), không khí tích tụ trong dạ dày cũng có thể gây áp lực, dẫn đến nôn trớ.

2.4. Dạ dày nhỏ và chưa phát triển

Dạ dày của trẻ sơ sinh có kích thước rất nhỏ, chỉ bằng một quả chanh trong vài tuần đầu đời. Khi trẻ bú, dạ dày dễ bị đầy, đặc biệt nếu lượng sữa vượt quá khả năng chứa của dạ dày. Điều này làm tăng nguy cơ sữa trào ngược lên thực quản.

2.5. Các yếu tố khác

Một số trẻ có thể nhạy cảm với thành phần trong sữa công thức hoặc thực phẩm mà mẹ ăn (nếu trẻ bú mẹ), gây kích ứng dạ dày và dẫn đến trào ngược. Ngoài ra, các yếu tố như dị ứng thực phẩm, nhiễm trùng hoặc các vấn đề tiêu hóa khác cũng có thể góp phần làm tăng nguy cơ trào ngược.

3. Dấu hiệu trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh

Cha mẹ cần chú ý đến các dấu hiệu sau để nhận biết trào ngược dạ dày ở trẻ:

• Nôn trớ thường xuyên: Trẻ nôn ra một lượng nhỏ sữa sau khi bú, đặc biệt khi ợ hơi hoặc thay đổi tư thế.

• Quấy khóc hoặc khó chịu: Trẻ có thể cáu gắt, đặc biệt là sau khi ăn, do cảm giác nóng rát từ axit dạ dày trào ngược lên thực quản.

• Từ chối bú: Trẻ có thể không muốn bú hoặc chỉ bú một chút rồi dừng do cảm giác khó chịu.

• Khò khè hoặc ho: Axit trào ngược lên thực quản có thể kích ứng đường hô hấp, gây ho hoặc khò khè.

• Ngủ kém: Trẻ có thể khó ngủ hoặc thức giấc thường xuyên do cảm giác khó chịu từ trào ngược.

• Tăng cân chậm: Trong trường hợp trào ngược nghiêm trọng (GERD), trẻ có thể không hấp thụ đủ dinh dưỡng, dẫn đến tăng cân kém.

4. Cách xử lý trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh

Một trong những cách hiệu quả để giảm trào ngược là giữ trẻ ở tư thế thẳng đứng trong và sau khi bú, ít nhất từ 20 đến 30 phút. Tư thế này giúp sữa di chuyển xuống dạ dày dễ dàng hơn nhờ trọng lực, giảm nguy cơ trào ngược lên thực quản. Cha mẹ nên tránh đặt trẻ nằm ngửa ngay sau khi bú, vì điều này có thể làm tăng áp lực lên dạ dày.

Thay vì cho trẻ bú một lượng lớn sữa trong một lần, cha mẹ nên chia nhỏ lượng sữa và tăng tần suất bú. Ví dụ, thay vì bú 120ml một lần, có thể cho trẻ bú 60ml mỗi lần nhưng cách nhau 2-3 giờ. Điều này giúp dạ dày không bị đầy quá mức, giảm áp lực và nguy cơ trào ngược.

Sau mỗi lần bú, cha mẹ nên bế trẻ tựa vào vai và vỗ nhẹ lưng để giúp trẻ ợ hơi. Việc ợ hơi giúp loại bỏ không khí tích tụ trong dạ dày, giảm áp lực và ngăn sữa trào ngược lên thực quản. Hãy thực hiện động tác này một cách nhẹ nhàng và kiên nhẫn, đặc biệt nếu trẻ bú nhiều.

Đối với trẻ bú bình, cha mẹ cần chọn núm vú có kích thước lỗ phù hợp với độ tuổi của trẻ. Núm vú có lỗ quá lớn có thể khiến sữa chảy quá nhanh, khiến trẻ nuốt phải nhiều không khí, làm tăng nguy cơ trào ngược. Hãy kiểm tra và thay thế núm vú định kỳ để đảm bảo chất lượng.

Nếu trẻ bú mẹ, chế độ ăn của mẹ có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa của trẻ. Mẹ nên tránh các thực phẩm dễ gây kích ứng như caffeine, đồ ăn cay, thực phẩm chứa nhiều gia vị hoặc các chất gây dị ứng như sữa bò, đậu nành. Nếu nghi ngờ trẻ nhạy cảm với một loại thực phẩm cụ thể, mẹ có thể thử loại bỏ thực phẩm đó khỏi chế độ ăn và theo dõi phản ứng của trẻ.

Trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh là một hiện tượng phổ biến và thường không đáng lo ngại. Tuy nhiên, cha mẹ cần hiểu rõ nguyên nhân, nhận biết các dấu hiệu bất thường và áp dụng các biện pháp xử lý, phòng ngừa phù hợp. Bằng cách thay đổi tư thế bú, điều chỉnh chế độ ăn và theo dõi sức khỏe của trẻ, cha mẹ có thể giúp trẻ cảm thấy thoải mái hơn và phát triển khỏe mạnh. Nếu có bất kỳ dấu hiệu nghiêm trọng nào, hãy đưa trẻ đến bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

• Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng: 

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng: 

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

• Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
• Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội. 
• Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
• Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699