1. Bất dung nạp lactose ở trẻ sơ sinh là gì?

Bất dung nạp lactose xảy ra khi cơ thể trẻ không thể phân giải lactose thành glucose và galactose do thiếu hụt enzyme lactase trong ruột non. Tình trạng này khác với dị ứng sữa, vì nó không liên quan đến hệ miễn dịch mà liên quan đến hệ tiêu hóa. Ở trẻ sơ sinh, bất dung nạp lactose có thể là:

• Bẩm sinh: Rất hiếm, do di truyền, trẻ không sản xuất lactase từ khi sinh ra.

• Thứ phát: Xảy ra sau các vấn đề tiêu hóa như tiêu chảy, nhiễm trùng đường ruột, hoặc tổn thương niêm mạc ruột.

• Tạm thời: Thường gặp ở trẻ sinh non, khi hệ tiêu hóa chưa phát triển hoàn thiện.

Các triệu chứng phổ biến bao gồm đầy hơi, tiêu chảy, quấy khóc, và chậm tăng cân. Nếu nghi ngờ bé gặp vấn đề này, xét nghiệm là bước quan trọng để xác định nguyên nhân.

2. Khi nào cần xét nghiệm bất dung nạp lactose?

Cha mẹ nên đưa bé đi xét nghiệm nếu nhận thấy các dấu hiệu sau:

Cha mẹ cần theo dõi các dấu hiệu trẻ bị bất dung nạp lactose và cho bé đi xét nghiệm đúng lúc

• Tiêu chảy kéo dài, phân lỏng hoặc có bọt.

• Bé quấy khóc, khó chịu sau khi bú sữa mẹ hoặc sữa công thức.

• Đầy hơi, chướng bụng hoặc nôn trớ thường xuyên.

• Trẻ chậm tăng cân hoặc không đạt các mốc phát triển bình thường.

3. Các phương pháp xét nghiệm bất dung nạp lactose

Có nhiều phương pháp xét nghiệm bất dung nạp lactose, nhưng với trẻ sơ sinh, các phương pháp cần an toàn và ít xâm lấn. Dưới đây là các phương pháp phổ biến được sử dụng.

Xét nghiệm phân

Đây là phương pháp phổ biến nhất cho trẻ sơ sinh. Phân của bé được phân tích để kiểm tra độ pH (phân có tính axit cao có thể là dấu hiệu bất dung nạp lactose) và sự hiện diện của đường khử (như glucose) – dấu hiệu lactose không được tiêu hóa. Quy trình lấy mẫu phân đơn giản, cha mẹ chỉ cần thu thập mẫu và gửi đến phòng xét nghiệm theo hướng dẫn.

Thử nghiệm loại bỏ lactose

Phương pháp này dựa trên việc thay đổi chế độ ăn của bé. Bác sĩ có thể đề nghị ngưng sử dụng sữa chứa lactose, thay bằng sữa không lactose hoặc sữa công thức đặc biệt, và quan sát triệu chứng trong 1-2 tuần. Nếu triệu chứng cải thiện, bé có thể bị bất dung nạp lactose. Phương pháp này cần được thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ để đảm bảo bé nhận đủ dinh dưỡng.

Xét nghiệm hơi thở hydro

Phương pháp này ít phổ biến ở trẻ sơ sinh do khó thực hiện. Nó đo lượng hydro trong hơi thở sau khi bé tiêu thụ một lượng nhỏ lactose. Hydro tăng cao cho thấy lactose không được tiêu hóa và bị vi khuẩn trong ruột lên men. Phương pháp này thường phù hợp với trẻ lớn hơn hoặc người lớn.

Xét nghiệm di truyền

Trong trường hợp nghi ngờ bất dung nạp lactose bẩm sinh, bác sĩ có thể đề nghị xét nghiệm di truyền để kiểm tra đột biến gen liên quan đến sản xuất lactase. Phương pháp này yêu cầu lấy mẫu máu hoặc nước bọt của bé và thường được sử dụng khi các xét nghiệm khác không cho kết quả rõ ràng.

4. Chăm sóc trẻ sau khi chẩn đoán bất dung nạp lactose

Chuyển sang sữa không chứa lactose

Khi bé được chẩn đoán bất dung nạp lactose, bước đầu tiên là điều chỉnh chế độ ăn để loại bỏ lactose – nguyên nhân gây ra các triệu chứng khó chịu. Cha mẹ nên chuyển sang sử dụng sữa công thức không chứa lactose hoặc các sản phẩm thay thế được bác sĩ khuyên dùng. Những loại sữa này được thiết kế đặc biệt để dễ tiêu hóa, giúp giảm các triệu chứng như tiêu chảy, đầy hơi và quấy khóc. Việc lựa chọn sản phẩm cần dựa trên tư vấn của bác sĩ để đảm bảo phù hợp với độ tuổi và nhu cầu dinh dưỡng của bé.

Bổ sung dinh dưỡng cần thiết

Loại bỏ lactose khỏi chế độ ăn có thể làm giảm nguồn cung cấp canxi, vitamin D và các chất dinh dưỡng quan trọng khác, vốn rất cần thiết cho sự phát triển của trẻ sơ sinh. Cha mẹ cần đảm bảo bé nhận đủ các chất dinh dưỡng này từ các nguồn thay thế an toàn. Ví dụ, bác sĩ có thể đề nghị bổ sung các sản phẩm sữa không lactose được tăng cường canxi hoặc các thực phẩm thay thế phù hợp với độ tuổi của bé. Việc bổ sung dinh dưỡng cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của chuyên gia để tránh thiếu hụt hoặc dư thừa chất.

Bổ sung dinh dưỡng cần thiết cho bé bị bất dung nạp lactose

Hỗ trợ mẹ đang cho con bú

Nếu bé đang bú sữa mẹ, mẹ cần được tư vấn để điều chỉnh chế độ ăn của chính mình nhằm giảm lượng lactose trong sữa mẹ. Bác sĩ có thể đề nghị mẹ hạn chế hoặc tránh hoàn toàn các sản phẩm từ sữa như sữa bò, phô mai, hoặc sữa chua. Thay vào đó, mẹ có thể bổ sung các thực phẩm giàu canxi khác như rau xanh, hạt, hoặc sữa thực vật được tăng cường dinh dưỡng. Việc thay đổi này cần được thực hiện cẩn thận để đảm bảo mẹ vẫn đủ chất dinh dưỡng cho cả bản thân và bé.

Bất dung nạp lactose ở trẻ sơ sinh là một tình trạng có thể kiểm soát được nếu được phát hiện và xử lý đúng cách. Việc xét nghiệm kịp thời, kết hợp với sự chăm sóc phù hợp, sẽ giúp bé phát triển khỏe mạnh và giảm thiểu các triệu chứng khó chịu. Cha mẹ hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ và tuân thủ hướng dẫn để đảm bảo bé nhận được sự chăm sóc tốt nhất. Với hướng dẫn chi tiết từ A đến Z này, hy vọng cha mẹ sẽ có thêm kiến thức và sự tự tin để đồng hành cùng bé trong hành trình phát triển!

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

• Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng: 

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng: 

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

• Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
• Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội. 
• Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
• Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699