1. Tại sao cần kiêng cữ sau sinh?

Sau khi sinh, cơ thể người mẹ trải qua nhiều thay đổi lớn cả về thể chất lẫn tinh thần. Quá trình sinh nở khiến mẹ mất nhiều sức lực, máu và năng lượng. Đồng thời, tử cung, cơ bụng và các cơ quan nội tạng cần thời gian để phục hồi. Giai đoạn này thường kéo dài khoảng 6–8 tuần, được gọi là thời kỳ hậu sản. Nếu không chăm sóc đúng cách, mẹ có thể gặp phải các vấn đề sức khỏe như nhiễm trùng, băng huyết, hoặc trầm cảm sau sinh.

Bên cạnh đó, bé sơ sinh cũng cần được chăm sóc đặc biệt để thích nghi với môi trường bên ngoài tử cung. Việc kiêng cữ đúng cách không chỉ giúp mẹ khỏe mạnh mà còn tạo điều kiện tốt nhất để bé phát triển toàn diện.

Việc kiêng cữ sau sinh đúng cách không chỉ giúp mẹ khỏe mạnh còn tạo điều kiện để bé phát triển toàn diện

2. Những nguyên tắc kiêng cữ sau sinh đúng cách

2.1. Chế độ dinh dưỡng khoa học

Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc giúp mẹ phục hồi sức khỏe và cung cấp nguồn sữa dồi dào cho bé. Thay vì kiêng khem quá mức như một số quan niệm truyền thống (chỉ ăn cơm với muối, thịt kho tàu), mẹ nên:

Mẹ cần ăn đa dạng thực phẩm để hỗ trợ phục hồi sức khỏe nhanh chóng

• Ăn đa dạng thực phẩm: Bổ sung đầy đủ các nhóm chất gồm protein (thịt, cá, trứng, đậu), tinh bột (gạo, khoai, ngũ cốc), chất béo lành mạnh (dầu ô liu, quả bơ), và rau củ quả tươi để cung cấp vitamin, khoáng chất.

• Uống đủ nước: Mỗi ngày, mẹ nên uống 2–3 lít nước, bao gồm nước lọc, sữa, nước trái cây để hỗ trợ sản xuất sữa và tránh táo bón.

• Hạn chế thực phẩm gây hại: Tránh đồ ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng, hoặc thực phẩm chế biến sẵn. Cà phê và đồ uống có cồn cũng nên được loại bỏ trong giai đoạn này.

• Bổ sung thực phẩm lợi sữa: Các món như cháo yến mạch, súp móng giò, hoặc nước lá đinh lăng có thể kích thích tiết sữa.

2.2. Giữ vệ sinh cá nhân hợp lý

Một số quan niệm xưa cho rằng mẹ sau sinh không nên tắm rửa hoặc gội đầu để tránh “gió độc”. Tuy nhiên, khoa học hiện đại khuyến cáo rằng vệ sinh cá nhân là yếu tố quan trọng để ngăn ngừa nhiễm trùng.

• Tắm rửa đúng cách: Mẹ có thể tắm bằng nước ấm sau 3–5 ngày sinh thường hoặc 7–10 ngày nếu sinh mổ. Nên tắm nhanh trong phòng kín gió, lau khô người ngay sau khi tắm.

• Vệ sinh vùng kín: Rửa sạch vùng kín bằng nước ấm hoặc dung dịch vệ sinh nhẹ nhàng, đặc biệt sau mỗi lần đi vệ sinh để tránh nhiễm khuẩn.

• Thay quần áo thường xuyên: Chọn quần áo rộng rãi, thoáng mát, thấm hút mồ hôi để cơ thể luôn sạch sẽ và thoải mái.

2.3. Nghỉ ngơi và vận động nhẹ nhàng

Sau sinh, mẹ cần nghỉ ngơi đầy đủ để cơ thể phục hồi. Tuy nhiên, nằm quá lâu một chỗ có thể gây ra các vấn đề như tắc tia sữa, táo bón, hoặc huyết khối.

• Nghỉ ngơi hợp lý: Cố gắng ngủ khi bé ngủ để bù lại năng lượng. Hạn chế làm việc nặng hoặc thức khuya.

• Vận động nhẹ: Sau sinh thường, mẹ có thể đi lại nhẹ nhàng trong nhà sau 1–2 ngày. Với mẹ sinh mổ, nên bắt đầu vận động sau 7–10 ngày tùy theo tình trạng sức khỏe. Các bài tập nhẹ như đi bộ hoặc yoga sau sinh sẽ giúp cải thiện tuần hoàn máu và tinh thần.

2.4. Chăm sóc bé đúng cách

Bé sơ sinh cần được chăm sóc kỹ lưỡng để phát triển khỏe mạnh. Một số lưu ý khi kiêng cữ liên quan đến bé:

• Cho bé bú sữa mẹ: Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ sơ sinh, giúp tăng cường hệ miễn dịch. Mẹ nên cho bé bú theo nhu cầu, khoảng 2–3 giờ/lần.

• Giữ ấm cho bé: Bé cần được giữ ấm, nhưng không nên ủ quá kín vì có thể gây nóng bức, khó chịu.

• Vệ sinh cho bé: Tắm cho bé bằng nước ấm, lau sạch rốn bằng cồn 70 độ cho đến khi rốn khô và rụng hoàn toàn.

3. Những quan niệm kiêng cữ sai lầm cần tránh

Trong văn hóa Việt Nam, kiêng cữ sau sinh là một phong tục lâu đời nhằm bảo vệ sức khỏe cho mẹ và bé. Tuy nhiên, một số quan niệm truyền thống đã lỗi thời và không phù hợp với khoa học hiện đại, thậm chí có thể gây hại nếu áp dụng. Dưới đây là những quan niệm kiêng cữ sai lầm mà các mẹ cần tránh để đảm bảo sức khỏe cho bản thân và em bé.

Kiêng tắm gội quá lâu: Một quan niệm phổ biến là mẹ sau sinh không nên tắm rửa hoặc gội đầu trong vòng một tháng để tránh “gió độc” hoặc cảm lạnh. Tuy nhiên, việc không vệ sinh cơ thể trong thời gian dài có thể dẫn đến tích tụ vi khuẩn, gây nhiễm trùng da hoặc vùng kín. Khoa học khuyến cáo mẹ có thể tắm bằng nước ấm sau 3–5 ngày nếu sinh thường, hoặc 7–10 ngày nếu sinh mổ, miễn là trong phòng kín gió và lau khô người ngay sau khi tắm. Vệ sinh cá nhân đúng cách không chỉ giúp mẹ cảm thấy thoải mái mà còn giảm nguy cơ các vấn đề sức khỏe hậu sản.

Chế độ ăn uống khô khan, thiếu dinh dưỡng: Một số quan niệm xưa khuyên mẹ sau sinh chỉ nên ăn cơm với muối tiêu, thịt kho tàu hoặc các món khô khan để “giữ sức khỏe”. Thực tế, chế độ ăn thiếu đa dạng có thể khiến mẹ bị thiếu hụt dinh dưỡng, ảnh hưởng đến quá trình phục hồi và chất lượng sữa cho bé. Mẹ cần một chế độ ăn đầy đủ protein, vitamin, khoáng chất và chất béo lành mạnh để cung cấp năng lượng và hỗ trợ tiết sữa. Các món như cháo yến mạch, súp dinh dưỡng hoặc rau củ quả tươi nên được bổ sung thay vì giới hạn khẩu phần ăn.

Tránh ra ngoài hoặc tiếp xúc với không khí trong lành: Một số người cho rằng mẹ sau sinh cần ở trong phòng kín, không ra ngoài để tránh gió và bệnh tật. Tuy nhiên, việc ở trong không gian chật hẹp, thiếu ánh sáng và không khí lưu thông có thể khiến mẹ cảm thấy ngột ngạt, dễ dẫn đến căng thẳng hoặc trầm cảm. Mẹ có thể ra ngoài hít thở không khí trong lành sau 1–2 tuần nếu sức khỏe cho phép, nhưng cần tránh nơi đông người hoặc thời tiết quá lạnh. Bé sơ sinh cũng cần được tiếp xúc với ánh sáng tự nhiên để hấp thụ vitamin D, hỗ trợ sự phát triển xương.

Kiêng cữ sau sinh đúng cách không chỉ giúp mẹ nhanh chóng phục hồi sức khỏe mà còn tạo điều kiện tốt nhất cho sự phát triển của bé. Bằng cách kết hợp giữa kiến thức truyền thống và khoa học hiện đại, mẹ có thể trải qua giai đoạn hậu sản một cách nhẹ nhàng và trọn vẹn. Hãy lắng nghe cơ thể, chăm sóc bản thân và bé một cách khoa học, đồng thời tìm kiếm sự hỗ trợ từ gia đình và chuyên gia khi cần thiết. Một người mẹ khỏe mạnh, tinh thần thoải mái sẽ là nền tảng để bé yêu phát triển ngoan ngoãn và hạnh phúc.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

• Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng: 

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng: 

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

• Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
• Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội. 
• Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
• Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699