Mẹ thiếu sữa sau sinh: Bổ sung gì cho bé để vẫn đủ dinh dưỡng phát triển?

1. Nguyên nhân gây thiếu sữa sau sinh ở mẹ

Tình trạng thiếu sữa sau sinh thường xuất hiện trong những tuần đầu, khi sữa non chưa về đầy đủ hoặc sữa mẹ giảm dần. Theo các nghiên cứu y khoa, có nhiều nguyên nhân dẫn đến vấn đề này, từ sinh lý đến lối sống.

Đầu tiên, nguyên nhân sinh lý phổ biến nhất là mẹ không cho con bú sớm hoặc không thường xuyên. Sữa mẹ được sản xuất theo cơ chế "cung - cầu": nếu bé bú ít, tuyến sữa sẽ tiết ít hơn. Ngoài ra, hormone nội tiết tố như prolactin và oxytocin có thể bị rối loạn do sinh mổ, mất máu nhiều hoặc vấn đề tuyến giáp. Căng thẳng kéo dài sau sinh cũng là "kẻ thù" lớn, vì stress làm giảm hormone tiết sữa, dẫn đến ít sữa hơn.

Căng thẳng kéo dài là một trong những nguyên nhân hàng đầu làm giảm sữa sau sinh

Về lối sống, chế độ ăn uống thiếu chất là yếu tố quan trọng. Nếu mẹ kiêng khem quá mức (như tránh rau củ, protein), cơ thể sẽ không có đủ nguyên liệu để sản xuất sữa. Một số thực phẩm như rau mùi tây, lá lốt hay mướp đắng còn có thể ức chế tiết sữa. Thiếu ngủ, mệt mỏi do chăm sóc con cái cũng góp phần, khiến cơ thể ưu tiên phục hồi thay vì sản xuất sữa. Cuối cùng, tác dụng phụ của thuốc (như thuốc tránh thai chứa estrogen) hoặc vấn đề y tế như nhiễm trùng vú có thể làm tình trạng trầm trọng hơn.

2. Bổ sung dinh dưỡng cho bé: Các lựa chọn an toàn và hiệu quả

Khi mẹ chưa đủ sữa, việc bổ sung cho bé là cần thiết để tránh bé đói, mất nước hoặc chậm phát triển. Ưu tiên luôn là kết hợp sữa mẹ với các nguồn khác, không thay thế hoàn toàn trừ khi bác sĩ khuyên. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết.

2.1. Tối ưu hóa nguồn sữa mẹ

Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng vàng, không thể thay thế hoàn toàn. Trước khi nghĩ đến sữa công thức, hãy thử mọi cách để tăng lượng sữa tự nhiên:

Cho bé bú thường xuyên và đúng cách: Cơ chế tiết sữa hoạt động theo nguyên tắc "càng bú nhiều, càng tiết nhiều". Cho bé bú ít nhất 8-12 lần/24 giờ, đảm bảo bé ngậm bắt vú đúng.
Vắt sữa sau khi bé bú: Động tác này giúp kích thích ngực sản xuất thêm sữa. Mẹ có thể dùng máy hút sữa để hỗ trợ.
Chế độ dinh dưỡng và nghỉ ngơi của mẹ: Mẹ cần uống đủ 2-3 lít nước/ngày (nước lọc, sữa, nước canh...), ăn uống đa dạng, đủ chất. Quan trọng không kém là giữ tinh thần thoải mái, ngủ đủ giấc. Stress là "kẻ thù" số một của sữa mẹ.

2.2. Lựa chọn giải pháp bổ sung khi sữa mẹ thực sự không đủ

Khi đã tối ưu hóa mọi biện pháp mà sữa mẹ vẫn thiếu, đây là các lựa chọn an toàn và khoa học cho bé, được sắp xếp theo thứ tự ưu tiên:

2.2.1. Sữa công thức - giải pháp thay thế phổ biến nhất

Sữa công thức được nghiên cứu để mô phỏng thành phần dinh dưỡng có trong sữa mẹ, là nguồn bổ sung phù hợp nhất.

Sữa công thức là một trong những giải pháp thay thế khi mẹ thiếu sữa sau sinh

Cách chọn sữa:

Theo độ tuổi: Chọn sữa phù hợp với tháng tuổi của bé (sữa số 1 cho trẻ 0-6 tháng).
Theo tình trạng của bé: Với trẻ có cơ địa dị ứng, mẹ có thể chọn sữa thủy phân đạm; trẻ hay nôn trớ chọn sữa chống trào ngược... Tốt nhất nên tham khảo ý kiến bác sĩ dinh dưỡng.
Nguyên tắc cho bé làm quen: Bắt đầu với lượng ít (30-60ml), pha đúng tỷ lệ hướng dẫn và theo dõi phản ứng của bé (dị ứng, táo bón, tiêu chảy...).

2.2.2. Sữa mẹ nhận từ ngân hàng sữa mẹ

Đây là lựa chọn tuyệt vời thứ hai sau sữa mẹ của chính mẹ. Ngân hàng sữa mẹ là nơi tiếp nhận, xử lý và bảo quản sữa từ những bà mẹ khỏe mạnh, dư thừa sữa, đảm bảo an toàn vệ sinh và dinh dưỡng. Mẹ có thể tìm hiểu các ngân hàng sữa mẹ tại các bệnh viện phụ sản lớn.

2.2.3. Thực phẩm bổ sung (chỉ áp dụng cho trẻ trên 6 tháng tuổi)

Khi bé bước vào giai đoạn ăn dặm (từ 6 tháng tuổi trở lên), ngoài sữa, mẹ có thể bổ sung dinh dưỡng qua các bữa ăn:

Đảm bảo bữa ăn đủ 4 nhóm chất:

Tinh bột: Cháo, bột, khoai lang, khoai tây.
Đạm: Thịt, cá, trứng, tôm, cua, đậu phụ.
Chất béo: Dầu oliu, dầu cá hồi, dầu gấc, mỡ động vật.
Vitamin & Chất xơ: Các loại rau xanh, củ quả (cà rốt, bí đỏ, súp lơ) và trái cây chín.

Hành trình nuôi con bằng sữa mẹ không phải lúc nào cũng trải đầy hoa hồng. Tình trạng thiếu sữa có thể khiến mẹ áp lực, nhưng đừng để điều đó làm mẹ kiệt sức. Hãy nhớ rằng, một người mẹ khỏe mạnh, vui vẻ mới có thể chăm sóc cho con tốt nhất. Việc bổ sung sữa công thức hay thực phẩm khi cần thiết không phải là một thất bại, mà là một quyết định thông minh vì sự phát triển của con. Hãy lắng nghe cơ thể mình, quan sát con yêu và tìm kiếm sự tư vấn từ các chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sĩ nhi khoa để có lựa chọn phù hợp nhất. Dù bằng cách nào, tình yêu thương và sự nỗ lực của mẹ luôn là điều quý giá nhất.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699