1. Giãn ruột sinh lý là gì?

Giãn ruột sinh lý là tình trạng hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh, đặc biệt là ruột, đang trong quá trình thích nghi và hoàn thiện chức năng sau khi chào đời. Ở trẻ sơ sinh, ruột non và ruột già vẫn còn "non nớt", chưa hoạt động ổn định như ở người lớn. Khi trẻ bắt đầu bú sữa mẹ hoặc sữa công thức, ruột sẽ giãn ra để chứa lượng thức ăn và thích nghi với quá trình tiêu hóa. Đây là một hiện tượng sinh lý bình thường, không phải bệnh lý, và thường tự khỏi khi trẻ lớn lên mà không cần can thiệp y tế.

Giãn ruột sinh lý ở trẻ sơ sinh

Hiện tượng này xảy ra do cơ quan tiêu hóa của trẻ cần thời gian để điều chỉnh nhu động ruột (chuyển động co bóp để đẩy thức ăn) và sản xuất các enzyme tiêu hóa. Trong giai đoạn đầu đời, hệ vi sinh vật đường ruột của trẻ cũng đang hình thành, điều này góp phần vào việc ruột giãn ra hoặc hoạt động chưa đều đặn. Giãn ruột sinh lý không gây nguy hiểm, nhưng đôi khi có thể dẫn đến các triệu chứng như đầy hơi, khó chịu nhẹ hoặc thay đổi thói quen đi tiêu, khiến cha mẹ nhầm lẫn với các vấn đề tiêu hóa khác.

2. Giãn ruột sinh lý ở trẻ xảy ra khi nào

Giãn ruột sinh lý thường xuất hiện trong khoảng 3 tháng đầu đời, đặc biệt phổ biến ở trẻ từ 2 đến 6 tuần tuổi. Đây là thời điểm hệ tiêu hóa của trẻ đang chuyển từ việc nhận dinh dưỡng qua dây rốn trong thai kỳ sang việc tiêu hóa sữa từ mẹ hoặc sữa công thức. Sự thay đổi này đòi hỏi ruột phải thích nghi với lượng thức ăn mới, áp lực từ việc co bóp và sự phát triển của các vi khuẩn có lợi trong đường ruột.

Thông thường, giãn ruột sinh lý đạt đỉnh trong khoảng 1-2 tháng đầu, sau đó giảm dần khi trẻ lớn hơn và hệ tiêu hóa hoàn thiện hơn. Đến khoảng 3-4 tháng tuổi, hầu hết trẻ sơ sinh đã ổn định nhu động ruột, và các triệu chứng liên quan đến giãn ruột sinh lý sẽ biến mất. Tuy nhiên, thời gian này có thể khác nhau ở mỗi trẻ, tùy thuộc vào cơ địa, cách bú và loại sữa mà trẻ sử dụng. Trẻ bú sữa mẹ thường có xu hướng tiêu hóa tốt hơn so với trẻ dùng sữa công thức, do sữa mẹ chứa các chất hỗ trợ phát triển hệ vi sinh đường ruột.

3. Dấu hiệu nhận biết trẻ giãn ruột sinh lý

Thay đổi thói quen đi tiêu

• Trẻ có thể đi tiêu ít hơn bình thường, thậm chí vài ngày mới đi một lần, nhưng phân vẫn mềm và không khô cứng. Điều này xảy ra do ruột giãn ra và giữ phân lâu hơn trước khi đẩy ra ngoài.

• Ngược lại, một số trẻ có thể đi tiêu nhiều lần trong ngày, với phân lỏng hơn do nhu động ruột chưa ổn định.

Đầy hơi hoặc khó chịu nhẹ

• Trẻ có thể bị đầy hơi, bụng hơi căng nhưng không đau dữ dội. Điều này thường kèm theo việc trẻ xì hơi nhiều hơn bình thường.

• Trẻ có thể quấy khóc nhẹ, đặc biệt sau khi bú, nhưng vẫn ăn ngủ tốt sau đó.

Tiếng ợ hơi hoặc âm thanh từ bụng

• Cha mẹ có thể nghe thấy tiếng "ọc ọc" từ bụng trẻ khi ruột đang hoạt động để tiêu hóa sữa. Đây là dấu hiệu bình thường của giãn ruột sinh lý.

3. Chăm sóc trẻ giãn ruột sinh lý đúng cách

Dù giãn ruột sinh lý không cần điều trị y tế, cha mẹ vẫn có thể áp dụng một số biện pháp chăm sóc để giúp trẻ cảm thấy thoải mái hơn và hỗ trợ hệ tiêu hóa phát triển tốt. Dưới đây là những cách chăm sóc hiệu quả:

Cho trẻ bú đúng tư thế: Khi bú mẹ hoặc bú bình, hãy giữ trẻ ở tư thế đầu cao hơn thân để giảm lượng khí nuốt vào bụng. Sau khi bú, bế trẻ áp vào vai và vỗ nhẹ lưng để giúp trẻ ợ hơi, giảm đầy hơi do giãn ruột.

Massage bụng nhẹ nhàng: Massage bụng theo chiều kim đồng hồ quanh rốn bằng các động tác nhẹ nhàng có thể kích thích nhu động ruột, giúp trẻ giảm đầy hơi và đi tiêu dễ dàng hơn. Dùng dầu dưỡng dành cho trẻ để tránh làm da bé bị khô.

Giữ trẻ ở tư thế thoải mái: Sau khi bú, đặt trẻ nằm nghiêng bên trái hoặc nằm sấp (dưới sự giám sát) trong vài phút để hỗ trợ quá trình tiêu hóa và giảm áp lực lên ruột. Tránh bế xốc trẻ ngay sau khi bú.

Khuyến khích trẻ vận động nhẹ: Với trẻ sơ sinh, cha mẹ có thể nhẹ nhàng co duỗi chân trẻ theo kiểu "đạp xe" để kích thích ruột hoạt động. Động tác này giúp giảm đầy hơi và hỗ trợ quá trình đi tiêu.

Theo dõi và tham khảo ý kiến bác sĩ nếu cần: Nếu trẻ có dấu hiệu bất thường như không đi tiêu quá 7 ngày, quấy khóc nhiều hoặc bụng căng cứng, hãy đưa trẻ đến bác sĩ để kiểm tra. Dù giãn ruột sinh lý là bình thường, việc loại trừ các vấn đề khác là cần thiết.

Nếu trẻ có dấu hiệu bất thường hãy đưa đi bác sĩ để kiểm tra

Giãn ruột sinh lý ở trẻ sơ sinh là một phần tự nhiên trong quá trình phát triển hệ tiêu hóa, thường xuất hiện trong 3 tháng đầu đời và tự khỏi khi trẻ lớn lên. Hiểu rõ các dấu hiệu như thay đổi thói quen đi tiêu, đầy hơi nhẹ hay bụng căng sẽ giúp cha mẹ phân biệt tình trạng này với các vấn đề nghiêm trọng hơn. Bằng cách chăm sóc đúng cách như điều chỉnh tư thế bú, massage bụng và theo dõi sát sao, ba mẹ có thể giúp trẻ vượt qua giai đoạn này một cách thoải mái và khỏe mạnh. Hãy luôn lắng nghe cơ thể trẻ và tìm đến sự hỗ trợ y tế nếu có bất kỳ lo lắng nào, để đảm bảo con yêu phát triển tốt nhất trong những ngày đầu đời!

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

• Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng: 

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng: 

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

• Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
• Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội. 
• Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
• Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699