Phổi ướt ở trẻ sơ sinh là gì? Dấu hiệu nhận biết và cách xử lý

1. Phổi ướt ở trẻ sơ sinh là gì?

Phổi ướt ở trẻ sơ sinh, hay còn gọi là hội chứng hô hấp thoáng qua ở trẻ sơ sinh (Transient Tachypnea of the Newborn - TTN), là một tình trạng hô hấp thường gặp ở trẻ sơ sinh, đặc biệt là những trẻ sinh non hoặc sinh mổ. Tình trạng này xảy ra khi phổi của trẻ vẫn còn chứa một lượng chất lỏng dư thừa từ thời kỳ bào thai, gây khó khăn trong việc thở và trao đổi oxy ngay sau khi sinh.

Phổi ướt gây khó khăn trong việc thở và trao đổi oxy ngay sau khi sinh ở trẻ

Trong thai kỳ, phổi của thai nhi chứa đầy chất lỏng để hỗ trợ sự phát triển. Khi trẻ được sinh ra, chất lỏng này thường được cơ thể hấp thụ hoặc loại bỏ thông qua quá trình hô hấp và tuần hoàn. Tuy nhiên, ở một số trẻ, đặc biệt là trẻ sinh mổ hoặc sinh non, quá trình này có thể bị chậm lại, dẫn đến tình trạng "phổi ướt". Mặc dù đây không phải là một bệnh lý nghiêm trọng, nhưng nếu không được xử lý đúng cách, phổi ướt có thể gây ra các vấn đề về hô hấp tạm thời.

2. Nguyên nhân gây phổi ướt ở trẻ sơ sinh

Sinh mổ là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến phổi ướt ở trẻ sơ sinh. Khi trẻ được sinh ra qua phương pháp mổ, trẻ không trải qua áp lực cơ học từ quá trình chuyển dạ tự nhiên. Áp lực này đóng vai trò quan trọng trong việc đẩy chất lỏng ra khỏi phổi, giúp phổi thông thoáng để trẻ có thể thở dễ dàng. Do đó, trẻ sinh mổ có nguy cơ cao hơn trong việc giữ lại chất lỏng trong phổi, dẫn đến tình trạng phổi ướt.

Một nguyên nhân khác là sinh non, khi trẻ được sinh ra trước 37 tuần tuổi thai. Ở giai đoạn này, hệ hô hấp của trẻ chưa phát triển hoàn thiện, khiến khả năng loại bỏ chất lỏng trong phổi kém hơn so với trẻ đủ tháng. Điều này làm tăng khả năng trẻ gặp phải hội chứng hô hấp thoáng qua ngay sau khi sinh, đặc biệt nếu phổi chưa sẵn sàng để thực hiện chức năng hô hấp đầy đủ.

Tình trạng sức khỏe của mẹ cũng có thể góp phần vào nguy cơ phổi ướt ở trẻ. Ví dụ, nếu mẹ mắc tiểu đường thai kỳ, sự phát triển phổi của trẻ có thể bị ảnh hưởng, làm giảm khả năng loại bỏ chất lỏng hiệu quả. Các bệnh lý khác của mẹ, như cao huyết áp hoặc nhiễm trùng, cũng có thể gián tiếp ảnh hưởng đến chức năng hô hấp của trẻ ngay sau sinh.

Cuối cùng, quá trình chuyển dạ bất thường, chẳng hạn như chuyển dạ quá nhanh hoặc có biến chứng, cũng có thể làm tăng nguy cơ phổi ướt. Khi chuyển dạ diễn ra quá nhanh, cơ thể trẻ không có đủ thời gian để chuẩn bị cho việc loại bỏ chất lỏng trong phổi. Ngược lại, các biến chứng trong quá trình chuyển dạ có thể gây căng thẳng cho trẻ, ảnh hưởng đến khả năng hô hấp ban đầu.

3. Dấu hiệu nhận biết phổi ướt ở trẻ sơ sinh

Phụ huynh và nhân viên y tế cần chú ý đến các dấu hiệu sau để nhận biết sớm tình trạng phổi ướt ở trẻ sơ sinh:

Thở nhanh hoặc khó thở: Trẻ có nhịp thở nhanh hơn bình thường (thường trên 60 lần mỗi phút khi nghỉ ngơi) hoặc có dấu hiệu gắng sức khi thở.
Tiếng thở bất thường: Trẻ có thể phát ra tiếng rên nhẹ hoặc tiếng thở khò khè khi thở.
Co kéo cơ liên sườn: Các cơ ở ngực hoặc bụng của trẻ co bóp mạnh khi thở, đặc biệt là ở vùng dưới xương sườn.
Mũi phồng: Cánh mũi của trẻ phập phồng khi thở, cho thấy trẻ đang cố gắng lấy đủ oxy.
Tím tái: Da hoặc môi của trẻ có thể chuyển màu xanh hoặc tím nhẹ do thiếu oxy (tuy nhiên, dấu hiệu này hiếm gặp hơn).
Khó bú hoặc bú kém: Trẻ có thể mệt mỏi khi bú do khó thở, dẫn đến việc bú ít hoặc từ chối bú.
Tình trạng chung bất ổn: Trẻ có thể cáu kỉnh, mệt mỏi hoặc có vẻ yếu hơn bình thường.

Những dấu hiệu này thường xuất hiện trong vài giờ đầu sau sinh và có thể kéo dài từ 12 đến 48 giờ. Tuy nhiên, nếu các triệu chứng kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng, cần đưa trẻ đến bác sĩ ngay lập tức.

4. Cách xử lý phổi ướt ở trẻ sơ sinh

Việc theo dõi sát sao là bước đầu tiên và quan trọng trong xử lý phổi ướt ở trẻ sơ sinh. Trẻ có dấu hiệu phổi ướt thường được giữ lại bệnh viện để các bác sĩ và nhân viên y tế có thể theo dõi tình trạng hô hấp, nhịp tim và các dấu hiệu sinh tồn khác. Một thiết bị gọi là máy đo oxy xung (pulse oximeter) có thể được sử dụng để kiểm tra nồng độ oxy trong máu của trẻ, đảm bảo rằng trẻ nhận đủ oxy và không rơi vào tình trạng nguy hiểm.

Hỗ trợ hô hấp là một biện pháp quan trọng nếu trẻ gặp khó khăn trong việc thở. Trong trường hợp trẻ có dấu hiệu thiếu oxy, bác sĩ có thể cung cấp oxy bổ sung thông qua ống thông mũi hoặc mặt nạ oxy để giúp cải thiện lượng oxy trong máu. Ở những trường hợp nặng hơn, trẻ có thể được hỗ trợ bằng áp lực dương liên tục qua đường mũi (CPAP), một kỹ thuật không xâm lấn giúp giữ cho phổi thông thoáng và hỗ trợ quá trình hô hấp.

Chăm sóc dinh dưỡng cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình hồi phục. Trẻ bị phổi ướt có thể mệt mỏi và khó bú do tình trạng khó thở. Trong những trường hợp này, bác sĩ có thể đề nghị nuôi ăn qua ống thông dạ dày hoặc truyền dịch tĩnh mạch để đảm bảo trẻ nhận đủ năng lượng và chất dinh dưỡng. Nếu trẻ vẫn có thể bú, phụ huynh nên cho trẻ bú theo nhu cầu nhưng chia thành các bữa nhỏ để giảm áp lực lên hệ hô hấp.

Nếu trẻ vẫn bú được thì mẹ có thể chia thành các cữ nhỏ để tránh áp lực lên hệ hô hấp

Giữ ấm và tạo môi trường thoải mái là một phần không thể thiếu trong việc chăm sóc trẻ bị phổi ướt. Phụ huynh cần đảm bảo trẻ được giữ ấm đúng cách để tránh hạ thân nhiệt, vì điều này có thể làm trầm trọng thêm các vấn đề hô hấp. Đặt trẻ ở tư thế nằm nghiêng hoặc nằm ngửa với đầu hơi nâng cao cũng có thể giúp trẻ thở dễ dàng hơn và giảm cảm giác khó chịu.

Phổi ướt ở trẻ sơ sinh là một tình trạng phổ biến và thường tự cải thiện trong vài ngày nếu được chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, việc nhận biết sớm các dấu hiệu và xử lý kịp thời là rất quan trọng để đảm bảo an toàn cho trẻ. Phụ huynh cần bình tĩnh, theo dõi sát sao và phối hợp với bác sĩ để đảm bảo trẻ nhận được sự chăm sóc tốt nhất. Nếu có bất kỳ lo lắng nào về sức khỏe của trẻ, đừng ngần ngại liên hệ với nhân viên y tế để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699