Táo bón sau sinh: Nguyên nhân, triệu chứng và cách khắc phục hiệu quả

1. Nguyên Nhân Gây Táo Bón Sau Sinh

Táo bón sau sinh xảy ra do nhiều yếu tố liên quan đến thay đổi sinh lý, tâm lý và lối sống của sản phụ. Dưới đây là những nguyên nhân chính:

Thay Đổi Nội Tiết Tố

Trong thai kỳ, cơ thể sản xuất nhiều progesterone để duy trì thai kỳ, nhưng hormone này cũng làm chậm nhu động ruột, dẫn đến khó tiêu và táo bón. Sau sinh, mặc dù nồng độ progesterone giảm, cơ thể vẫn cần thời gian để cân bằng nội tiết, khiến hệ tiêu hóa hoạt động chưa ổn định. Ngoài ra, sự thay đổi hormone trong giai đoạn cho con bú cũng có thể làm tăng nguy cơ táo bón.

Thay đổi nội tiết tố sau sinh có thể làm tăng nguy cơ táo bón

Tổn Thương Vùng Chậu và Hậu Môn

Quá trình sinh nở, đặc biệt là sinh thường, có thể gây áp lực lớn lên vùng chậu, làm suy yếu cơ sàn chậu và cơ vòng hậu môn. Những vết rạch tầng sinh môn hoặc vết khâu sau sinh cũng khiến sản phụ ngại đi đại tiện do sợ đau, dẫn đến việc nhịn đi vệ sinh và gây táo bón. Với các mẹ sinh mổ, thuốc gây mê và giảm đau sau phẫu thuật có thể làm chậm nhu động ruột, góp phần gây táo bón.

Chế Độ Ăn Uống và Thiếu Nước

Sau sinh, nhiều sản phụ tập trung vào chăm sóc con mà bỏ qua chế độ ăn uống cân bằng. Việc ăn ít rau xanh, trái cây hoặc thực phẩm giàu chất xơ làm phân trở nên cứng và khó thải ra. Ngoài ra, sản phụ thường không uống đủ nước, đặc biệt khi cho con bú, dẫn đến tình trạng mất nước và làm phân khô hơn, gây khó khăn khi đi đại tiện.

Thiếu Vận Động

Sau sinh, đặc biệt với các mẹ sinh mổ, việc hạn chế vận động hoặc nằm nghỉ quá lâu có thể làm chậm hoạt động của ruột. Thiếu vận động khiến nhu động ruột kém, làm phân di chuyển chậm trong đại tràng, dẫn đến táo bón. Ngoài ra, tâm lý căng thẳng, mệt mỏi hoặc trầm cảm sau sinh cũng có thể ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa, làm tình trạng táo bón trầm trọng hơn.

2. Triệu Chứng Táo Bón Sau Sinh

Nhận biết các triệu chứng của táo bón sau sinh giúp sản phụ kịp thời điều chỉnh lối sống hoặc tìm kiếm sự hỗ trợ y tế. Các dấu hiệu phổ biến bao gồm:

Khó đi đại tiện
Tần suất đi vệ sinh giảm
Đau khi đi đại tiện

Đầy hơi, khó chịu ở bụng
Mệt mỏi và khó chịu
Chảy máu hậu môn

Khi Nào Cần Đi Khám?

Phần lớn trường hợp táo bón sau sinh có thể cải thiện bằng cách điều chỉnh lối sống. Tuy nhiên, sản phụ nên đi khám bác sĩ nếu gặp các dấu hiệu sau:

Táo bón kéo dài hơn 2 tuần dù đã thay đổi chế độ ăn và lối sống.
Đau bụng dữ dội, sốt hoặc có máu trong phân.
Có dấu hiệu của bệnh trĩ hoặc nứt kẽ hậu môn nghiêm trọng.
Cảm giác tắc nghẽn hoặc có khối u ở trực tràng.

3. Cách Chăm Sóc và Khắc Phục Táo Bón Sau Sinh

Để khắc phục táo bón sau sinh, sản phụ cần kết hợp thay đổi chế độ ăn uống, lối sống và các biện pháp hỗ trợ y tế khi cần thiết. Dưới đây là các hướng dẫn cụ thể:

Điều Chỉnh Chế Độ Ăn Uống

Chế độ ăn giàu chất xơ là chìa khóa để cải thiện táo bón. Sản phụ nên bổ sung các thực phẩm như rau xanh (bông cải, rau chân vịt), trái cây (táo, kiwi, lê), ngũ cốc nguyên hạt và các loại đậu. Chất xơ giúp làm mềm phân và kích thích nhu động ruột. Đồng thời, hãy uống ít nhất 2-3 lít nước mỗi ngày, bao gồm nước lọc, nước trái cây hoặc canh rau để ngăn ngừa mất nước. Các mẹ cho con bú cần uống nhiều nước hơn để đáp ứng nhu cầu của cơ thể. Tránh tiêu thụ thực phẩm chế biến sẵn, đồ chiên rán hoặc thực phẩm ít chất xơ vì chúng có thể làm tình trạng táo bón trầm trọng hơn.

Mẹ bỉm cần điều chỉnh chế độ ăn uống hợp lý để cải thiện tình trạng táo bón sau sinh

Tăng Cường Vận Động

Vận động nhẹ nhàng sau sinh giúp kích thích nhu động ruột và cải thiện lưu thông máu. Với các mẹ sinh thường, có thể bắt đầu với các bài tập nhẹ như đi bộ chậm hoặc yoga sau sinh khoảng 1-2 tuần. Đối với mẹ sinh mổ, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi vận động, thường bắt đầu sau 4-6 tuần. Các bài tập kegel (tập cơ sàn chậu) cũng hữu ích để cải thiện chức năng vùng chậu, hỗ trợ quá trình đại tiện. Tránh nằm hoặc ngồi quá lâu, vì điều này làm chậm hoạt động của ruột.

Thiết Lập Thói Quen Đi Vệ Sinh

Sản phụ nên tập thói quen đi vệ sinh đều đặn, tốt nhất là vào một thời điểm cố định trong ngày, chẳng hạn sau bữa sáng. Khi có cảm giác buồn đi vệ sinh, đừng nhịn vì điều này có thể làm phân tích tụ và cứng hơn.

Táo bón sau sinh là một vấn đề phổ biến nhưng có thể được khắc phục hiệu quả nếu sản phụ hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng các biện pháp chăm sóc phù hợp. Bằng cách điều chỉnh chế độ ăn uống, tăng cường vận động, thiết lập thói quen đi vệ sinh và tìm kiếm sự hỗ trợ y tế khi cần, các mẹ có thể nhanh chóng vượt qua tình trạng này. Hãy kiên nhẫn chăm sóc bản thân, duy trì lối sống lành mạnh và tham khảo ý kiến bác sĩ khi có dấu hiệu bất thường để đảm bảo sức khỏe tốt nhất trong giai đoạn hậu sản.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699