1. Tiêu chảy do virus là gì?

Tiêu chảy do virus xảy ra khi hệ tiêu hóa của trẻ bị nhiễm các loại virus như rotavirus, norovirus, adenovirus hoặc enterovirus. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây tiêu chảy ở trẻ em, đặc biệt ở trẻ dưới 2 tuổi. Virus tấn công niêm mạc ruột, làm giảm khả năng hấp thụ nước và dưỡng chất, dẫn đến phân lỏng.

Đặc điểm của tiêu chảy do virus:

• Triệu chứng: Phân lỏng, nhiều nước, thường không có máu hoặc chất nhầy bất thường. Trẻ có thể bị sốt nhẹ, nôn mửa, đau bụng nhẹ, hoặc mệt mỏi.

• Thời gian kéo dài: Thường kéo dài từ 3-7 ngày, đôi khi lâu hơn ở trẻ có hệ miễn dịch yếu.

• Tính lây nhiễm: Rất dễ lây qua đường phân-miệng, đặc biệt ở môi trường đông đúc như nhà trẻ.

• Mùa cao điểm: Thường xảy ra vào mùa đông hoặc mùa mưa, khi virus dễ phát triển.

2. Tiêu chảy do vi khuẩn là gì?

Tiêu chảy do vi khuẩn xảy ra khi trẻ bị nhiễm các loại vi khuẩn như Escherichia coli (E. coli), Salmonella, Shigella hoặc Campylobacter. Những vi khuẩn này thường xâm nhập qua thực phẩm, nước nhiễm bẩn hoặc tiếp xúc với bề mặt không vệ sinh.

Đặc điểm của tiêu chảy do vi khuẩn:

• Triệu chứng: Phân lỏng, có thể có máu, chất nhầy hoặc mùi hôi bất thường. Trẻ thường sốt cao, đau quặn bụng, và có thể kèm theo mệt mỏi hoặc co giật (nếu nặng).

• Thời gian kéo dài: Có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần nếu không được điều trị đúng cách.

• Tính lây nhiễm: Lây qua thực phẩm, nước nhiễm bẩn hoặc tiếp xúc trực tiếp với người bệnh.

• Môi trường nguy cơ: Thường xảy ra khi trẻ ăn thực phẩm không đảm bảo vệ sinh hoặc uống nước không sạch

3. Sự khác biệt chính giữa tiêu chảy do virus và vi khuẩn

3.1. Triệu chứng

• Virus: Phân lỏng, nhiều nước, hiếm khi có máu hoặc chất nhầy. Triệu chứng thường nhẹ hơn, tập trung vào nôn mửa và sốt nhẹ.

• Vi khuẩn: Phân có thể có máu, chất nhầy, mùi hôi. Trẻ thường sốt cao, đau bụng quặn, và có nguy cơ mất nước nhanh hơn.

3.2. Nguyên nhân lây nhiễm

• Virus: Lây chủ yếu qua đường phân-miệng, như tiếp xúc với phân của người bệnh hoặc đồ vật nhiễm virus.

• Vi khuẩn: Thường lây qua thực phẩm hoặc nước nhiễm bẩn, vệ sinh kém, hoặc tiếp xúc với động vật mang mầm bệnh.

3.3. Mức độ nguy hiểm

• Virus: Thường tự khỏi trong vài ngày nếu được bù nước đầy đủ. Tuy nhiên, rotavirus có thể gây mất nước nghiêm trọng ở trẻ nhỏ nếu không xử lý kịp thời.

• Vi khuẩn: Có thể nghiêm trọng hơn, đặc biệt với các vi khuẩn như Shigella hoặc E. coli, gây tiêu chảy ra máu hoặc biến chứng như hội chứng tan huyết ure huyết (HUS).

Tiêu chảy do virus thường tự khỏi nếu được xử lý kịp thời, còn tiêu chảy do vi khuẩn có thể nghiêm trọng hơn có thể cần kháng sinh

3.4. Cách điều trị

• Virus: Không cần kháng sinh, tập trung vào bù nước và điện giải. Vắc-xin phòng ngừa (như rotavirus) là cách hiệu quả để giảm nguy cơ.

• Vi khuẩn: Có thể cần kháng sinh theo chỉ định bác sĩ. Điều trị cần được giám sát chặt chẽ để tránh kháng thuốc.

4. Cách chăm sóc trẻ bị tiêu chảy đúng cách

• Bù nước và điện giải đúng cách

Mất nước là nguy cơ lớn nhất khi trẻ bị tiêu chảy, đặc biệt ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Cha mẹ cần sử dụng dung dịch oresol (dung dịch bù nước và điện giải) theo hướng dẫn của bác sĩ để bổ sung lượng nước và các chất điện giải như natri, kali mà trẻ đã mất. Pha oresol đúng tỷ lệ ghi trên bao bì và cho trẻ uống từng ngụm nhỏ, đều đặn. Với trẻ sơ sinh, tiếp tục cho bú mẹ thường xuyên vì sữa mẹ cung cấp cả nước và dinh dưỡng. Trẻ lớn hơn có thể uống thêm nước cháo loãng, nước luộc rau hoặc nước dừa tươi để hỗ trợ bù nước. Tránh cho trẻ uống nước ngọt hoặc nước trái cây công nghiệp vì có thể làm tình trạng tiêu chảy nặng hơn.

Nếu trẻ bị tiêu chảy, cha mẹ cần bổ sung đủ nước cho bé để tránh tình trạng mất nước

• Tiếp tục duy trì dinh dưỡng cho trẻ

Một sai lầm phổ biến của nhiều cha mẹ là ngừng cho trẻ ăn hoặc bú khi bị tiêu chảy, do lo sợ bé không tiêu hóa được. Tuy nhiên, việc tiếp tục cung cấp dinh dưỡng là rất quan trọng để trẻ có sức khỏe chống lại bệnh tật. Với trẻ bú mẹ, nên tăng tần suất bú để cung cấp nước và dưỡng chất. Đối với trẻ bú bình, đảm bảo pha sữa công thức đúng cách và sử dụng sữa phù hợp với độ tuổi của bé. Với trẻ lớn hơn, cha mẹ có thể cho bé ăn các thực phẩm dễ tiêu như cháo loãng, chuối chín, táo nghiền hoặc cơm nhão. Tránh các thực phẩm nhiều đường, dầu mỡ hoặc khó tiêu vì chúng có thể làm tình trạng tiêu chảy kéo dài. 

• Giữ vệ sinh để ngăn lây nhiễm

Tiêu chảy, đặc biệt do virus hoặc vi khuẩn, có thể lây lan nhanh chóng nếu không giữ vệ sinh tốt. Cha mẹ cần rửa tay sạch bằng xà phòng trước và sau khi chăm sóc trẻ, thay tã hoặc chuẩn bị thức ăn. Vùng da mặc tã của bé nên được rửa sạch bằng nước ấm sau mỗi lần đi ngoài, lau khô nhẹ nhàng và bôi kem chống hăm chứa oxit kẽm để bảo vệ da. Các vật dụng như bình sữa, núm ti, đồ chơi hoặc bề mặt trẻ tiếp xúc cần được vệ sinh kỹ lưỡng bằng nước nóng hoặc dung dịch khử trùng an toàn. Thay tã thường xuyên và vứt phân đúng cách để tránh lây nhiễm cho trẻ hoặc người khác trong gia đình.

• Theo dõi dấu hiệu mất nước và sức khỏe của trẻ

Cha mẹ cần quan sát kỹ các dấu hiệu mất nước ở trẻ để kịp thời xử lý. Các dấu hiệu bao gồm môi khô, mắt trũng, khóc không ra nước mắt, tiểu ít hoặc nước tiểu sẫm màu, mệt mỏi hoặc ngủ li bì. Ngoài ra, cần theo dõi tần suất đi ngoài, tính chất phân (có máu, chất nhầy hay mùi hôi bất thường) và các triệu chứng đi kèm như sốt, nôn mửa hoặc đau bụng. Nếu trẻ có bất kỳ dấu hiệu nghiêm trọng nào, như mất nước rõ rệt, sốt cao trên 38,5°C, hoặc phân có máu, cần đưa trẻ đến bác sĩ ngay lập tức. Việc ghi lại tần suất và tình trạng đi ngoài của bé sẽ giúp bác sĩ đánh giá chính xác hơn.

Tiêu chảy do virus và vi khuẩn có những điểm khác biệt quan trọng về triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị. Tiêu chảy do virus thường nhẹ hơn và tự khỏi, trong khi tiêu chảy do vi khuẩn có thể nghiêm trọng hơn, đòi hỏi can thiệp y tế. Cha mẹ cần nhận biết các dấu hiệu, bù nước đúng cách và tránh sai lầm như tự ý dùng kháng sinh. Bằng cách giữ vệ sinh, tiêm phòng và chăm sóc dinh dưỡng, cha mẹ có thể giảm nguy cơ tiêu chảy cho trẻ. Nếu có bất kỳ lo lắng nào, hãy đưa trẻ đi khám để đảm bảo bé được điều trị kịp thời và phát triển khỏe mạnh.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

• Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng: 

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng: 

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

• Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
• Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội. 
• Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
• Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699