Trẻ sốt ớn lạnh: Nguyên nhân, dấu hiệu nguy hiểm và cách xử trí

1. Sốt ớn lạnh là gì và nguyên nhân gây sốt ớn lạnh ở trẻ

Sốt ớn lạnh ở trẻ là tình trạng trẻ bị tăng nhiệt độ cơ thể (sốt) kèm theo cảm giác lạnh, run rẩy hoặc nổi da gà. Đây là phản ứng tự nhiên của cơ thể khi hệ miễn dịch kích hoạt để chống lại các tác nhân gây bệnh như virus hoặc vi khuẩn. Ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ mẫu giáo, sốt ớn lạnh thường khiến cha mẹ lo lắng vì bé có thể quấy khóc, khó chịu, hoặc trông mệt mỏi. Hiện tượng này xảy ra khi cơ thể cố gắng nâng nhiệt độ để tiêu diệt mầm bệnh, khiến trẻ cảm thấy lạnh dù thân nhiệt thực tế đang cao. Hiểu rõ nguyên nhân gây sốt ớn lạnh là bước đầu tiên để cha mẹ xử trí hiệu quả và đảm bảo sức khỏe cho bé.

Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây sốt ớn lạnh ở trẻ là nhiễm virus. Các bệnh như cảm lạnh, cúm, sốt xuất huyết, hoặc viêm đường hô hấp do virus có thể kích thích hệ miễn dịch, dẫn đến sốt và cảm giác ớn lạnh. Trẻ nhiễm virus thường có các triệu chứng kèm theo như ho, sổ mũi, đau họng, hoặc mệt mỏi. Những bệnh này thường tự giới hạn, nhưng cần theo dõi để đảm bảo trẻ không gặp biến chứng.

Nhiễm virus là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây sốt ớn lạnh ở trẻ

Nhiễm khuẩn cũng là một nguyên nhân quan trọng gây sốt ớn lạnh ở trẻ. Các bệnh như viêm họng do liên cầu khuẩn, nhiễm trùng đường tiết niệu, hoặc viêm phổi có thể khiến trẻ sốt cao và run rẩy. Nhiễm khuẩn thường nghiêm trọng hơn nhiễm virus và có thể yêu cầu điều trị bằng kháng sinh.

Phản ứng sau tiêm chủng là một nguyên nhân khác gây sốt ớn lạnh ở trẻ. Sau khi tiêm các loại vắc-xin như vắc-xin phòng sởi, quai bị, hoặc uốn ván, cơ thể trẻ có thể phản ứng bằng cách sốt nhẹ và cảm giác ớn lạnh. Đây là dấu hiệu bình thường, cho thấy hệ miễn dịch đang đáp ứng với kháng nguyên trong vắc-xin. Tình trạng này thường tự hết sau 1-2 ngày và không cần điều trị đặc biệt, nhưng cha mẹ nên theo dõi để đảm bảo trẻ vẫn bú hoặc ăn uống bình thường.

Thay đổi thời tiết hoặc môi trường cũng có thể góp phần gây sốt ớn lạnh ở trẻ. Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có hệ điều hòa nhiệt độ cơ thể chưa hoàn thiện, dễ bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ lạnh, gió lùa, hoặc phòng điều hòa quá lạnh. Nếu trẻ không được mặc đủ ấm hoặc tiếp xúc với môi trường thay đổi đột ngột, cơ thể có thể phản ứng bằng cách run rẩy để tạo nhiệt, đặc biệt khi trẻ đang sốt. Cha mẹ cần chú ý giữ ấm vừa đủ để tránh làm tình trạng sốt trầm trọng hơn.

Ngoài ra, các bệnh lý nghiêm trọng như viêm màng não, nhiễm trùng huyết, hoặc sốt rét cũng có thể gây sốt ớn lạnh ở trẻ. Những tình trạng này thường đi kèm với các triệu chứng nghiêm trọng như co giật, lơ mơ, phát ban không biến mất khi ấn, hoặc khó thở. Đây là những trường hợp khẩn cấp, đòi hỏi cha mẹ đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay lập tức.

2. Dấu hiệu nguy hiểm cần chú ý

Cha mẹ cần cảnh giác với các dấu hiệu sau khi trẻ bị sốt ớn lạnh, vì chúng có thể báo hiệu tình trạng nghiêm trọng:

Sốt cao không đáp ứng với thuốc hạ sốt: Nhiệt độ trên 38,5°C ở trẻ dưới 3 tháng hoặc trên 40°C ở trẻ lớn hơn, kéo dài hơn 24 giờ.
Co giật: Trẻ run rẩy dữ dội, co cứng người, hoặc mất ý thức.
Mệt mỏi, lơ mơ: Bé lờ đờ, không phản ứng khi gọi, hoặc ngủ li bì.
Khó thở: Thở nhanh, thở gấp, hoặc có tiếng rít khi thở.
Phát ban bất thường: Các đốm đỏ hoặc tím không biến mất khi ấn lên da.
Nôn mửa hoặc tiêu chảy liên tục: Dẫn đến nguy cơ mất nước.
Không bú hoặc ăn uống kém: Trẻ từ chối bú, bỏ ăn, hoặc tiểu ít.

Nếu trẻ có bất kỳ dấu hiệu nào trên, cha mẹ cần đưa bé đến bác sĩ ngay lập tức.

3. Cách xử trí khi trẻ bị sốt ớn lạnh

3.1. Theo dõi nhiệt độ cơ thể

Sử dụng nhiệt kế để đo nhiệt độ cơ thể bé chính xác. Nhiệt độ bình thường của trẻ dao động từ 36,5°C đến 37,5°C. Nếu trẻ sốt trên 38°C, cha mẹ cần bắt đầu các biện pháp hạ sốt. Đo nhiệt độ ở hậu môn là cách chính xác nhất cho trẻ sơ sinh, trong khi đo ở nách hoặc tai phù hợp với trẻ lớn hơn.

3.2. Sử dụng thuốc hạ sốt đúng cách

Paracetamol: Là lựa chọn an toàn cho trẻ, liều lượng thường là 10-15 mg/kg cân nặng, dùng mỗi 4-6 giờ, không quá 5 lần/ngày.
Ibuprofen: Có thể dùng cho trẻ trên 6 tháng, liều 5-10 mg/kg cân nặng, mỗi 6-8 giờ.
Luôn tuân theo chỉ định của bác sĩ hoặc hướng dẫn trên bao bì thuốc. Không dùng aspirin cho trẻ do nguy cơ hội chứng Reye.

Cha mẹ cho con uống thuốc hạ sốt đúng cách theo hướng dẫn chỉ định của bác sĩ

3.3. Giữ ấm vừa đủ

Khi trẻ ớn lạnh, cha mẹ thường có xu hướng ủ ấm quá mức, nhưng điều này có thể làm sốt cao hơn. Hãy mặc quần áo mỏng, thoáng khí cho bé và đắp chăn nhẹ. Nếu bé run rẩy, có thể ôm bé để tạo cảm giác ấm áp, nhưng không quấn quá chặt. Giữ phòng ở nhiệt độ khoảng 24-26°C, tránh gió lùa hoặc điều hòa quá lạnh.

3.4. Bù nước và dinh dưỡng

Sốt ớn lạnh có thể khiến trẻ mất nước, đặc biệt nếu kèm nôn mửa hoặc tiêu chảy. Cho bé bú mẹ hoặc uống sữa công thức thường xuyên. Với trẻ lớn hơn, bổ sung nước lọc, nước trái cây loãng, hoặc dung dịch bù điện giải (như oresol) theo hướng dẫn bác sĩ. Tránh ép bé ăn thức ăn đặc nếu bé không muốn, nhưng đảm bảo bé được cung cấp đủ chất lỏng.

3.5. Lau người hạ sốt

Dùng khăn sạch nhúng nước ấm (khoảng 37°C) để lau người bé, tập trung vào các vùng như nách, bẹn, và cổ. Không dùng nước lạnh hoặc cồn, vì chúng có thể gây co mạch, làm tăng nhiệt độ cơ thể. Lau người mỗi 15-20 phút cho đến khi nhiệt độ giảm.

Sốt ớn lạnh ở trẻ là hiện tượng phổ biến, thường do nhiễm virus hoặc vi khuẩn, nhưng cũng có thể là dấu hiệu của các vấn đề nghiêm trọng hơn. Việc xử trí kịp thời, từ theo dõi nhiệt độ, sử dụng thuốc hạ sốt đúng cách, đến tạo môi trường thoải mái, sẽ giúp bé dễ chịu hơn. Tuy nhiên, cha mẹ cần cảnh giác với các dấu hiệu nguy hiểm và đưa trẻ đi khám ngay khi cần thiết. Với sự chăm sóc chu đáo và kiến thức đúng đắn, cha mẹ có thể giúp bé vượt qua tình trạng sốt ớn lạnh, đảm bảo sức khỏe và sự phát triển lành mạnh.

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

Fanpage của Dr Thắng

1. Ths. BS Vũ Công Thắng :

https://www.facebook.com/dr.thang.vn?locale=vi_VN

2. Bác sĩ Thắng:

https://www.facebook.com/bsthang.vucong?locale=vi_VN

3. Bác sĩ Vũ Công Thắng:

https://www.facebook.com/profile.php?id=61555877620663&locale=vi_VN

Zalo: 033 809 8222 (không gọi điện vì bác sĩ bận khám sẽ không nghe được)
Địa chỉ phòng khám: phòng khám Đa khoa đại học Phenikaa, địa chỉ tại 167 Hoàng Ngân, Cầu Giấy, Hà Nội.
Thời gian làm việc: sáng 7h30-11h và chiều 14h-16h30 tất cả các ngày trong tuần. Do lịch làm việc của Bác sĩ Thắng không cố định nên nhà mình vui lòng liên hệ trước 1 ngày để có được lịch cụ thể.
Liên hệ đặt lịch khám: 024 2222 6699